Hawthorne deneyleri, iş yerindeki verimliliği artırmak için yapılan psikolojik araştırmalardır.
İş psikolojisi ve örgütsel davranış alanında önemli bir konudur.
Çalışanların takip edildiğini bilmesinin iş performansına etkisi üzerinde durulacak.
Hawthorne Deneyleri
1927'de başlatılan deneyler, çalışma koşulları ve fiziksel değişikliklerin verimlilik üzerindeki etkisini araştırmak için yapılmıştır.
Elton Mayo öncülüğündeki bilim insanları, Western Electric şirketinin Hawthorne Works fabrikasında çalışmalara başlamıştır.
Aydınlatma Deneyi
İzole bir bölümde farklı ışıklandırma düzeyleri test edilmiştir.
Üretim miktarı, aydınlık miktarı arttığında ve azaldığında da artmıştır.
Aydınlatma düzeyleri yüksek olduğunda verim yüksek, ay ışığı seviyesine geldiğinde üretim durmuştur.
Mola Süreleri ve Diğer Değişkenler
Mola süreleri, mesai saatleri ve yemek sağlanması gibi değişkenler test edilmiştir.
Röle montaj departmanında 5 kadın çalışanla yapılan deneye benzer sonuçlar elde edilmiştir.
Telefon Monte Deneyi
14 erkek çalışanın üretkenliği gözlemlenmiştir.
Hızlı ve yavaş çalışanlar arasında beklenen üretim ve ücret farklılıkları oluşmamıştır.
Sonuçların Nedenleri
Koşullar iyileşse de verim artmıştır. Ancak fiziksel değişkenlerle doğrudan bağlantı kurulamamıştır.
Deneklerle yapılan görüşmeler, gözlemcilerin ilgisinin çalışanların motivasyonunu artırdığını göstermiştir.
Çalışanlar, gözlem altında oldukları için daha iyi performans sergilemişlerdir.
Hawthorne Etkisi
1958'de sosyologlar tarafından literatüre kazandırılan Hawthorne etkisi, insanların gözlemlendiklerini bildiklerinde davranışlarının değişmesine işaret eder.
Önemli Bulgular:
Gözlemlenme duygusu, çalışanları motive eder.
Değer verilme hissi, performansı artırır.
Geri bildirim sağlama fırsatı, motivasyonu yükseltir.
Yapılan değişiklikler bazen nedensiz yere verimi artırabilir.
Gayri resmi hiyerarşi, iş yerlerinde sosyal dinamiklerin varlığını gösterir.
Hawthorne Deneylerinin Önemi
İnsanların yalnızca bir makine uzantısı olmadığını gösterir.
Üretkenliğin sosyal faktörlerden etkilendiğini ortaya koyar.
Örgütsel psikolojinin temelini atan ilk çalışmalardandır.
Sonuç
Hawthorne deneyleri, psikolojinin uygulamalı bir dalı olan endüstri ve örgüt psikolojisinin gelişimine katkıda bulunmuştur.
İş yerindeki insan davranışlarını inceleyerek, bireylerin ve kurumların iyileştirilmesine yardımcı olur.