Bijnieren en Bijnierhormonen

Inleiding

• Bijnieren: orgaantjes boven de nieren, onderdeel van het hormoonstelsel.
• Bestaan uit:
  • Bijniermerg
  • Bijnierschors

Functie van Bijnieren

Bijniermerg

• Rol in acute stresssituaties.
• Produceert adrenaline en noradrenaline.
• Aangestuurd door sympathisch zenuwstelsel ("fight or flight").
• Effecten:
  • Versnelling hartslag
  • Verhoging bloeddruk
  • Verandering bloedtoevoer naar organen
  • Verminderde vertering
  • Verwijding pupillen

Bijnierschors

• Rol in chronische stress.
• Bestaat uit drie lagen, elke laag maakt verschillende hormonen van cholesterol:
  • Mineralocorticoïden (aldosteron):
    • Betrokken bij RAAS-systeem voor bloeddrukverhoging.
  • Glucocorticoïden (cortisol):
    • Belangrijkste glucocorticoïde.
    • Verhoogt glucosebeschikbaarheid (hyperglykemie).
    • Onderdrukt immuunsysteem.
    • Beïnvloedt botafbraak en geheugen.
  • Geslachtshormonen (androgenen):
    • Testosteron en oestrogeen.
    • Kleinere hoeveelheden dan in geslachtsorganen.

Regulatie

• Aangestuurd door hypothalamus en hypofyse:
  • Hypothalamus produceert CRH ➔ Hypofyse produceert ACTH ➔ Bijnieren produceren hormonen.
• Cortisol heeft dagritme: piek in de ochtend, laag in de avond.

Aandoeningen

Syndroom van Cushing

• Overproductie glucocorticoïden (cortisol).
• Symptomen:
  • Verhoogde glucosespiegel (mogelijk diabetes)
  • Immuunonderdrukking
  • Osteoporose
  • Vetafzetting in gezicht (vollemaansgezicht)
  • Psychische klachten (prikkelbaarheid, psychose, depressie)

Hyperaldosteronisme

• Overproductie mineralocorticoïden (aldosteron).
• Symptomen:
  • Verhoogde bloeddruk
  • Kaliumverlies (hypokaliëmie)
  • Hartritmestoornissen, spierzwakte, bewustzijnsverlies

Ziekte van Addison

• Tekort aan bijnierschorshormonen, vaak door auto-immuunreactie.
• Symptomen:
  • Onvermogen om met stress om te gaan
  • Levensbedreigende situaties bij stress (infecties, trauma, etc.)

Feochromocytoom

• Goedaardige tumor van bijniermerg.
• Symptomen:
  • Overproductie adrenaline
  • Opvliegers, zweten, trillen, hartkloppingen, paniek
  • Ernstige gevallen kunnen leiden tot hartritmestoornissen, hartinfarct of overlijden

Oefenvragen en Video's

• Oefenvragen beschikbaar via de Jelle Academy.
• Meer video's over het hormoonstelsel beschikbaar via YouTube.