Piyasalar Üzerine
Birincil Piyasa
- Tanım: Birincil piyasa, ihraç edilen yeni menkul kıymetlerin ilk kez satıldığı piyasalardır. İlk el piyasası olarak da bilinir.
- Örnek: Otomobil örneği - 0 km bir araba, bayiden alındığında birinci eldir.
- Süreç: Şirketler, hisselerini halka arz ederken bir aracı kurum aracılığıyla birincil piyasada satış yapar. Burada elde edilen nakit, doğrudan şirketin kasasına girer.
İkincil Piyasa
- Tanım: Daha önce birincil piyasada satılmış menkul kıymetlerin el değiştirdiği piyasalardır. İkinci el piyasası olarak da bilinir.
- Özellik: İkincil piyasada firmaların kasasına bir nakit girişi olmaz. İşlemler yatırımcılar arasında gerçekleşir.
- Örnek: Hisse senetleri borsada işlem gördüğünde ikincil piyasa işlemi olur.
Fonksiyonlar ve Faydalar
Birincil Piyasa Fonksiyonları
- Kaynak Sağlama: Firmalar, sermaye artırımı ve halka arz yoluyla fon temin eder.
- Risk Dağıtımı: Yatırımcılar, farklı şirket hisselerine yatırım yaparak risklerini dağıtabilir.
- Mülkiyetin Yayılması: Küçük yatırımcıların şirkete ortak olmasını sağlar.
İkincil Piyasa Fonksiyonları
- Likidite Sağlama: Menkul kıymetlerin hızlı bir şekilde nakde dönüştürülebilmesini sağlar.
- Fiyat Belirleme: İkincil piyasalardaki fiyatlar, halka açık olmayan şirketlerin değerinin belirlenmesine yardımcı olur.
- Vade Belirleme: Borçlanma araçlarının vade konusunda rehberlik eder.
Piyasaların Sınıflandırılması
Spot Piyasa
- Tanım: İşlem anında takasın gerçekleştiği piyasa. İşlemler genellikle T+2 günü kuralıyla yapılır.
- Örnekler: Borsa İstanbul Pay Piyasası, Borçlanma Araçları Piyasası.
Vadeli Piyasa
- Tanım: İşlemin bugünden yapıldığı ancak takasın ileri bir tarihte gerçekleştiği piyasalar.
- Örnekler: Vadeli işlem ve opsiyon piyasası, Forward işlemler.
Sermaye Piyasası Mevzuatı
- Sermaye Piyasası Kanunu: Temel düzenlemeleri içerir.
- İkincil Düzenlemeler: Yönetmelikler, tebliğler, ilke kararları gibi SPK tarafından çıkarılan düzenlemeler.
- Diğer Düzenlemeler: Borsa mevzuatı, Türk parasını koruma kararı gibi ilgili düzenlemeler.
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Görevleri
- İkincil Düzenlemeler Yapmak: Tebliğler çıkarmak ve ilke kararları almak.
- Düzen Bozucu Fiillerle Mücadele: Tedbirler uygulamak, idari para cezası kesmek, suç duyurusunda bulunmak.
Sınav Soruları Üzerine
- Sermaye Piyasası Fonksiyonları: Sınavlarda sıklıkla fonksiyonlar ve düzenlemeler üzerine sorular gelir.
Bu notlar, piyasalar, sermaye piyasası mevzuatı ve düzenleyici kurumları anlamak amacıyla hazırlanmıştır.