సంయానాత్మక వికాస సిద్ధాంతం

పియాజే ప్రతిపాదించిన కిలక భావనలు

• స్కిమా (Schema)

  • వ్యక్తి తన ప్రపంచాన్ని అర్థం చేసుకోడానికి ఉపయోగించే ప్రాథమిక సాధనాలు.
  • స్కిమా అనేది సింగులర్ ఫామ్, ప్లూరల్ ఫామ్ స్కిమేటా (Schemata).
  • స్కిమేటాలు వ్యక్తి భౌతిక ప్రపంచాన్ని అర్థం చేసుకోడానికి ఉపయోగించే బిల్డింగ్ బ్లాక్స్.
  • స్కిమేటాలలో మార్పు అనుగుణ్య ప్రక్రియ ద్వారా జరుగుతుంది.

• సామ్షికరణ (Assimilation)

  • కొత్త అనుభవాలను ఇప్పటికే ఉన్న స్కిమాలలో విలీనం చేయడం.
  • ఉదాహరణ: పిల్లి మరియు కుక్క మధ్య పోలికలు గుర్తించి అదే స్కిమాలో చేర్చడం.

• అనుగుణ్యత (Accommodation)

  • కొత్త అనుభవాలను అనుసరించి స్కిమాలలో మార్పులు చేయడం.
  • ఉదాహరణ: కుక్కను కొత్త ప్రాణిగా గుర్తించి, పాత స్కిమాలో మార్పులు చేసి కొత్త స్కిమాను రూపొందించడం.

పియాజే ప్రతిపాదించిన దశలు

1. సెన్సొరీమోటర్ దశ (Sensorimotor Stage)

   • 0-2 సంవత్సరాలు
   • ప్రపంచాన్ని ఇంద్రియాల ద్వారా గ్రహించడం.
   • వస్తు శాశ్వతత కలిగిన భావన.
   • వ్యక్తి మరియు వస్తువుల మధ్య తారతమ్యం తెలుసుకోవడం.

2. ప్రీఆపరేషనల్ దశ (Preoperational Stage)

   • 2-7 సంవత్సరాలు
   • సంకేతాల రూపంలో ఆలోచనలు.
   • ఇగోసెంట్రిజం, ఎనిమిసమ్, కంసర్వేషన్ మరియు ఇర్రివర్సబుల్టి వంటి పరిమితులు.

3. కాంక్రీట్ ఆపరేషనల్ దశ (Concrete Operational Stage)

   • 7-11 సంవత్సరాలు
   • తార్కిక ఆలోచనలు కానీ భౌతిక విషయాలపై మాత్రమే.
   • సంఖ్య, సమయ, ప్రదేశం వంటి భావనల పరిచయం.

4. ఫార్మల్ ఆపరేషనల్ దశ (Formal Operational Stage)

   • 12 సంవత్సరాలు మరియు అంతకు పైగా
   • అమూర్త ఆలోచనలు చేయగల సామర్థ్యం.
   • కార్య-కారణ సంబంధాల గురించి విశ్లేషించడం.

ప్రధాన అంశాలు

• పియాజే ప్రతిపాదించిన దశలు వ్యక్తి వికాసంలో కీలకమైన మార్పులు సూచిస్తాయి.
• వివిధ దశలలో, పిల్లలు అనుభవాలను ఎలా అర్థం చేసుకుంటారో వివరిస్తుంది.