సంయానాత్మక వికాస సిద్ధాంతం

పియాజే ప్రతిపాదించిన సిద్ధాంతం

• స్కిమా (Schema):

  • వ్యక్తి తన ప్రపంచాన్ని ఎలా గ్రహిస్తాడో తెలియజేసే నిర్మాణాలు.
  • స్కిమేటా (Schemas) అనేవి జ్ఞాన నిర్మాణాలు.

• సామ్షికరణము (Assimilation) మరియు అనుగున్యత (Accommodation):

  • సామ్షికరణము: కొత్త జ్ఞానాన్ని పాత స్కిమాల్లో విలీనం చేయడం.
  • అనుగున్యత: పాత స్కిమాలను మార్చి కొత్త సమాచారాన్ని సమాయోజనం చేయడం.

• సమతూల్యత (Equilibrium):

  • అసిమిలేషన్ మరియు అకోమేడేషన్ మధ్య సమతూల్యత.

వికాస దశలు

1. ఇంద్రియచాలక దశ (Sensorimotor Stage):

   • జననం నుండి 2 సంవత్సరాల వయస్సు వరకు.
   • శిశువు ప్రపంచాన్ని ఇంద్రియాల ద్వారా గ్రహించడం.
   • వస్తు శాశ్వతత (Object Permanence) అభివృద్ధి చెందుతుంది.

2. పూర్వ ప్రాచాలక దశ (Preoperational Stage):

   • 2 నుండి 7 సంవత్సరాల వయస్సు వరకు.
   • సింబాలిక్ ఆలోచనలు మరియు ప్రతిఫలనల అభివృద్ధి.
   • ఇగోసెంట్రిసమ్, ఎనిమిసమ్, కంసర్వేషన్ లోపాలు.

3. మూర్తప్రాచాలక దశ (Concrete Operational Stage):

   • 7 నుండి 11 సంవత్సరాల వయస్సు.
   • తార్కిక ఆలోచనల ఆవశ్యకత.
   • సంఖ్యా, సమయం, ప్రదేశం వంటి భావనలు పరిచయం చేయగలుగుతారు.

4. అమూర్త ప్రాచాలక దశ (Formal Operational Stage):

   • 11 సంవత్సరాల తరువాత.
   • శాస్త్రీయ ఆలోచనల సామర్ధ్యం.
   • ఆర్థిక, సామాజిక అంశాలపై ఆలోచనల సామర్ధ్యం.

ముఖ్యమైన పాయింట్లు

• పిల్లలు తమ చుట్టూ ఉన్న ప్రపంచాన్ని గ్రహించడానికి వివిధ దశల ద్వారా వెళ్తారు.
• పియాజే ప్రతిపాదించిన దశలు వివిధ సందర్భాలలో, వివిధ వయస్సులలో పిల్లల వికాసాన్ని తెలియజేస్తాయి.
• ప్రతి దశలో పిల్లలు కొత్త జ్ఞానాన్ని పొందుతూ, పాత జ్ఞానాన్ని మార్చుకుంటూ, సమతూల్యతను చేరుకుంటారు.