Dzień dobry. Tematem dzisiejszym będzie system wiedeński na ziemiach polskich. Oglądamy.
Na początek musimy sobie wrócić do tego, co było w tamtym rozdziale, czyli do Kongresu Wiedeńskiego, ponieważ to tam zapadły decyzje, które no niestety, ale troszeczkę podzieliły nasze ziemie i zlikwidowano w ten sposób Księstwo Warszawskie. Tak naprawdę najbardziej na tym wszystkim... zależało carowi Aleksandrowi I, więc kto mu zabroni?
Stworzono trzy odrębne, prawie że odrębne organizmy, takie a la parafaństwowe, możemy powiedzieć. Pierwszym będzie Królestwo Polskie, zwane inaczej Królestwem Kongresowym, albo Pamiętamy o tym, bo to jest dosyć istotne i będzie się pewnie pojawiało przy okazji tematów następnych. Generalnie to Królestwo Kongresowe, Królestwo Polskie, tudzież Kongresówka były zależne od Rosji.
Byliśmy z nimi w Unii Personalnej, ale o tym opowiemy sobie już zupełnie na innym temacie, następnym temacie o Królestwie Polskim. Kolejnym takim organizmem będzie Wielkie Księstwo Poznańskie, które będzie kontrolowane przez Prusy, ale będzie stanowiły jakby odrębną prowincję tych Prus. I trzecim będzie Rzeczpospolita Krakowska albo Wolne Miasto.
miasto Kraków, ten malutki taki pomarańczowy punkcik, który będzie tutaj dla nas no dosyć istotny, ze względu na to, że będzie on pod kontrolą po pierwsze trzech zaborców, czyli Rosji, Prus oraz Austrii, a po drugie będzie to taki ośrodek kulturalny dla utrzymania polskości i to w Krakowie będą się działy właściwie takie najważniejsze elementy. Dlaczego? Dlatego, że tam będzie przede wszystkim ten język polski po prostu możliwy do używania na co dzień i w urzędach, ale o tym już dzisiaj za chwileczkę. Idziemy sobie może najpierw do samego... Wielkiego Księstwa Poznańskiego.
Jak już wspomniałem, było ono odrębną prowincją i Polacy mieli tam pewne prawa. W Wielkim Księstwie Poznańskim językiem urzędowym był język niemiecki. Jednak był też język polski jako ten pomocniczy, którego używało się w urzędach, używało się go w szkolnictwie oraz w sądownictwie. No, germanizacja, nawet gdyby to ona będzie trwać na pewno kilkanaście, kilkadziescia lat.
Od razu ot tak nie da się po prostu wyrzucić można powiedzieć, że języka polskiego z głów, z serc Polaków tam mieszkających. Drugą opcją będzie to, że Polacy Polacy będą mogli pełnić te urzędy w Wielkim Księstwie Poznańskim, co było dla nas dosyć ważnym akcentem. Namiestnikiem będzie z kolei ten pan, czyli Antoni Radziwiłł. To jest człowiek, który będzie starał się tą polskość utrzymywać, ale na takim rozsądnym, naprawdę rozsądnym poziomie, ponieważ to nie będzie takie proste, gdyż Prusacy będą starali się Polaków dosyć mocno wykorzenić ze swoich, powiedzmy, że ideałów polskości. Natomiast w pewnym momencie Radziwiłł, jako namiestnik oczywiście, miał prawo...
zwoływać Sejm Prowincjonalny, który stał się tutaj punktem takim powiedzmy, że zapalnym dla Polaków, ponieważ będzie on obradował w języku polskim i wybierał będzie on swoją reprezentację do Sejmu Pruskiego. Troszeczkę później, ale jednak to będzie dosyć ważnym elementem. Takim naprawdę ważnym spoiwem, które będzie można tutaj śmiało podkreślić, będzie rok, tak finalnie już, rok 1823. To wtedy nastąpiła reforma uwłaszczeniowa na całym księstwie i to będzie pierwszy raz uwłaszczenie na tak taką skalę w byłych, właściwie ziemiach polskich, ponieważ dzięki temu uwłaszczeniu chłopi nabędą ziemię i będą mogli samodzielnie swoje gospodarstwa rozwijać, a dzięki temu będą mogli zarabiać.
Dzięki temu z kolei gospodarka całego księstwa będzie się bardzo prężnie i szybko rozwijać, czego będą mogli im pozazdrościć Polacy w innych zaworach, ponieważ tam uwłaszczenie przychodzi troszeczkę później. Ale o tym będę mówił też w swoim czasie na lekcjach następnych, chociaż dzisiaj jeszcze o uwłaszczeniu powiem co nieco, jeżeli chodzi o antykomponowanie. chociażby ziemie austriackie.
Kolejnym organizmem, który będzie sobie istnieć na ziemiach polskich, w sumie to niby niezależnie, bo w skład Austrii nie wchodzi, no ale będzie pod kontrolą, tak jak już wspomniałem wcześniej, będzie Wolne Miasto Kraków, czyli Rzeczpospolita Krakowska. Tutaj będzie oczywiście językiem urzędowym język polski, no bo Rzeczpospolita Krakowska będzie to nawiązanie troszeczkę do nazewnictwa, powiedzmy, że naszych ziem jeszcze sprzed rozbiorów. Na co dzień jednak będą tutaj stacjonować wojska zaborców, co będzie nas troszeczkę hamować, jeżeli chodzi o jakieś zapędy większe.
w stosunku do języka polskiego, uzyskania coraz to większych praw. Będziemy mieli tam własną konstytucję, będzie tam również własny rząd obowiązywał, będzie funkcjonował własny rząd Rzeczypospolitej Krakowskiej. I tutaj na ziemiach austriackich, to uwłaszczenie, o którym wspominałem wcześniej, tam był w ziemiach pruskich 1823, tak tutaj nastąpi to dopiero w roku 1848 tak zwanej Wiośnie Ludów. Na ziemiach polskich oczywiście, o czym też będę jeszcze wspominał. Na koniec idziemy sobie do Królestwa Galicji i Lodziny.
Lodomerii. Generalnie to królestwo geograficznie zostało wcielone do Austrii w wyniku rozbiorów. Natomiast będzie ono tak naprawdę przez Austrię kontrolowane i będzie składało się z Galicji Wschodniej oraz Galicji Zachodniej. Tam taką główną rolą, głównym takim punktem będzie Lwów, bo to będzie jakby poniekąd informalna stolica tych ziem, bo to tam będzie rezydował gubernator.
Gubernator z ramienia cesarza, który będzie tymi ziemiami zarządzał. Podobnie jak w Wielkim Księży Poznańskim, tak? Także tutaj w Galicji i Lodomerii językiem urzędowym będzie język niemiecki. Natomiast będzie można posługiwać się w administracji stanowej językiem polskim i będzie on się coraz bardziej i prężniej rozwijał, rozrastał, ponieważ będzie dochodziło wręcz do polonizacji urzędów. Dzięki oczywiście działalności Polaków na wyższych urzędach ten język polski będzie coraz mocniej się rozwijał, będzie on coraz mocniej wspierany.
Tutaj, na tych terenach zabranych przez Austrię, największy cios, jaki można było sobie wyobrazić, otrzymała polska szlachta, ponieważ ona będzie musiała przyzwyczajać się do zmian. A to nie będzie takie proste. Zmiany, które będą panowały w Cesarstwie Austriackim, będą troszeczkę inaczej odbierane przez polską szlachtę niż te prawa, które oni mieli na ziemiach polskich.
Dlaczego? Dlatego, że tu nie będzie przywilejów tych stanowych, które obowiązywały u nas, nie będą mieli oni tych wolności osobistych, nie będą mieli dostępu do wyższych urzędów, ponieważ będą zrównani ze wszystkimi, chociaż będą mieli pewnego rodzaju nowe uprawnienia, na przykład będą oni ściągać podatki. Od kogo?
Od chłopów i będą oni w imieniu cesarza egzekwować wysyłanie wiejskich rekrutów do wojska i to stanie się główną przyczyną konfliktów pomiędzy szlachtą a chłopami i chłopi będą mieli im to za złe. że szlachta, będzie poniekąd wykorzystywała te uprawnienia coraz prężniej i to będzie mogło stanowić podłoże konfliktu, który będzie przez Austriaków widziany, przez austriackich urzędników i będziemy w swoim kulminacji w roku 1846, o czym w swoim czasie będziemy sobie mówili. A na tą chwilę to jest wszystko. Także temat jest zrealizowany, a ja dziękuję i do widzenia.