Ayrım ve Saflaştırma Üzerine Ders: Kromatografi
Kromatografi Nedir?
- Fiziksel ve kimyasal özellikleri kullanan bir araç.
- Karışık bir karışımdan bileşenleri ayırır ve tanımlar.
- Benzer bileşikler çevrelerinde daha uzun süre kalır ve yavaş hareket eder.
Kromatografinin Temel Prensibi
- Örnek, sabit faz (veya adsorban) üzerine yerleştirilir.
- Mobil faz (genellikle bir sıvı veya gaz), sabit fazdan geçirilir.
- Farklı bileşikler farklı hızlarda hareket eder.
- Bu süreç "bölümlendirme" olarak adlandırılır ve iki faz arasındaki dengeyi temsil eder.
Kromatografi Türleri
İnce Tabaka ve Kağıt Kromatografisi
- İnce Tabaka Kromatografisi: Silika jel veya alümina kullanılır.
- Kağıt Kromatografisi: Selülozdan yapılmış kağıt kullanılır.
- Örnek doğrudan adsorban üzerine yerleştirilir (spotlama).
- Çözücü, kapiler etki ile yukarı doğru hareket eder.
- Polar olmayan bileşikler daha hızlı hareket eder; polar bileşikler jelde kalır.
- Ters Faz Kromatografisi: Sabit faz non-polar, mobil faz polar olduğunda kullanılır.
- Bileşenler genellikle ultraviyole ışık altında veya iyot gibi belirli maddelerle boyanarak görünür hale getirilir.
Sütun Kromatografisi
- Tam bir sütun kullanılır, silika veya alümina boncukları ile doludur.
- Yerçekimi solvent ve bileşikleri aşağı doğru hareket ettirir.
- İyon Değişim Kromatografisi: Boncuklar yüklü maddelerle kaplanır.
- Boyut Dışlama Kromatografisi: Boncuklar farklı boyutlarda gözenekler içerir.
- Afinit Kromatografisi: Belirli bir proteine yüksek afinitesi olan maddelerle sütun doldurulur.
Gaz Kromatografisi
- Mobil faz bir gazdır.
- Karışım enjeksiyonla buharlaştırılır.
- Uçucu bileşikler kullanılır.
- Bileşikler bir dedektör tarafından kaydedilir.
- Gaz kromatografisi genellikle kütle spektrometresi ile birleştirilir.
Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografi (HPLC)
- Mobil faz bir sıvıdır.
- Düşük basınçlar kullanılır.
- Süreç bilgisayarlı ve gaz kromatografisiyle benzer arayüz kullanılır.
Özet
- Kromatografi, fiziksel veya kimyasal özelliklere dayalı ayrım için iki faz kullanır.
- Sabit faz genellikle polar bir katıdır.
- Mobil faz bir sıvı veya gazdır.
- İnce tabaka, kağıt ve sütun kromatografisi gibi farklı türler vardır.
- İyon değişim, boyut dışlama ve afinit kromatografisi sütun kromatografisinin varyasyonlarıdır.
- Gaz kromatografisi ve yüksek performanslı sıvı kromatografi, diğer ayrım metodlarıdır.
Bu dersin sonu. Sorularınız varsa çekinmeden paylaşın. İyi çalışmalar dilerim!