Overview
Wykład dotyczył zmienności organizmów, jej rodzajów (środowiskowa i genetyczna), mechanizmów powstawania oraz znaczenia dla ewolucji.
Rodzaje zmienności organizmów
- Zmienność to występowanie różnic między organizmami tego samego gatunku.
- Wyróżnia się zmienność genetyczną (dziedziczną) oraz środowiskową (niedziedziczną).
- Kluczowy eksperyment Augusta Weissmana dowiódł, że cechy nabyte nie są dziedziczone.
Zmienność środowiskowa (fluktuacyjna/modyfikacyjna)
- Zmienność środowiskowa zależy od wpływu środowiska, nie jest dziedziczona.
- Fenotyp = genotyp + środowisko (np. opalenizna, liczba erytrocytów na dużych wysokościach).
- Przykład: różne formy liści u strzałki wodnej zależne od środowiska.
- Epigenetyka bada, jak środowisko wpływa na ekspresję genów.
Znaczenie zmienności
- Zmienność jest podstawą przetrwania i rozwoju populacji w zmieniających się warunkach.
- Umożliwia adaptację do nowych warunków oraz działanie doboru naturalnego.
Zmienność genetyczna (dziedziczna)
- Każdy organizm posiada unikalny genotyp.
- Zmienność rekombinacyjna: niezależna segregacja chromosomów (człowiek – 2^23 różnych gamet) i crossing over.
- Zmienność mutacyjna: wynik mutacji w materiale genetycznym (mutacje mogą być neutralne, negatywne lub rzadko korzystne).
Podział zmienności: ciągła i nieciągła
- Zmienność ciągła dotyczy cech ilościowych (wzrost, kolor skóry), przedstawiana rozkładem normalnym (krzywa Gaussa).
- Zmienność nieciągła dotyczy cech jakościowych (np. grupa krwi), które mają wyraźnie oddzielone kategorie.
Key Terms & Definitions
- Fenotyp — zestaw cech widocznych organizmu, wynik działania genotypu i środowiska
- Genotyp — zestaw genów organizmu
- Zmienność środowiskowa — zmiany cech spowodowane środowiskiem, niedziedziczne
- Zmienność genetyczna — różnice wynikające z materiału genetycznego, dziedziczne
- Epigenetyka — nauka o wpływie środowiska na ekspresję genów
- Crossing over — wymiana odcinków chromosomów homologicznych podczas mejozy
- Mutacja — zmiana w materiale genetycznym
- Zmienność ciągła — cechy o płynnych wartościach, np. wzrost
- Zmienność nieciągła — cechy o ograniczonych, wyraźnych wariantach, np. grupy krwi
Action Items / Next Steps
- Przygotować się do lekcji o mutacjach
- Powtórzyć mechanizmy zmienności rekombinacyjnej (segregacja, crossing over)
- Zwrócić uwagę na przykłady cech ciągłych i nieciągłych