Information number 1080, placing the entire Philippines under martial law. 50 taon na mula nung magdeklara ng batas militar ang dating Pangulo at diktador na si Ferdinand Marcos Sr. Ngayon, isang Marcos na ulit ang Pangulo. Balikan natin ang mga totoong nangyari base sa facts at history tungkol sa...
Ito'y sa mahalagang bahaging ito ng ating kasaysayan. Balik tayo sa September 23, 1972. Ito yung unang araw kung kailan idiniklara ni Marcos Sr. ang martial law. Sa unang araw pa lang, itong public utility companies agad.
agad ang ipinasara ni Marcos. Kabilang dito ay ang mga kumpanya na nagpo-provide ng servisyong kuryente, tubig, telecom at transportation. Hindi rin nakaligtas sa shutdown ang mahigit 400 media outlets. Kasama na rito ang maliliit na radio stations, newspaper publications, pati na ang ABS-CBN.
Ang grade 6 kami, masaya, walang pasok. Nung binubukas na na yung TV, ang palabas lang, ako may naman bata, tuwan-tuwan. Kasi time to catch up with the cartoons, you weren't able to see. You didn't realize the full impact. Sa kabila ng pagsasara ng mga media outlet, may ilang pinayagang mag-operate gaya ng Canlaon Broadcasting System at ibang broadcasting company na pagmamayari ng mga crony ni Marco Sr.
Yung Channel 2, nakapalik siya pero hindi DSCBN, BBC, Panaho Broadcasting. Kasi kinuha siya ng mga, ano, ni Roberto Dinevico. Pero ito was Channel 2. o yung channel ng ABS-CBN.
Ipinaaresto rin sa unang araw ng Marcialo ang apat na senador na kilalang kritiko ni Marcos, Sinaninoy Aquino, Pepe Diokno, Ramon Mitra Jr. at Sok Rodrigo. Bukod sa kanila, nasa 8,000 sibilyan pa ang ipinadampot sa loob lang ng isang araw. Kabilang dito ay ang mga journalist, estadyante, manggagawa at opposition delegates ng 1971 Constitutional Convention Pero bakit nga ba nagdeklara si Marcos ng martial law? Rewind tayo sa pagkapanalo niya noong 1969 presidential elections. December 30 ng taong iyon nang simulan niya ikalawang 4-year term niya bilang Pangulo.
Ang panlimang State of the Nation address niya naman noong sumunod na buwan ang nag-trigger sa first quarter storm. Ito yung unang tatlong buwan ng 1970 na napuno ng mga kilos protesta at demonstrasyon ang kalsada ng Maynila laban sa dating diktador. Nagkaroon ng sauna doon sa Old Congress Building.
Ito yung ano, before the start. Kapag labas ni Marcos at Imelda, may nakikakagulo doon. Mga estudyante, nagkaroon ng scaffold.
Kitang-kita yan, no? Sa television, yung mga bata na... May mga high school students din kasi napupok. That was the first time na... Medyo gumamit ang dahas yung ano yung sa mga protesters na napanood sa TV.
So yung resulta nun, napanood na may mga indignations, alam mo, may nag-resign. Tapos may nagtawag ng malakihang rally, yung tinatawag na Battle of Bencholas. So yun talaga, nakakiyong...
Kasi nga parang yung 1969 elections was the, ang tawag noon, it was the most fraudulent at most... Violent elections. Halos ang daily basis parang andahan nag-rally.
So yun yung issue. Yung issue meron ang kapungkol din sa Battle of Manchola. Sumabay yung mga jeepney drivers kasi nakataas yung personal langis.
Price of tuition fee tumataas din. So yun, halo-halo, maraming sectors na sumali. At doon ang buo, yung maraming group. Nasunda ng first quarter storm ng serya ng pambobomba sa iba't ibang lugar sa Maynila hanggang 1972. Yung batas militar, yung first few minutes nun, in-explain mabuti eh, yung mga pagsabog leading to martial law.
So parang ang sinasabi dun sa batas militar, ito sa Planado, ito was parang calculated to create chaos, confusion, and that would justify the declaration of martial law. Ginawang basihan ni Marcos ang pag-aalsa ng mga communist group pati na ang pag-ambush sa dating Defense Secretary Juan Ponce Enrile noong September 22, 1972 para i-deklara ang martial law. Pero mismo si Enrile ang umami noong 1986 na pinake nila ang nasabing ambush na binawi rin niya sa sinulat niyang memo noong 2012. Pero kwento ni Mijares, ito ang sinabi ni Marcos kay Enrile sa isang phone call bago ang ambush.
Bago mag isang taon ng Marshall Law, nakakuha ng mataas na na rating sa survey si Marcos Sr. at ang kanyang military. Sinabi niya sa ikawalong zona niya na matagumpay at maganda ang naging epekto ng batas militar. Sinubukan din ni Marcos na tapis sa nang singil sa kuryente para matuwa ang mga Pilipino.
Ito na kaya yung sinasabi nilang golden age? Of course, mayroon talaga paniwala kay Marcos hanggang ngayon. Kahit balit ka rin mo mundo, iba yung pagtingin nila.
Wala ka na magagawa doon. Yung iba, I think ang palituhan is yung... Yung patakaibig pa ng experience with knowledge, kahit na ilakanos, they will always like Marcus. Kasi alam mo, sa Inocos, ang daming nagawa ni Marcus.
Mapaganda yung hal niya namin. O kaya, alam mo, sa Kluban, ako, yung ano namin, maraming kaming ayudang, mga tanggap, ganyan. So, on one hand, hindi mo naman maalis, totoo yun.
Pero, kung itinamang tohoan, kaya ilan ba kayo na nakaraan mas yan? Mula 1972 hanggang 1977, Mahigpit na ipinatubad ang 12 midnight to 4 am na 32 hours. People liked it kasi for the first time it was silent.
Parang wala kang narinig na krimen, wala kang narinig na magulo, parang everything was ordered. So people liked it without knowing na yun pala yung mga institutions of democracy, hindi na. So media, wala, korte, wala, judicial system isinara.
Sa ilalim ng batas militar, marami ang mga ipinagbawal. Bad time to have long hair, lalo na sa mga lalapit. Kasi guguntingin nyo yun eh.
Yung mga metropot may dalang guntingin. And then yung mga babae naman, kapag nakamim-screw, tapos tasin yung ano para gumaba. Bawal din ang paglalaro ng baril-barilan at video games dahil bayulente raw ang mga ito.
Ipinatigil ang pag-ere ng anime na Voltes 5. Ilang episodes bago ang finale nito dahil bayulente. Mula 1972 hanggang sa matapos ang Rahimeng Marcos, marami rin ang mga naging paglabag sa karapatang pangtao. Umabot sa 70,000 ang mga inaresto at mga sapilitang dinampot ng walang warrant of arrest.
Mayigit 30,000 naman ang tinorture at 3,000 ang pinatay ng military at Philippine Constabulary. Mayigit... 300 sa lampas 100,000 biktima ng Marshall Law ay hindi na muling nakita ng mga pamilya nila.
So pag nahuli ka, dadaling ka sa safe house. Yung mga safe house, mga tagong bahay. And mostly yung nangyayari, torture, interrogation, sleep deprivation.
Sometimes merong tinatawag na water cure. Yung ilalagyan ng towel, yung babase. So parang drowning sensation.
Merong mga kinatawag na electrocution. So merong, you know, yun. Yung bateriya ng kaniyata yun, yung butok. Yung nilalagay sa mga sensitive parts sa ari ng mga detainees. Ang tanong kasi dyan eh, alam ba ni Marcos yan?
Yung mga human rights victims, nag-ano yan? May nag-file-sign ng case sa IAE. And isa sa mga documents doon, pag makinakita, meron po kay Marcos na nakikita ito yun. Ina-update siya about yung interrogation process and meron siya mga notes sa gilid.
So inuit, inuit na meron mga nangyayaring points. Sa isang interview, ipinagtanggol ni President Bongbong Marcos ang kanyang ama sa pagdideklara ng martial law. Ayon sa kanya, kailangan itong ideklara para labanan ang mga komunistang grupo, pati na ang mga armadong grupo sa Mindanao noon. Hindi raw ideklara ang martial law para man napili sila sa pwesto.
Nagtagal ng siyam na taon ang martial law pero nagpatuloy ang pamumuno ni Marcos hanggang sa talunin siya ni dating President Cory Aquino sa snap election noong 1986. Sa parehong taon, binuo ang Presidential Commission on Good Government na ang mandato ay i-recover ang mga ill-gotten wealth ng mga Marcos. Dito sa local and also sa abroad. So dalawa. So inuna yung abroad kasi madaling in-dissipate yun, madaling mawala.
Ito yung nakapakasakit dito. Dahil, you know, after 86, hindi lang yung bangkarote yung ating treasury. And we had to pay.
Malaki yung ating binabayad. Limampung taon mula nung idineklara ang Marshall sa Pilipinas, nakabalik na ulit ang mga Marcos sa Malacanang. Kasabay ng kampanya niya sa pagkapresidente, kaliwat-kanan din sa social media ang mga nagpapakalat ng kasinungalingan tungkol sa martial law.
We will not revise anything. All we will do is to also make known, make public what we know, our side of the story, which we have perhaps been remiss in not telling simply because we were so scared of traditional media, of all the... The abuse, the diatribe, the insult. So hindi na, naging tameme na. We'll just tell our side of the story as best we can.
Napakahabang, ano, no, kung sa pinito. Pero ang masasabi ko lang, kahit magbalik-balik na rin mo yung kasaysakayan, isa lang. Nung natapos tayo sa Marshall, we were much worse than what we were in 1965. Sabi ng iba, madaling makalimot ang mga Pilipino.
Pero bakit nga ba dapat natin alalahanin ang madaling nakaraan natin noong martial law? History does not repeat itself, but men repeat history. Ibig sabihin, kung naging pabaya tayo, hindi natin inintindihan, uulitin natin kung ano yung nangyari ng martial law.
If you do not remember the past, then you are bound to repeat it. You cannot forgive those who do not secret and promise.