Βρισκόμαστε στην Οδό Δημοκρατίας 68, σε μια ήσυχη γειτονιά της Αγίας Παρασκευής. Για τους περαστικούς είναι ένας άγνωστος και γεμάτος μυστήριο χώρος. Για τους μοιημένους είναι ένας ιστορικός χώρος όπου διαδραματίστηκαν γεγονότα που σημάδεψαν την τέχνη. Η κατοικία του Αλέξανδρου Ιώλα, ο οποίος υπήρξε μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της τέχνης. Ο άνθρωπος που με την πρωτοπόρα...
και η δημιουργική του ματιά επηρέασε καλλιτεχνικά κινήματα αλλά και καλλιτέχνες σε προσωπικό επίπεδο. Στο ντοκιμαντέρ αυτό, αντικείμενό μας είναι για πρώτη φορά η παρουσίαση της κατοικίας του Ιόλα και το πώς αυτή μεταλλασσόταν στα χρόνια μέχρι να πάρει την τελική της μορφή στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Μαζί θα καταρρύψουμε τους μύθους που την περιβάλλουν και θα φέρουμε στο φως τις πιο ανεξερεύνητες γωνιές της. Μαζί θα ταξιδέψουμε στη Βίλα Ιόλα ένα ταξίδι στο χώρο και το χαίρο.
Υπότιτλοι AUTHORWAVE Ακούγεται ότι το αποκαλούν βίλα. Νομίζω πρώτα απ'όλα θα παθαίνει ένα σοκ. Αυτό γιατί δεν τον αντιπροσώπηκαν αυτού του είδους οι τίτλοι. Έλεγε, οι βίλες είναι στην κυφσιά.
Η κατοικία του Ιόλα βρίσκεται σε οικόπεδο το οποίο καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του οικοδομικού τετραγώνου με αριθμό 278 και έχει πρόσωπο στην Οδό Δημοκρατίας, Χρυσοστόμους Μύρνης και Ομοίρου. Η τελική μορφή της κατοικίας αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα, αυτό του ισογείου, του ορόφου και των υπογείων. Έχει συνολική έκταση 1751 τετραγωνικών μέτρων και διαμορφώθηκε μετά από 7 αρχιτεκτονικές επεκτάσεις και 5 υπογραφές πολιτικών μηχανικών.
Ο παππούς ξεκίνησε, μου λέγανε ότι ήταν ένα τεράστιο πράγμα και ήταν ένας απέραντος ογρός. Ήταν όλο χωματόδρομοι, αν έρχονταν κάποιους δεν υπήρχε διεύθυνση και λέγανε ας πούμε το σπίτι του Αιγύπτιου. γιατί εμείς είμαστε στην Αίγυπτα, ή του Φηματικού που ήταν ένα σπίτι πριν από μας.
Άλλες δύο πολύ μικρές καλύβες, άλλο ένα σπιτάκι πολύ μικρό δίπλα που ήταν του Αχιλέα, π.χ. ήταν ο οδηγός και παραπέρα ήταν άλλη μια οικογένεια. Αυτό ήτανε.
Δεν ήταν χτίσματα-χτίσματα. Ήτανε λίγο τσίγκινα, ας πούμε, τα σπίτια. Νερό δεν είχαμε. Τα λατρελέφωνα δεν το συζητάμε. Το τηλέφωνο ήταν, ερχόταν ο γαλατάς από τηλεφόρο Μεσογείων με το ποδήλατο για να μας ειδοποιήσει ότι τηλεφωνούσε ο θείος στην Αμερική ή θείεξε ογώ, για να πάμε τα πόδια στην τηλεφόρο για να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε.
Η κύρια είσοδος στο οικόπεδο γινόταν από την οδό Δημοκρατίας 6. Πρόσβαση, η οποία παρέμεινε σε όλες τις φάσεις μέχρι και σήμερα, εξυπηρετούνται στους παιδιούς αλλά και το αυτοκίνητο της οικογένειας, το οποίο στάθμευε στην πίσω εσωτερική αυλή. Με τις σταδιακές επεκτάσεις του σπιτιού προσθέθηκαν μία είσοδος για αυτοκίνητο και μία ξεχωριστή για πεζούς επί της οδούχου στους τόμους μήνες. Ο νης του Ιώλα, καθώς και ο αδελφός του Δημήτρης, με την κόρη του Ελένη, έμεναν σε δύο ξεχωριστά κτίσματα, που απήχαν λίγα μέτρα μεταξύ τους.
Τα δύο αυτά κτίσματα ήταν σοβατισμένα λευκά, με το χαρακτηριστικό κόκκινο μοσαϊκό να δίνει το δικό του στίγμα εσωτερικά και εξωτερικά. Ήταν ένα πολύ μικρό σπιτάκι, έμεινε ο παππούς και η γιαγιά και ακριβώς απέναντι 5 μέτρα ήταν ένα άλλο μικρό σπιτάκι που ζούσα ο παπάς, εγώ και η μαμά. Όταν έφυγε η μητέρα μου από τη ζωή, μετακόμισαμε και ο παπάς, ο παππούς και εγώ στο σπίτι.
Και εκεί χτιστήκαν σιγά σιγά τρία δωμάτια, με μια κουζίνα που ήταν το κέντρο του σπιτιού ας πούμε και σιγά σιγά προσθήκανε δωμάτια. Από το 1951 έως και το 1959 έγιναν τρεις διαδοχικές επεκτάσεις και διαμόρφωσαν το αρχικό κομμάτι του εισογείου της κατοικίας. Εκεί έφτιαξε και την πόρτα γιατί θυμάμαι την πόρτα στην αρχή ήταν μια ξύλινη πόρτα, δεν είχε αυτό το... Δεν ήταν χρυσός γιατί έχω ακούσει ότι ήταν μια χρυσή πόρτα. Δεν ήταν χρυσή πόρτα, ήταν μια μπρούτζινη πόρτα.
που μου είχαν πει ότι την είχε φτιάξει το σχέδιο, δεν νομίζω ότι το σκάλισε ο Πικιώνης. Όταν εκείνος έλειπε όλο τον χειμώνα είχε άλλη χρήση. Ήτανε...παιζάμε πιντ-πονκ, παίζαμε θέατρο με τα παιδάκια της γειτονιάς και τα λοιπά. Τώρα ερχότανε αυτά, τα μαζεύαμε, τα κρύβαμε και ήταν και αυστηρός.
Ήταν άνθρωπος τότε, ειδικά νέος, ήτανε... ήταν ζόρικος. Όταν πήγαμε κάποιους χιλιάδους στην Ακρόπολη και είδε τότε που ο Πικιώνης είχε βάλει τις πέτρες και του άρεσε τρομερά ο γιος του Δημήτρης ο Λομπαρδιαρής που είναι εκεί απέναντι όλο αυτό και εκεί αποφάσισε και ήθελε να φτιάξει ακριβώς έτσι το πλακώστρο το έξω. Μου έχει μιλήσει ο παππούς ότι ήταν ο βοηθός του Πικιώνη και έφτιαξε με τις πέτρες το εξωτερικό πράγμα το οποίο το αργούσε τρομερά. Ο παππούς εκνευζόταν αφόρετα γιατί ήταν ένας...
Τον θυμάμαι, ήταν ένας κύριος ο οποίος έπαιρνε μια πέτρα, τη γύριζε από εδώ, τη γύριζε από εκεί, την ξανακοιτούσε, την έβαζε, την έβγαζε. Ε, πώς πάθαινε αυτό το ρίγερ, βάλτο τώρα να τελειώνουμε, ήταν έτσι αυτή η αισθήση. Ε, και έτσι τελείωσε, φτιάχτηκε το έξω αυτό το κομμάτι, το πλακό στον τόπο. Ο εσωτερικός χώρος του σπιτιού, σε αυτή τη φάση, αποτελούνταν από τα ιδιαίτερα δωμάτια που είχαν πρόσβαση στην εσωτερική αυλή και τα σαλόνια που δημιουργήθηκαν κατά την επέκταση του 1959 και έβλεπαν την οδό δημοκρατίας.
Υπήρχαν δύο ζώνες κίνησης. Μία μέσω του διαδρόμου και των ρυπνοδωματίων και η άλλη μέσω των σαλονιών με τη μουσιακή λογική. Τα θεματικά σαλόνια Συνδέονταν με τους υπόλοιπους χώρους με πόρτες από φύλλα χρυσού, έβγα του καλλιτέχνη Ιωάννη Καυδαμάτη, δένοντας αρμονικά με την κεντρική ίσο. Οι πόρτες αυτές απομόνωναν τα σαλόνια με τη μουσική λογική από τα υπνοδωμάτια. Ήτανε το δωμάτιο του μπαμπά μου, το δικό μου, του παππού.
Και του Ιώλα για τα καλοκαίρια. Και υπήρχε όταν έβγαινε στα πλατωμάτια, και ήταν και τα μόνα δωμάτια που είχαν πόρτες, και έβγαινε και υπήρχε αυτός ο διάδρομος, που μετά έμπαινε πια στους χώρους της υποδοχής, ας πούμε, που όταν δεν... Ήταν ο Γιώργος, ήταν κριστή. τα έπεπλα ήταν ντυμένα, είχαμε φέρει μια μοντίστρα και είχε φτιάξει από διαφανές πλαστικό με φερμουάρ, κάθε έπεπλο είχε το κάλυμμά του και ήταν σκεπασμένα, μια νέκρα. Δεν άνοιγε τίποτα άλλο και μόνο όταν έρχονταν εκεί έβγαναν τα καλύμματα, γινόταν η παμπούρα, έμειναν κόσμο, έβγαναν κόσμο και έβγαναν ξαναβάζαμε, κλείναμε τις πόρτες και μετά η βεμβάδα μπήκε μια παπέλα καθάριζε, δεν τα επισκεπτόμαστε.
Όλο γινότανε, ήταν το υπνοδωμάτιο και η κουζίνα. Έφυγε από την Αιώκη, ήταν τρισμένα στην Αιώκη. Πήγαινε δυο μέρες στην Μανδρίτη. Έφυγε από την Μανδρίτη, έρχεται ένα μέρος στο Μιλάνο.
Καθότανε άλλες δυο μέρες, έφυγε πήγαινε στην Γενέβη. Έφυγε τρέχοντας γιατί δεν την άντυχε. Ήτανε πραγματικά μέσα σε ένα αεροπλάνο.
Κοιμότανε, μόνο έμπαινε σε ένα ταξί και έπαιρνε τον έναν υπνάκο έτσι, γιατί δεν ήταν φρέσκος. Ερχότανε μόνο τα καλοκαίρια. Μόνο τα καλοκαίρια, ένα-δύο μήνες, μενόβηγανε κόσμο, ασκαλισμένοι, αυτά, εκείνα. Ήταν τελείως ο άλλος ρυθμός στο σπίτι όταν έρχεται εκείνος.
Είχε τρακ, κάθε φορά ήταν σε ένα, έκανε μια παράσταση. Είχε άγχος, τον έβλεπα, δηλαδή έτρενε με το χέρι του. Είχα του σαν σιγάρο που δεν το άναβε, δεν ήταν ποτέ αναμένο.
Και το είχε έτσι, το καταλάβαμε ότι ήταν αγχώδες, να στήσει τα λουλούδια, δηλαδή γινόταν ένα... σαν να βάζει μια παράσταση ρε παιδί μου. Ήξερα ότι ήθελε να είναι ένα πτίσμα το οποίο να ταιριάζει με το περιβάλλον.
Κάπως έτσι δηλαδή λειτουργούσε, δηλαδή μπορεί να βρει πεντέλη και σου λέει «Α, ωραία, θα βάλουμε πεντελικό μάρμαρο». Οι χώρες των σαλονιών προς τον οδό δημοκρατίας φιλοξενούν τα πρώτα θεματικά δωμάτια, όπως το δωμάτιο με το ροζ μάρμαρο και τα έβγα του Πικάσο, το Αιγυπτιακό, το Ελληνικό με τις αρχαιότητες και το Βυζαντινό με τις θρησκευτικές εικόνες και τα εκκλησιαστικά αντικείμενα. Ένας κεντρικός διάδρομος ένωνε τους χώρους, ξεκινώντας από τον χώρο της κουζίνας και καταλήγοντας στο δωμάτιο του Ιόλα δίπλα στην κεντρική ίσονα. Το δωμάτιο του Ιόλα χαρακτηριζόταν από γαλλική Empire διακόσμηση με κίτρινες κουρτίνες και περίτεχνα έπιπλα.
Σήμερα το πρώτο δωμάτιο του Ιόλα και έπειτα δωμάτιο επισκεπτών είναι το μόνο δωμάτιο που διατηρεί το κόκκινο μοσαϊκό της πρώτης περίοδου. Στη Γενέβη δεν έμενε, τιμισούσε. Ερχόταν, ετοιμάζεται στην καλλιερή, το έφευγε το βράδυ. Δηλαδή, την άλλη μέρα το πρωί έφευγε.
Πήγε στο ξενοδοχείο. Στο Παρίσι είχε ένα πάρα πολύ ωραίο διαμέρισμα. Νοικιασμένα όλα. Και όταν πήγα όμως εγώ, δεν ήταν...
είδε ένα διαμέρισμα πολύ κεντρικά. Ήταν απέναντι το... Αβενιμοντένι, τέλος πάντων, το διαμέρισμα αυτό. Αλλά ήταν κάτω το σαλόνι και υπήρχε μια σκάλα πανέμεινα στο πνοοδωμάτιο. Δηλαδή, έχει πόρτα.
Ήταν ενιαίος χώρος. Όταν πήγα εγώ να μείνω και έβγαινα... πήγε και νίκησε ένα σπίτι που ήταν ακριβώς πάνω από τον καλλιερίδο. Και πάντα έτσι το έκανε. Και στο Μιλάνο, που ήταν μια πάρα πολύ ωραία καλλιερί, πολύ κοντά στο Βιαμανζόνι, δεύτερα, δώδεκα το θυμάμαι, με αυτά τα πολύ κλασικά ωραία σπίτια, τα υλικά που έχουν στους εστερικούς κήπους, ήταν και σπίτι και καλλιερίδο.
Δηλαδή είχε ένα-δύο δωμάτια, που έμενε, είχε το μπάνιο του και τα λοιπά και ήταν καλλιερίδο. Δεν είχε καμία σχέση με το σπίτι της Αίγιος Πασχημής. Υπότιτλοι AUTHORWAVE Ο χρόνος έχει σταματήσει στην κεντρική είσοδο της κατοικίας, ίσως τον πιο αναγνωρίσιμο χώρο του σπιτιού. Κάτω από το στέγαστρο, που μεγάλωσε με τη νέα επέκταση, στέκουν ακόμα, σαν φιλορί πιστή στον ιδιοκτήτη τους, το λιοντάρι και το κρυάρι, με τους τιτάνες που στηρίζουν τα λεπτότεχνα κυρνόκρανα που έφερε ο Ιόλας από την Ιταλία.
Το 1971, σε σχέδια του Εμμανουήλ Καραντινού, κατασκευάζεται ο δεύτερος όροφος που ακολουθεί το περίγραμμα του εισογείου. Έχει μεγάλη αλλαγή την δεκαετία του 1970 που έφυγα εκεί και έγινε μεγάλο. Δηλαδή γερνούσα και ήταν μονίμους καλοσχέας, δηλαδή δεν ήταν σπίτι. Και ο παπάς μου ο οποίος έμενε παλιά στα δωμάτια εκεί, είχε μετακομίσει σε ένα δωμάτιο από την άλλη μεριά. του σπιτιού που είναι επί της Δημοκρατίας για να προσέχει, υποτίθεται, ώστε όσο δεν είχε τζά, δεν είχε παντζούρια, ξόκο κτλ.
να μην μπει κανένας κλέφτης. Δηλαδή αν ήθελε να μπει κάποιος εκεί, άμα ήσουν στο ένα δωμάτιο, να μην ήρθε να ακούει κανείς τίποτα. Άρα ήτ αν, το δεκαετίο του 70 ήταν το μεγάλο μπουμ και η μεγάλη αλλαγή που εγώ θυμάμαι. Τεράστια. Για την πρόσβαση στον όροφο κατασκευάστηκε ένα κλιμακοστάσιο ύψους 7 μέτρων που αντανακλούσε το αττικό φως από τον φεγγίτι οροφής.
Στον όροφο, ο Ιόλας οραματίστηκε έναν μεγάλο εκθεσιακό χώρο πέντε δωματία. Η κύβια αίθουσα, που συχνά άλλαζε διαρρύθμιση, ανάλογα με τα έβγα που κατεύθυνα, χαρακτηρίζεται από τη λιτότητα και το μεγάλο μέγεθος. Στον χώρο αυτό κυριαρχούσαν έβγα μεγάλων διαστάσεων, όπως τα ερωτικά και μαγνητικά έβγα του Τάκη, έβγα του Μαγκρίντ, της Νίκης Δεσανφάλ, του Κώστα Τσόκλη, του Μαρσιάλ Ρες, του Μαντιγόρχουλ και πολλών άλλων.
Ο μεγάλος χώρος ήταν όλα τα αργατουτάκια. Είχε δύο αντικριστά γκόγκς, είχε δύο μουσικά, είχε μια μεγάλη μπάλα ηλεκτρομαγνητική, είχε κάτι τεράστιο δοκάρια, είχε κάποιους πίνακες τεράστιους στους στίχους με επίσης μαγνητικά, στο κυρίως χώρο. Υπότιτλοι AUTHORWAVE Στο πάνω όροφο εκτός από τους μεγάλους χώρους που ήταν εκθυσιακά για να εκθέτει εργατέχνες είχε και δύο πνευματία και μια βιβλιοθήκη.
Και το μπαλκόνι ανάμεσα από τα δύο πνευματία προφανώς ήταν για να μπορείς να βγεις έξω είτε να φας το πρωινό σου είτε να σου απολαύσεις τη θέα γιατί έβλεπε την πεντέλη. Ένα από τα βασικά δωμάτια του ορόφου ήταν και η περίφημη μαρμάρινη βιβλιοθήκη, με το τραπέζι έργο του Φινώτη, την εντυπωσιακή καρέκλα από κέρατα ταράνδρου και τα ντυμένα με λευκή επένδυση βιβλίου. Επενδυμημένα με πλαστικό, δεν ήταν καν δέρμα, ήταν πλαστικό.
Αλλά οπτικά ήταν πολύ εντυπωσιακό. Στους υπόλοιπους χώρους, μεταξύ πολλών άλλων έργων, ο επισκέπτης μπορούσε να θαυμάσει και έργα του ζεύγους Λαλάν, όπως το πατάκι χελώνα, η γάτα μπαρ, τα πρόβατα και η εντυπωσιακή λεκάνη βάτερας. Ήταν χρηστικά με έναν άλλο και η πλαλέτα όπως έμπαινε μέσα έπεφτε ξερό.
Δηλαδή αυτός ο Πάτραχος ήταν μια μαγεία. Μαγεία. Απίστευτος. Αυτό, έβρισκοι ανθρώπους που ήταν εξίσου ευρηματικοί, αλλά νομίζω ότι αυτά τα τόσο μεγάλα ήταν κατόπιν συντονισμού σκέψεων, ας πούμε.
Γινόταν φίλους με αυτούς τους ανθρώπους. Και όπως όλα τα πράγματα, τους καλλιεργούσε την εμπιστοσύνη. Αν δεν έχεις εμπιστοσύνη, δεν μπορείς να κάνεις απλώς τίποτα. Άρα, τον εμπιστευόντασαν. Είτε ήταν συλλέκτης, είτε ήταν τα μεγαλύτερα μουσεία.
όπως της Νέας Υόρκης το ΜΕΤ ή όπως του Ποπιντού που πήρε και τον τιμήσανε με την Λιγιώνα των ξένων, δεν πιστευόντουσαν, δηλαδή, του ρωτούσαν την γνώμη του, ήταν έτσι πολύ σεβαστός από την άποψη ότι δημιουργούσε εμπιστοσύνη στους ανθρώπους. Και για να φτιάξει συλλογές, το ίδιο και με τους καλλιτέχνες, δηλαδή με τους καλλιτέχνες που έζησα εγώ. Από τη δεκαετία του 60 γιατί πήγαινα σχολείο στο Παρίσι και ήμουνα τα Σαββατοκύριακα μαζί του που μπαινό βγαίνε κόσμος που τότε εγώ δεν έπαιρνα και καταλάβαινα, αλλά ήταν μεγάλα ονόματα.
Παίρνωσα από τη Σαββατοκύριακα μαζί, πήγαινα με εξογός στο σπίτι του, μα μάχη ξέρετε, πήγαινα μέσα στο Βέλιο, στο Μάγκριτ. Δηλαδή ήταν φίλοι του, δεν ήταν αυτό το τυπικό, ξέρεις, πήγα σου να δώσεις με αυτό το έργο, πάρε με αυτό και εκείνο. Και είχε...
πάρα πολύ κοντινή σχέση. Αν κάποιος καλλιτέχνης είχε κάποιο πρόβλημα, θα έτρεχε. Μια μέρα που είχα πάει από τον Ιώλα, ήταν εκεί ένα συνεργείο, στο πάνω όροφο τρέχανε νερά.
Και μου λέει, παιδί μου, έλα να δεις τι έχουμε πάθει. Πάμε λοιπόν να ανεβαίνουμε με τη σκάλα την κυκλική και φτάνουμε πάνω στην Ταράτσα. Εκεί ξαφνικά βλέπω...
Ένα δάσος από πανέλα. Σπουριάζανε. Είμαι, τ ι είναι αυτό. Λέει, αυτό είναι ένας καθηγητής του Πολυτεχνείου, ο οποίος μου πρότεινε να κάνουμε το σπίτι, δεν μου είπε οικολογικά, αλλά προφανώς εννοούσε το λογικό, με ρεύμα, με ζεστό νερό, μέχρι και την ψύξη θα μπορούσε να... το air-condition για το σπίτι, για τα 1500 μέτρα του σπιτιού.
Και λέω, μα... Τα βλέπουν να σκουριάζουν. Ναι, μου λέει, ποτέ δεν δούλεψε.
Και τώρα τι κάνετε. Λέει, τώρα έχω τον δικηγόρο μου εδώ και του κάνουμε εξώδικο για να έρθει να τα πάρει. Του δώσαμε, δεν θυμάμαι τι ήταν, 25, 30, 50 εκατομμύρια, τεράστιο ποσό. Δεν δούλεψε ποτέ, αλλά εμπάσχερουντώσει να μας απαλλάξει από αυτά τα σίδερα γιατί τρυπώντας για να τα πακτώσουνε, μας χαλάσαν και τη μόνωση και τώρα τρέχει το σαλόνι.
Τα πρώτα ιδιαίτερα δωμάτια της οικογένειας που έβλεπαν στην εσωτερική αυλή άλλαξαν. Τη θέση τους πήραν ένα μεγάλο καθιστικό με χαρακτηριστικό στοιχείο τις δύο κολόνες, με τα πονευτά φώτα και την εσοχή στην ορφή, ένα βεστιάριο και ακόμα ένα λουτρό. Διατηρήθηκε όμως το αρχικό δωμάτιο του Ιόλα, αλλάζοντας φρύση σε δωμάτιο επισκεπτών.
Οι αλλαγές αυτές βασίστηκαν της το ότι η ανιψία του Ιόλα Ελένη είχε φύγει για σπουδές στο εξωτ ερικό από το 1970. Δεν μπορούσε να μπίνει ένα λεπτό στοιχεία. Δεν μπορούσε να πάει διακοπές. Όλα αυτά τα θεωρούσατε να είναι χαμένος χρόνος.
Άρα πάντα έπρεπε κάτι να δημιουργεί. Και οπότε νομίζω και στην Ελλάδα όταν έρχονται το καλοκαίρι έπρεπε κάτι να ασχολείται. Μπορώ να το λέω λίγο απλοϊκά.
Αλλά έπρεπε κάτι να παράγει, να φτιάχνει. Ερχόταν από το αυτό, δεν μπορούσε. Δηλαδή τον θυμάμαι μία φορά στη ζωή μου να έχουμε πάει διακοπές τρεις μέρες στην Μύκονο. Την εποχή που ήταν τα γαϊδούρια και τα δεν ξέρω τι, τα γαϊδουράκια, η κόττη ήθελε να φύγει.
Η αδελφή του, ο Άνδρας της, είχε ένα τεράστιο μεγάλο σκάφος. Δεν έμπαινε μέσα, δεν πηγαίνει, δηλαδή, πηγαίναμε να ταξιδεύουμε. Δεν μπορούσε αυτά τα πράγματα.
Ήτανε συνέχεια κάτι να φτιάχνει και νομίζω μέσα σε αυτό το πνεύμα ήταν και αυτό το σπίτι. Ήταν ένα δημιουργικό, σκηνικό, που το ανανέωνε. Έτσι εγώ νομίζω ότι ξεκίνησε ο άντρας να πάει να φτιάξει ένα σπίτι και τα λοιπά.
Ήταν μέσα στον πνεύμα της ανησυχίας του. Πάντως ήταν πολύ ανήσυχος γιατί όποτε πηγαίναμε κάτι γινόταν στο σπίτι. Κάτι άλλαζε, κάτι έφτιαχνε, κάτι...
Ήταν ένας μαρμαράς, ήταν ένα συνεργείο, είχε κάποιον ο οποίος άλλαζε τους πίνεκες, ή ερχόταν ένας πίνεκας, είχε κυβότια απ'έξω πάντα. Με διάφορους πίνακες τώρα, ήταν νέοι καλλιτέχνες, ήταν πράγματα που πουλούσαν, ήταν κάτι που... Ναι, πια δεν έχανα στο μυαλό, δεν μπορούσα να παρακολουθήσω.
Ειδικά όταν έφυγα πήρα και έπαιρνα και λέω, «Μη μπορώ να παρακολουθήσω τι προβιώνεται». Αλλά ήταν αυτό, ενσυχία του. Σταδιακά οι ανάγκες αυξανόντουσαν. Έτσι το 1972 έγινε μια νέα προσθήκη στην κατοικία, αυτή τη φορά σε σχέδια του μηχανικού Μιχαήλ Πίκ. Η νέα επέκταση αφορούσε έναν μικρό διόρροφο όκο με πρόβλεψη για νέα κουζίνα και για δωμάτια προσωπικού στον όρειο.
Η προσθήκη αυτή ήταν συνολικής έκτασης περίπου 250 τετραγωνικών μέτρων, με το εισόγειο να είναι 125. Η κουζίνα μεταφέρεται από την παλιά της θέση στην έντα, χρησιμοποιώντας τα ίδια υλικά, αν και εμφανώς με πιο τερισσότερες εμμέλειες. Τα κουζίνα που βγαίναμε στην κατσαρόλα μας και πηγαίναμε, ήταν στο κομμάτι που σήμερα είναι το μεγάλο μαρμαριό τραπέζι. Εκεί ήταν η κουζίνα. Μετά γκρεμίστηκε αυτός ο χώρος, έγινε η επέκταση που έγιναν... Ένα κουζίνι πάνω από την κοπέλα και έγινε μια μικρή κουζίνα μεταχειριζόμενος το ίδιο υλικό των ξύλων για τα δουλάπια.
Ένα άλλο εξαπολύσιμο, αλλά πολύ πιο στιγμόμο, πολύ πιο μικρό και δεν εξυπηρετεύει. Ο χώρος της παλιάς κουζίνας, απελευθερωμένος πια, συνδέθηκε με την τραπεζαρία, δημιουργώντας μια ενδιαφέρουσα οπτική φυλή στον χώρο. Μια φορά θυμάμαι, ιδίωνα κάτι σε αυτό το τεράστιο τραπέζι, και κάποιες φορές μεταχειριζόταν και άλλο δωμάτιο.
Θυμάμαι, μια φορά είχαμε ένα τραπέζι, δεν θυμάμαι ποιο ήταν, αλλά είχαμε κάτι σε ένα τραπέζι που το είχε βάλει στο ροζ δωμάτιο που είχε του Πικάσο τα έργα που είναι... μαρμαρό ροζ στο δωμάτιο και θυμάμαι ότι ήταν ψάρι το γεύμα, ήταν μισήμεριανό γεύμα και καθόμασταν ήταν λίγο έτσι πιο επίσημο νομίζω γιατί θυμάμαι είχαμε βάλει τα καλά μας είχαμε πιτσέτι σλινές και τα λοιπά κάτω από το τραπέζι φάγαμε Φάγαμε και κάποια στιγμή λέει ο θείος μου, στην κοπέλα που είχαμε τη Σούλα, της λέει η Σούλα φέρε νερό για τα χέρια. Έφευγε η Σούλα, πάει μέσα και εννοούσε να φέρουν μπολάκια με λεμόνι για να ξεπλύνουν τα χέρια τους λόγω του ψαρίου.
Και εμφανίζει τη Σούλα με μία πλαστική χρωματιστή λεκάνη, με μία πετσέτα περασμένη στο χέρι της και εμφανίστηκε στους καλεσμένους με αυτό το λεκάνη στα χέρια. Δηλαδή ήταν πολύ σουρεριστικό και ήταν πολύ έτσι. χαρακτηριστικό της καθημερινότητάς μας ο σουραλισμός.
Δηλαδή ήθελε να βάλει ένας εαυτόνας να γυρίσει ένα κουμπί και ήταν αδυνατόν να το μάθει αυτό. Δεν είχε καμία σχέση με την τεχνολογία, δεν ήξερε, είχε αγοράσει μια φορά στη ζωή του ένα αυτοκίνητο. Το έφερε στην Ελλάδα ένα τεράστιο, την εκατή του εξήδα, ένα αμερικάνικο... όχι Buick ήτανε...
Κανδυλάκ. Μια Corvette, ξεπέρα ένα Deca-Potable αυτοκίνητο. Πήγαμε να μας πάει μια φορά για μπάνιο, κόντριψε να μας σκοτώσει... και έρχεται τελείως, αυτό ήταν.
Δεν είχε καμία σχέση με την... Του άρεσαν τα πολύ πρωτοποριακά πράγματα, αλλά δεν είχε καμία σχέση με τη τεχνολογία. Δεν έπιανε το χέρι του να κάνει απολύτως τίποτα.
Ήταν πολύ δυνατικός. Σε αυτή τη φάση κατασκευάζονται και τα δεύτερα επόγεια της κατοικίας, που φιλοξενούν και το χώρο της περίφημης γκαρνταρόπας με το δικό της μπάνι. Το εντυπωσιακό ήταν τα πουκάμισα. Είχε, ξέρω εγώ, 20 ντουλάμπες πουκάμισα και ήταν όλες με λουλούδια, με χρώματα... Ναι, ναι, ναι, γιατί πηγαίναμε στο Λονδίνο, το θυμάμαι, δεκαετία του 70, εγώ ήταν φύση νομίζω και έφτιαχα καταπραγή...
Τα οποία ήταν όλα τα χρώματα με ασωτί, γραβάτα και μπορεί και μαντιλάκι. Αν δεν τραπέζω μάντιλα, ζωγραφιές, πολυνζιακά σχέδια κτλ. Αυτό και τα παπούτζια. Και τον ενοχλούσε που ήταν κοντός. Αυτό ήταν ένα θέμα.
Και γι'αυτό πάντα οι μπότες του που χωρούσε. Μπορεί να κούτσαινε αλλά θα φορούσε τίποτα... Πλατφόρμα.
Ναι, ναι, πλατφόρμα. Δεν είχε ημώνε βέβαια. Το 18ο και το 70'ήταν όλοι που φορούσαν πλατφόρμα. Οπότε τον εξυπηρετούσε αυτό το πράγμα. Τέτοια αυτή αφορούσε το τελευταίο δωμάτιο στα βορειοανατολικά της κατοικίας, που ερχόταν σε άμεση επικοινωνία μόνο με την κουζίνα και το βόρειο κήπο.
Το απομονωμένο αυτό δωμάτιο από την υπόλοιπη κατοικία έχει εμβαδό περίπου 58 τετραγωνικών μέτρων. και ύψος 3,5 και κατασκευάστηκε για να στεγάσει ένα έργο μεγάλων διαστάσεων του καλλιτέχνη Ρομπέρτου Μάντ. Στο δωμάτιο κυριαρχούσε το πράσινο χρώμα με περίτεχνα έπιπλα, αλλά και οι πολυθένες πάζελ του Μάντ.
Θυμάμαι τον τοίχο, δεν είχαν φτιάξει τον τοίχο και είχε γίνει και λάθος και το χώραγε και έπρεπε να τον μεγαλώσουν λίγο τον τοίχο για να εφαρμόσουν σωστά να οπίραν. Σε αυτή τη φάση κατασκευάζεται και το τελευταίο κομμάτι του υπογείου, που συνδέθηκε με την καρδαρόμπα και έγινε αποθηκευτικός χώρος για έργα τέχνης, ακριβώς κάτω από το δωμάτιο του Ιώλα. Μετά από αυτές τις αλλαγές, ο Ιώλας μεταφέρθηκε οριστικά στο κενόγιο του δωμάτιο δίπλα στη κουζίνα, διαχωρίζοντας έτσι τους χώρους διαμονής από τους υπόλοιπους εκθεσιακούς χώρους.
Το 1976 είναι έτος σταθμός για τον Ιόλα. Ο θάνατος του επιστήθειου φίλου του Μαξ Έρντς του στοιχίζει πολύ, με αποτέλεσμα ανακλείση της γκαλερίτου, όπως του είχε υποσχεθεί, και σταδιακά να αρχίσει να σκέφτεται την επιστρεφή του στην Ελλάδα. Έτσι, ξεκίνησε μια νέα φάση για την κατοικία στην Αγία Παρασκευή, η οποία ήταν και η τελευταία. Επειδή αυτά έγιναν μετά το 1970 και ήταν η εποχή που πια δυστυχώς έκλεισε τη γκαλερή μετά το θάλατο του Μαξάρντ στο Παρίσι, παλιά είχε τη γκαλερή της, η οποία έφτιαχνε άλλες εκθέσεις, υπήρχε μια κινητικότητα. Και αυτό ήταν και η μεγάλη του καταστροφή νομίζω με την κλίση αυτά και η Αγία Πασχεδίσμος πήρε αυτό το ρόλο, να αντικαταστήσει το ρόλο των γκαλερί στο να αλλάξει όλη τη διαρρύθμιση του σπιτιού, να φέρει έργα περισσότερο εδώ κτλ.
Νομίζω ότι το κλείσιμο των γκαλερί ήταν καθοριστικό για τη ζωή του. Μπαίνοντας στη δεκαετία του 80 άρχισαν και οι τελευταίες αλλαγές στην κατοικία. Αυτή τη φορά όχι με την προσθήκη νέων χώρων, αλλά με εσωτερικές αλλαγές. Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι εσωτερικοί χώροι άλλαξαν, μες στο χρόνο γίνονταν πιο λεπτοί και απέναντι.
Το κάτω, μετά που δεν ήταν πια σαλόνια, είχε κάνει θεματικά δωμάτια. Είχε ένα άλλο δωμάτιο που ήταν μόνο νύχτα σαν φάλ, είχε μετά ένα δωμάτιο με τέρνα ελληνική γλυπτική. Και μετά ήταν η σειρά από τα δωμάτια που ήταν ακριθάκης, το Αιγυπτιακό, εικόνες και όλα αυτά ήταν αλλεπάλληλα δωμάτια με σπόρτες.
Άρα ήταν λίγο σαν καλερί. Στον θόρ της Κερβικής Σκάλας για τον Όρφον, η Μπιούτζιν η κουπαστή του ζεύγους Λαλάν βρήκε τη θέση της. Και ο φιλικό της διάκοσμος αναριχούνταν στα σκαλοπάτια με ρυθμό.
Στα πόδια της σκάλας βρισκόταν η Gold Cloth, η μπιούτζινη καρέκλα, έργο της καλλιτέχνητας Μαρίνα Καρέλα, που υποδεχόταν τους καλεσμένους. Είναι εντυπωσία, δηλαδή, όλο αυτό το σκαλιστό, το ότι τους έχει φέρει επί τούτου για να το κάνει κατά παραγγελία δεν ήταν μπορείς να... Ήταν, ήταν περισσότερο, ήταν κατά παραγγελία και ήταν εκπληκτικό, ήταν έτσι μαύρο σκούρο.
Τι υλικό είναι αυτό το παιδί, μπρομπλτζίνο αυτό, αλλά μαυρισμένο κτλ. και ήταν απίστευτος ο το χώρος, απίστευτος. Την ίδια περίοδο στο ισόγειο, στη βόρεια όψη της κατοικίας, το σαλόνι με τη βαριά διακόσμηση και τα αρχαία αγράμματα, με χαρακτηριστικότερο αυτό με τις τρεις χάριτες, αλλάζει και μετατρέπεται σε δωμάτιο αφιερωμένος τον εκπρόσωπο της Pop Art και φίλο του Ιόλα, Αντι Γόρχου.
Το δωμάτιο υπήρχαν σημαντικά έργα, όπως ο πίνακας με τις γόβες, το δολάριο και το ασπρό μαυρονιτικό, σε συνδυασμό με τα έπιπλα πάζελ του Μάρτα. Το πολύ πολύ μεγάλο σαλόνι έγινε Warhol. Ήταν όλοι τύχοι ακόμα και στο ταβάνι ήτανε.
Αυτό ήτανε πολύ πρωτοποριακό να βάζεις ένα πίνακα στο ταβάνι. Ποιος μπορείς να το φανταστεί. Ότι είχαν έρθει συνεργεία για σίδερα, για αυτά, για να στηριχτεί.
Όταν έμπαινες μέσα και νιώθεις ένα βέος. Το τελευταίο δωμάτιο του Ιόλα, το οποίο μέχρι το 1983 χαρακτηριζόταν από το πράσινο χρώμα και τα έβγα του Μάτα, άλλαξε. Στη νέα φάση κυριακούσε το λευκό χρώμα με ρωμαϊκά αγάλματα που συνδυάζονται με έβγα του Πανιάρα που φτιάχτηκαν μετά από παραγγε λία του Ιόλα. Το ρωτούσα γιατί πάντα ήταν πολύ μοντέρνο τέχνη. Του λέω παιδί μου, αφού σε βλέπω, αρέσεις στα παλιά έπιπλα, έχεις αυτά...
Γιατί δεν παίρνεις ξέρω εγώ ένα μονέν. Μου λέει, μ'αρέσουν πάρα πολύ, δεν έχω λεφτά για να τα πάρω. Μα έλεγε, σ'εδώ πέννε.
Και δεν το λέγε... Με έλεγε, βλέπεις το μύθο ότι ήταν ένας... πώς τον λέγανε, τον λένε και... Κρίσο. Κρίσο, ξέρω, κάτι σαν χλαμάζει.
Υπήρξαν ups and downs πολύ σημαντικά που αυτά δεν βγαίνανε. ξέρει ο κόσμος. Πάντα νομίζω ότι ήταν όλα ρόδινα. Δεν ήταν πάντα ρόδινα. Ναι και ο ξερορισμός πέσα μια πολύ μεγάλη κρίση.
Βέβαια. Δεκαετία του 70 πέσαν οι τιμές καταρακώθηκαν και του 80. Ναι γιατί έχω γράμματα που μου γράφει και μου λέει έξις τύπο που έκανε μια τρομερή έκθεση και δεν είχε απήχηση. Δεν ήταν εύκολο. Δεν ήταν πάντα εύκολα δε ήταν πράγματα, αυτό θέλω να πω. Αλλά δεν είναι ότι του άρεσε μόνο η ποντέντερα στην αττέχνη, του άρεσε και πάρα πολύ και η κλασική, αλλά σου λέει για να έχεις, για να πας να γνωρίσεις ένα τέτοιο έργο, θέλει πάρα πάρα πάρα πολύ δεύτερο.
Ο κήπος χαρακτηρίζεται από τα ελαιόδαντρα, τις πικροδάφες, τα κυπαρίσια και τους ευκαλίπνους. Την δεκαετία του 50 η μορφή του ήταν τελείως διαφορετική. Ξέρα ήλα, φυτέβαμε πάντα. Ήθελος ήρθα να είναι ελληνικά φυτά. Αργότερα άρχισαν να τοποθετούνται υπαίθυρα έργα τέχνης, όπως τα Σινιά Λατουτάκη, γυμνά έργα του Φινώτη, έργα των Λαλάν και τεράστια Νανά της Νίκης Τρυσανφάν, που συνομιλούσαν με τους Κίονες από ελληνικά νεοκλασικά σπίτια.
Στο κήπο ήταν αυτό το φινότιτο που το έλεγε συγγνώμη Κόλλη, δε δεν κρατήσεις πάνω στο άλλο. Υπήρχε και το τεσλαλάν το τεράσσιο. Ήτανε δύο τεράσσια σινιάλα, πεντάμετρα, εξάμετρα.
Κουτάκι, από πολύ παλιά ήταν αυτά. Όλα τα διακοσμητικά στο κήπο και ακόμα στο σπίτι, κάτι φιονόκρανο, κάτι κολόνες ή ουστερικές, αυτά είναι μοριανό. Δεν είναι αρχαία.
Αλλά άντρες, αυτό είναι όλα που είναι στα παλαιοπολία, που είναι στις μάντρες. Η εικόνα της καταταπίστωσης του ποιον κύριο θα θεωρησουδεί. Αυτή ήταν η βάση από το ψωμιλό.
Είχε βάλει την Ικτε Σαμφάλ. Τότε έκανε κάτι, αυτό λέγονται σαν Monumental Projects. Είχε κάνει μία νανά η οποία ήταν, εξ'εγώ, 6 μέτρα ύψος. Αυτή ήταν η βάση. που θάμπαινε και την έφερε εδώ, αυτή την ανά, με δεν ξέρω τι τρόπο και έγινε κάποια είχε κακοκαιρία, αέρα, δεν ξέρω τι, έπεσε έ να δέντρο πάνω και έσπασε αυτό το πράγμα και το στείλανε για επιδιόρθωση στον Λάμπρο.
Ο Λάμπρος του το έκανε fiberglass σκάφι. Και εκεί έμεινε. Εκεί πέθανε η Νανά. Ήταν Νανά που άνοιγες πόρτα, έμπαινες μέσα...
Το έλεγε καφενείο. Τότε το άνοιγες, εγώ σαν παιδί έμπαινα μέσα, ήταν το σπιτάκι ας πούμε. Το κομμάτι αυτό το εσωτερικό που είναι λίγο σαν αυλί, επειδή λάτρευε την Ιταλία και του άρεσαν πάρα πολύ τα σπίτια τα ιταλικά τα οποία είχαν... Απ'έξω ήταν κάτι αυστηρό και δεν έβλεπες ποτέ τίποτα και όταν άνοιγες μια πόρτα έμπαινες μέσα και ήταν ένας ολοσκήπος, ήταν ένα άλλο πράγμα. Νομίζω από εκεί εμπνεύστηκε και έκανε αυτό το κομμάτι που ήταν σαν εσωτερικός κήπος αλλά στα δικά του τα μέτρα και στην ελληνική πραγματικότητα αυτό το κομμάτι.
Η συνεχής επεκτάσεις 30 ετών, χωρίς κάποια συνολική αρχιτεκτονική οπτική, σε συνδυασμό και με τους διαφορετικούς μηχανικούς, είχε ως αποτέλεσμα η κατοικία στο σύνολό της να μην χαρακτηρίζεται από κάποιο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Αυτό όμως δεν μειώνει την αξία της ως κυβωτός με σημαντικά εργατέχνης, αλλά και κατοικίας ενός εκ των σημαντικότερων Ελλήνων. Ήτανε σταδιακή η εξέλιξη του σκοτειοθένου.
Δεν νομίζω... Όχι, είμαι σίγουρη, δεν... Ξεκίνησε φτιάχνοντας το σπίτι και είπε «αυτό θα φτιάξω». Και νομίζω είναι ένα χαρακτηριστικό δικό του ήταν αυτό το πράγμα.
Ήτανε προσαρμοζότανε, άλλαζε, φτιάχνει, τροποποιούσε, δεν ήταν στατικός. Και εξού το σπίτι κάποια στιγμή είχε φτάσει να είναι ένα σπίτι πολυκλασικό κτλ. Και κάποια στιγμή έγινε μίνιμα, ας πούμε. Το 1987 η συνεχής ευγασία σχεδόν 40 ετών σταματούν. Η κατοικία με τα χίλια πρόσωπα που έχει γίνει ένα απόσπαστο κομμάτι της προσωπικότητας του ιδιοκτήτη της, του σύγχρονου αυτού Ιαννού, έχει πάρει την τελική της μορφή.
Ο θάνατος του Ιώλα σημαίνει και την αρχή του τέλους για αυτό το ατέρμονο δημιουργικό ταξίδι. Εγώ τον είδα σχετικά καλά. Γέννησα την κορύμμα τον Ιανουάριο 17. Ήρθε Φεβρουάριο να με δει. Ήταν μια πάρα πολύ κακή χρονιά, άρχιζε πολύ κακή. Δηλαδή, μόνο το καλό ήταν που γεννηθήκα παιδί.
Το δεύτερο, έρχεται το Φεβρουάριο στο σπίτι να τη δει, χάρηκε εξωγό και τα λοιπά. Και μετά μου λέει, φεύγω, πάω στο Μιλάνο, γιατί ετοίμαζε την έκθεση του Warhol και θα γυρίσω. Μάρτιο πεθαίνει μια θεία, η πιο μικρή που με είχε πάρει στην Αίγυπτο κάπ οιο χρόνο όταν πέθανε η τέραυμα και έτσι τον χάνω.
Τον χάνω και δεν μπορώ να τον βρω, δεν μπορούσα να επικοινωνήσω. Και με πολύ δυσκολία, θυμάσαι μαζί ψάχναμε και να βρούμε μια άκρη, έμαθα ότι ήταν σε ποιον σοκομείο στην Νέα Υόρκη, στείλαμε έναν ξάδερφο του Γκη να πάει να τον δει. Η θεία μου και οι 6 αδελφοί μου τον είχαν αποκλείσει στο νοσοκομείο και είχαν μια νοσοκόμπμα απ'έξω και έλεγε «Παγωρεύονται οι επισκέψεις». Και μια φορά με πήρε και ο στουλέφος...
Ο τζόπος με πήρε να με ρωτήσει, μία ερώτηση ήταν, περίμενε κάτι για να αποπληρώσει, να πάρει κάποια άδεια, γιατί θέλει να αποπληρώσει τα έργα του Warhol, και ήταν commission, πρόσφατα, είχε παραγγείλει. Είχε παραγγελία, του είπα δεν έχει βγει αυτή η άδεια, και εκ τότε δεν μίλησα ξανά μαζί του. Και μετά πήγαμε και τον είδαμε μαζί, τον έφερε η θεία μου στην Ελλάδα, Απριλίου ή δεν, αρχίζει Απριλίου.
Δεν ξέραμε τι είχε. Μας είχαν πει ότι είχε μια χείριση στις Αμερικοί, τι ήτανε, προστάτηδε και τα λοιπά. Και δεν τον βάζει στο σπίτι, τον κρατάει στο σπίτι της που ήταν ακριβώς απέναντι. Δεν επέτρεπε σε κανέναν ούτε σε μένα να τον δω, που ήτανε πρωτόγνωρα πράγματα αυτά. Και ζητήσαμε άδεια δικαστική για να μπορέσουμε να πάμε να τον δούμε και πήγαμε μαζί, μαζί με δύο γιατρούς.
τον γιατρό μας που τον κούραρε κιόλας, αλλά ήθελε και κάποιον άλλον μαζί, δύο γιατροί, πήγαμε για να δούμε πώς είναι, τι ήταν. Κι εκεί από αυτά τους οξύζουν, δεν ήταν ο θύμων που ήξερα. Μα θες να πεις και τι είπε? Όχι, όχι, έτσι. Είμαι σίγουρη ότι ποτέ δεν ήταν στο σκεπτικό του να δώσει το σπίτι στο δημόσιο.
Δεν πίστευε στο δημόσιο. Πίστευε στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Όλα τα μουσεία που ασχολήθηκε ήταν ιδιωτικά μουσεία και όλα ήταν από φάντσα, από ιδιώτες οι οποίοι δίνανε χρηματοδοτήματα. Δεν πήρε με το κράτος να τα συντηρήσει. Δεν ήταν τίποτα, δεν πίστευε.
Δεν πίστευε καθόλου μόνο στην ιδιωτική πρωτοβουλία πίστευε. Μάλιστα θυμάμαι ότι υπήρχε μια εποχή πότε ήταν ο Σάχης ακόμα στην Περσία είχε μια επαφή μαζί... Μέχρι το 2008 Ναι, κάποια στιγμή επειδή πήγαινε πολύ στην Περσία πολύ, είχε μια επαφή κάποια στιγμή με τον Σάχη είχε προτείνει να το πουλήσει στο σπίτι Καταλαβαίνεις, πρώτον έλεγε πράγματα τα οποία μετά έρχεται και σου λέει ξεχθεί, άσε το τηλέω, δεν κάνουμε σχέση με αυτό το τηλέω και γι'αυτό και έδωσε Πιστεύοντας στην Αιωτική Πρωτοβουλία έδωσε στο Μουσείο της Θεσσαλονίκης πάρα πολλά έργα και έδωσε και στην πινακοθήκη όταν ήταν ακόμα νομίζω ο Διευθυντής ήταν ο παπαστάμος έδωσε κάποια έργα τα οποία αυτά τα έργα νομίζω τον είχε ενοχλήσει ότι δεν είχαν εκτεθεί και ποτέ είχε δώσει κάτι μεγάλα, μαγκρίτι, κλειπ, τακ και τα υπάρχει, τα οποία ήταν κάτω στις αποθήκες.
Επειδή με το δημόσιο δεν είχε πολύ καλή σχέση. Ούτε ποτέ, ήτανε απρέμουα λελουλίσου ο θείος μου. Μετά το θάνατό μου, δεν με νοιάζει τι θα γίνει, ότι είναι, δεν τον ενδιαφέρει. Δεν έγραψε ποτέ τη διαθήκη, δεν...
Άφησε όπως πέθανε, άφησε όπως κληρονομήσε, ό,τι κληρονόμησε. Ο Αλέξανδρος Ιώλας δεν είχε συντάξει τη διαθήκη, που να κάνει γνωστή την επιθυμία του για δωρεά του σπιτιού και των έργων στο δημόσιο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, μετά το θάνατό του το 1987, η νόμιμη κληρονόμη του, η αδερφή του Νίκη Στάιφελ και η ανιψιά του, κόρη του αδερφού του Δημήτρη, Ελένη Κοτσουρδιόλα, να κληρονομήσουν εξ αδιαιρέτου την κατοικία και τα έργα τέχνης που βρισκόντουσαν μέσα σε αυτή.
Επειδή δεν υπήρξε σύμπλευση ανάμεσα στις δύο πλευρές, η κληρονομική διαδικασία κράτησε 10 χρόνια. Με το που πέθαινε ο Ιώλας... Το σπίτι ήταν σφαγισμένο από την αδελφή του και υπήρχε κάποιος πιστωτής ο οποίος απέτησε να μπει μες εγκυούχος κάποιος για να προστατεύσει τα πράγματα που ήταν μέσα αλλά και τη δικιά του το χρέος που αυτός διατείνεται ότι υπήρχε συνενέσαμε και βάλαμε δικαστικά τον κύριο Κουβέλη ο οποίος τότε ήταν ο πρόεδρος του Δικηγουργικού Συλλόγου Αθηνών και από το 1987 έμεινε μέχρι το 1997, έμεινε για 10 χρόνια.
Σε αυτό το διάστημα δυστυχώς γίνανε πάρα πολλές κλουπές, το σπίτι είναι μεγάλο, είναι απροστάτευτο, η αστυνομία αδυνατούσε να το φρουρήσει παρόλες της εκκλήσης μας και της εκκλήσης του Μεσσυγκιούχου και ό,τι είχε μέσα στο σπίτι... Το οποίο είχε καταγραφεί πριν πεθάνει ο Ιώλας, όταν πια παραλάβαμε σαν κληρονόμοι τα πράγματα από το σπίτι, συγκρίναμε τι υπήρχε πριν πεθάνει ο Ιώλας και ήταν σφαγισμένα και κατανατριμένα και τι ήταν μετά. Η Λεαλιασία ήταν τεράστια γιατί 50% της συλλογής των αρχαίων είχε κλαπεί και ένα πολύ μεγάλο μέρος από όσα έργα και έπιπλα υπήρχαν μέσα στο σπίτι. Επίσης, εμείς πλέον θέλαμε να δούμε τι θα κάνουμε το σπίτι. Ο Δήμος Αγίας Πραγματικής Ευρύς το 1997 αποφάσισε ότι θέλει να το κάνει πολιτιστικό κέντρο.
Μην έχω τόσο όμως λεπτά, γιατί συζητήσαν μαζί τους, αποφάσισε να απαγορεύσει την οποιαδήποτε εκμετάλλευση του οικοδομικού τετραγώνου που αφορούσε το σπίτι του Ιώλα. Εμείς κάναμε διάφορες ενστάσεις σε αυτή την απόφαση, αλλά στο τέλος του 1998, ο τότε Υπουργός Πολιτισμού, που ήταν τότε ο Βαγγέλης Βανιζέλος, αποφάσισε ότι... Το σπίτι αυτό είναι ιστορικό διατηρητέο κτίριο. Οπότε ουσιαστικά για τους κληρονόμους ήταν μια απαξίωση της περιουσίας, αλλά δεν υπήρχε και ο τρόπος να προστατευτεί, γιατί ο Δήμος δεν είχε λεπτά. Εμείς πήραμε ό,τι πράγματα είχαν μείνει, αλλά ό,τι υπήρχε εκεί μπαίναν μέσα κλέφτες.
Ναρκωμανείς, περαστικοί και αφαιρούσαν ή λαηλατούσαν ή καίγανε γιατί μια εποχή κάψανε ό,τι υπήρχε μέσα σε αρκετά δωμάτια. Το Αιγυπτιακό δεν κάηκε, κάηκε στα χέρια μας. Μια από τις κλοπές που έγινε, προσπαθούσαμε ας πούμε να προσαρδίψουμε το σπίτι, έκαψε αυτό το Αιγυπτιακό, το οποίο είχε κάνει φτερά. Και το βρήκε προφανώς πολύ αστείο, έβαλε ένα σπίτι και έπεσε φωτιά και κάηκε αυτό το Αιγυπτιακό. Επίσης στο μεγάλος τραπεζαρίας είχε πάρα πολλούς καταλόγους από παλιές εκθέσεις και αυτό το κάψανε.
Και στο τραπέζ ι της κουζίνας είχε και εκεί καταλόγους και όταν το κάψανε κάγεται και η κουζίνα που ήταν ξύλινα τα έπιπλα. Είχε δωρήσει ο Ιώλας ένα οικοδομικό τετράγωνο ολόκληρο στην Αγία Παρασκευή, δύο δρόμους πιο κάτω, το οποίο ήθελε να το κάνει πλατεία. με έργα τέχνης για να ανεβάσει την περιοχή Λαλά, δηλαδή σκεφτόταν να βάλει τις νίκητες εφάλξης αυτά τα πολύ με πομπό...
καταλαβαίνεις είχε φτιάξει και είχε φτιάξει τις βάσεις για όλα τα τα κλειπτά αλλά μετά ο Δήμος σήκωσε τα χέρια και λέει δεν μπορούμε να το συντηρήσουμε και υπάρχει ακόμα εκεί και ρημάζει εμείς εν τέλει το πουλήσαμε σε έναν Είναι έναν εξαιρετικό εργολάβο αρχιτέκτονα, ο οποίος και αγόρασε το σπίτι με σκοπό, νομίζω, γιατί ήθελε να κρατήσει το σπίτι και να το συντηρήσει και να το προσφέρει στην Αγία Παρασκευή, αλλά επειδή το οικόπεδο ήταν πολύ μεγάλο, ήθελε το δικαίωμα να μπορεί να κτήσει το υπόλοιπο. Και νομίζω ότι απέτυχε. και είναι εδώ και 15 χρόνια στο δικαστήριο.
Μέχρι και σήμερα, ο τελευταίος ιδιοκτήτης βρίσκεται σε δικαστική διαμάχη με το δημόσιο για την απαλωτρίωση της έκτασης. 15 χρόνια μετά την κήρυξη της κατοικίας σε διατηρητέα και 28 χρόνια από τον θάνατο του Αλέξανδρο Ιώλα, το άδειο κουφάρι της κατοικίας περιμένει να δει τι της επιφυλάσσει το μέλλον. Σε μια γειτονιά αγνώριστη, πεβικικλωμένη από πολυόδοφα σύγχρονα κτίδια, Η κατοικία μοιάζει γοητευτική μέσα στην μοναξιά της.
Ο μόστος που εμείς το πουλήσαμε στον κύριο Γεωργίου ήταν σπίτι. Είχαν γίνει διαρρήξεις, αλλά είχε παράθυρα και μπατζούρια σιδερένια που κλείναν πολύ καλά. Ήταν πολύ δύσκολο να το παραβιάσεις.
Ούτε γκαφίτι είχε ούτε τίποτα. Ήτανε ολόκληρο. Αλλά νομίζω ότι φταίει η Αγία Παρασκευή η οποία του απογόρευσε να πηγαίνει και να το φυλάσει.
Υπήρχαν ας πούμε τα γκόγκς του Τάκη που ζυγίζανε 800 κιλά. Και χρειαζόταν γυρανό για να έρθει να το πάρει. Αυτό χρειαζόταν λοιπόν ένα... περίεργο γερανό που θα μπει μέσα στην αίθουσα για να το βγάλει.
Δεν μπορούσαμε να τα βγάλουμε. Και μείναν αυτά εκεί. Όπως κάτι κολόνες που όταν προσπαθήσαμε να τις σηκώσουμε, σπάσανε. Αλλά υπάρχουν αρκετά πράγματα που μείναν εκεί. Μάλιστα υπήρχε μια λίστα από πράγματα που είχαμε συμφωνήσει με τον κύριο Γεωργίου ότι κάποια στιγμή θα πηγαίναμε να τα πάρουμε.
Και όταν μιλήσαμε μαζί του, μας είπε δεν μπορώ ούτε εγώ να μπω μέσα γιατί η Αγία Παρασκευή μου έχει κλειδώσει τις εξωτερικές πόρτες και για να πάω μέσα στο σπίτι πρέπει να βρω τους ανθρώπους του Δήμου και να έρθουν να με συνοδεύσουν γιατί μου απογορεύτηκε να μπω στο σπίτι. Είναι αυτό που έλεγε, χρειάζονται χρήματα για αυτά τα πράγματα. Το ελληνικό δημόσιο έχει λεφτά να το κάνει αυτό το πράγμα. Άρα καλύτερα να μπορούσε να το μεταλλευτεί ένας ιδιώτης και με την έννοια να το συντηρήσει, να το φτιάξει, να το σουλουπώσει, να γίνονται εκθέσεις κλπ. Αυτή είναι και η πρόταση του κ.
Γεωργίου. Θα το συντηρούσε, θα έκοβε δυόμιστρια στρέμματα που είναι η βίλα επάνω και θα το έδινε για να είναι πολιτικό κέντρο για το Δήμο. Είπαν ότι την προϋπότητα του αφήνανε να κτίσει τα διπλανά τρία-τεσσά στρέμματα.
Όπου κτίστηκε κάθε οικόπεδο στην περιοχή σε οχτώ ρόφους. Και με τρέλανε όταν πήγε πέρσι στο θεατρό και μου λέει, του λέω πως ήταν, τι έγινε, μου λέει, τι να σου πω τώρα καλά στο μέσα, έξω λέει, είδανε κάποιοι τύποι με κάτι. Φανό που φωνάζανε η βίλα στο λαό. Η κατοικία αυτή είναι το τελευταίο μνημείο που μας έχει απομείνει. Η τύχη του, καθώς και η σημερινή του κατάσταση, γεννά διαρκώς το ερώτημα για την αποκατάσταση του ονόματος του Αλέξανδρου Ιώλη.
Το όνομα του οποίου διδεύει τον θαυμασμό και τον σεβασμό όλων των ανθρώπων της τέχνης και των μουσείων του εξωτερικού. Το όνομα του οποίου βρίσκεται πίσω από διεθνούς φήμις καλλιτέχνες και τα διάσημα έργα. Αντίθετα, στην Ελλάδα υπήρξε θύμα του αυριανισμού, του επαγγελτισμού και του φθόνου μερίδας της ελληνικής κοινωνίας. Μιας κοινωνίας που αποποιούμενη τις ευθύνες της προσπαθεί να ξεχάσει. Ο Ιώλας ζει μέσα από τη δουλειά του, από τους καλλιτέχνες που ενέπνευσε, καθώς και μέσα από την κατοικία του.
Ζει όμως δυστυχώς και μέσα από φήμες και μύθους που αφορούν τα πέντε τελευταία χρόνια της μη θεστοριαματικής ζωής. αναδεικνύοντας το χειρότερο πρόσωπο της ελληνικής κοινωνίας του πολιτιάς. 28 χρόνια μετά τον θάνατό του, το ερώτημα παραμείνει αμήλικο.
Μήπως τελικά μας αξίζει αυτό το βανδαλισμένο και ειρικωμένο μνημείο. Μήπως την παροικμασμένη του όψια να γνωρίζουμε κάτι από τον ίδιο μας τον εαυτό. Την απάντηση την έχουμε όλοι μέσα μας.
Θέλω να πάω στην Αγία Πασχερία από το 1987. Τελευταία φορά ήταν τότε, ζούσα ακόμα χειρότερα. Έκτοτε δεν ξαναπήγα και δεν θέλω να ξαναγύρισω. Τώρα έχουμε πάμε την Αγία Πασχερία στην πίεση που στήριξα. Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Εμείς το θάνατο φοράμε πολύ και τώρα μείνουμε όλοι στους φορές.
Υπότι