Lufta e Parë Botërore (1914-1918)

Jul 18, 2024

Lufta e Parë Botërore

Aleancat në fillim të luftës (1914)

  • Antanta e Trefishtë: Franca, Britania dhe Rusia
    • Bashkimi për shkaqe të frikës dhe dyshimit ndaj Gjermanisë
  • Aleanca e Trefishtë: Gjermania, Austro-Hungaria, dhe Italia
    • Gjermania i frikësohet rrethimit, Austro-Hungaria është një perandori e brishtë, Italia kërkon fitime kundër Francës

Ngjarjet Kryesore në Sarajevë

  • 28 Qershor: Archduke Franz Ferdinand, trashëgimtari i fronit Austro-Hungarez, vritet nga Gavrilo Princip
  • Austro-Hungaria akuzon Serbinë dhe jep një ultimatum
    • Serbia refuzon; Austro-Hungaria shpall luftë
  • Cari Nikolla II mobilizon ushtrinë ruse për të mbrojtur Serbinë
  • Gjermania shpall luftë ndaj Rusisë dhe Francës
  • Pushtimi gjerman i Belgjikës dhe ultimatum britanik
    • Në injorimin e ultimatumit, Britania shpall luftë Gjermanisë

Plani Schlieffen

  • Strategjia gjermane për të përmbushur një luftë me dy fronte
    • Fokusimi në fitore të shpejtë kundër Francës përmes Belgjikës para se të merret me Rusinë

Mënyra e Luftimit

  • Fronti Perëndimor:
    • Betejat e kufijve, Beteja e Parë e Ypres
    • Lufta e llogoreve fillon nga Kanali Angleze deri në Zvicër
  • Fronti Lindor:
    • Beteja e Tannenberg
    • Beteja e dytë masive gjermane në liqenet Masurian

Zgjerimi i Konfliktit Global

  • Trupat gjermane dhe aleate sulmojnë koloni në Afrikë dhe Azi
  • Japonia shpall luftë Gjermanisë
    • Sistemi kolonial i Gjermanisë është rriuvezuar me konflikte ne Afrike dhe Paqesor
  • Turqia i shpall luftë Rusisë dhe bombardohen portet ruse
  • Beteja e Heligoland Bight dhe HMS Pathfinder si viktimë e parë e një siluri të lëshuar nga nëndetëse

Ofensivat dhe Rezistenca

  • Antanta: Forcat aleate mbrohen kundër avancimeve gjermane në Belgjikë dhe Francë
    • Beteja e Parë e Marne
    • Forca ekspeditare britanike përballen me uc ofenzivash ne frontin perendimor
  • Sulmet Gjermane: Përdorimi i gazit helmues për herë të parë në Betejën e Dytë të Ypres

Lufta në drejtime tjera

  • Bllokimi detar i Britanisë ndaj Gjermanisë
    • Gjermania përdor sulme me U-boat ndaj linjave britanike
  • Rusët në Ballkan dhe Kaukaz
    • Ofensiva osmane dhe dështimi në Sarikamish
  • Turqit evakuojnë Gallipoli pas humbje te medha nga ANZAC dhe Perandoria Osmane

Lusitania dhe Hyrja e SHBA në Luftë

  • Fundosja e RMS Lusitania me 1,198 viktima, duke përfshirë 128 amerikanë
  • Telegrami Zimmermann: Gjermania kërkon Meksikën të sulmojë SHBA-në
  • SHBA më në fund i shpall luftë Gjermanisë

Zgjerimi i Koalicionit të Aleatëve

  • Italia bashkohet me aleatët, duke u përballur me sulme austro-hungareze
    • Sulme të ashpra përgjatë lumit Isonzo
  • Forca ekspeditare britanike luftojnë turqit osmanë në Lindjen e Mesme
    • Marrja e Bagdadit dhe avancimet britanike
  • Urrejtja dhe rebelimi i qëndrueshëm i forcave ruse

Përfundimi i Luftës

  • 1918: Përfundimi i luftës me sulmet aleate dhe ndihma amerikane
    • Viti 1918 sjell humbje e pashmangshme për Gjermaninë
    • Ofensiva e 100 ditëve nga aleatët
  • Armëpushimi dhe Mbarimi i Luftës
    • Firmosja e armëpushimeve nga Perandoria Osmane, Austro-Hungaria dhe Gjermania
  • Marrëveshja e Paqes në Paris
    • Traktati i Versajës imponon kushte të ashpra mbi Gjermaninë
    • Shpërbërja e Perandorive dhe krijimi i shteteve të reja