Хүчний ба хөдлөлтийн тухай лекц

Хөдлөлтийн үндэс

• Хөдлөлт бол физикийн үндсэн ойлголт юм.
• Хүний амьдарлын хөдлөлт нь зүрхний цохилттой холбоотой.
• Ертөнцийн бүх зүйлс хөдөлгөөнтэй байдаг учраас хөдлөлтийг ойлгох нь чухал.

Хөдлөлтийн хэмжээс

• Хөдлөлт нь нэг хэмжээст, хоёр хэмжээст, олон хэмжээст байж болно.
• Байршил, координатыг тодорхойлоход хэмжээстийг хэрэглэх шаардлагатай.
• Хөдлөлт нь шугаман болон шулуун биш байж болно.

Хөдлөлтийн координатыг тодорхойлох

• Хөдлөлтийн чиглэл, хурд, байршил зэргийг координатын тэнхлэгт тодорхойлно.
• Хөдлөж буй объектын байршлыг тодорхойлох нь чухал.

Хурдыг тодорхойлох

• Хурд гэдэг нь замыг хугацаандаа хувааж гаргасан хэмжээс юм.
• Хурдыг хоёр ангилалд хуваана: speed (скаляр хэмжээс) ба velocity (вектор хэмжээс).
• Speed гэдэг нь чиглэлгүй, харин velocity нь чиглэлтэй байдаг.

Шилжилт

• Шилжилт гэдэг нь эхний болон эцсийн байршлын хоорондох замыг илэрхийлнэ.
• Шилжилт нь чиглэлтэй, вектор хэмжээс.

Хурдац

• Хурдац нь хурдны өөрчлөлтийг хэмждэг хэмжээс.
• Хурдац нь эерэг байвал хурдаа нэмэгдүүлж, сөрөг байвал хурдаа бууруулж байгааг илэрхийлнэ.

График болон хүснэгт ашиглах

• Хөдөлгөөнийг график болон хүснэгтээр илэрхийлж болно.
• График дээр шилжилт, байршил, хурд, хурдацыг харуулдаг.
• Хурд, хурдацыг график дээр байршуулж, хурдацын өөрчлөлтийг хэмждэг.

Графикын хазайлт

• Графикын хазайлт нь хурдацыг илэрхийлдэг.
• Хазайлт нь хурдны өөрчлөлттэй холбоотой байдаг.

Томьёо ба тооцоо

• Хөдөлгөөний томьёонуудыг ашиглан цэгийн шилжилт, хурд, хурдацыг тооцоолж болно.
• Томьёонуудыг зөв ойлгож, хэрэглэх нь чухал.

Чөлөөт уналт

• Чөлөөт уналт нь татах хүчний нөлөөгөөр унах хөдөлгөөн.
• Чөлөөт уналтын хурдац нь тогтмол байдаг бөгөөд 9.8 м/с² байна.

Дүгнэлт

• Хөдөлгөөний ойлголтууд нь физикийн суурь ойлголт бөгөөд эдгээрийг зөв ойлгох нь чухал.
• Хөдөлгөөнийг хэмжих, тодорхойлох, тооцоолох чадвар нь физикийн судалгаанд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.