Rivieren en Landschap

Overzicht

Deze les behandelt de werking van rivieren, begrippen als stroomgebied, erosie en sedimentatie, en het effect hiervan op het landschap.

Het gebied waarvan het water door dezelfde rivier wordt afgevoerd heet het stroomgebied.
Twee rivieren hebben elk een eigen stroomgebied.
De waterscheiding vormt de grens tussen twee stroomgebieden.
Binnen een stroomgebied vormen de rivier en haar vertakkingen het stroomstelsel.

In hogere delen is het verval (hoogteverschil) groot, waardoor de rivier snel stroomt en veel kracht heeft.
De rivier slijt het oppervlak weg en transporteert materiaal; dit heet erosie.
Erosie is slijtage door beweging van water, wind of ijs, en verplaatst materiaal.
Bekende voorbeelden door erosie zijn diepe kloven zoals de Grand Canyon.
Gletsjers zorgen ook voor erosie en vormen brede U-vormige dalen.

In de middenloop is het hoogteverschil kleiner, stroomsnelheid lager en erosie minder.
In de benedenloop is het verval heel laag; sedimentatie vindt plaats.
Bij sedimentatie zakt meegevoerd materiaal naar de bodem, net als vruchtvlees in sap.

In Nederland splitsen rivieren zich in vertakkingen, wat een delta vormt (driehoeksvorm).
In de delta wordt veel materiaal afgezet, wat zorgt voor vruchtbare landbouwgrond.
Zonder deze afzettingen zou Nederland lager liggen en sneller overstromen.

Stroomgebied — Gebied waarvan het water via dezelfde rivier wordt afgevoerd.
Waterscheiding — Grens tussen twee stroomgebieden.
Stroomstelsel — Hoofdrivier en alle vertakkingen binnen een stroomgebied.
Verval — Hoogteverschil dat de rivier overbrugt.
Erosie — Slijtage van het oppervlak door water, wind of ijs met transport van materiaal.
Sedimentatie — Het bezinken van meegenomen materiaal.
Delta — Gebied waar een rivier zich in meerdere vertakkingen splitst voor de monding.