Overview
Tinalakay sa leksyong ito ang pinagmulan, dahilan, at epekto ng kolonyalismo at imperialismo sa Pilipinas at sa buong mundo, pati na rin ang mga mahahalagang ekspedisyon at pangunahing konsepto.
Ekspedisyon ni Magellan at Pagdating ng Kristiyanismo
- Sinimulan ni Ferdinand Magellan ang ekspedisyon patungong Spice Islands noong 1519.
- Dumating si Magellan sa Pilipinas noong Marso 16, 1521.
- Naganap ang unang misa at kristiyanong binyag sa Cebu noong Abril 14, 1521.
- Naganap ang Labanan sa Mactan noong Abril 27, 1521 kung saan napatay si Magellan ni Lapu-Lapu.
- Tinuring si Lapu-Lapu bilang unang bayaning Pilipino.
Ekspedisyon Magellan-Elcano at Paglibot sa Daigdig
- Tatlong pinuno ang pumalit kay Magellan matapos siyang mamatay.
- Tanging Barkong Victoria ang nakabalik sa Espanya noong Setyembre 6, 1522.
- Pinatunayan ng ekspedisyon na bilog ang mundo.
Kalakalan ng Pampalasa at Ruta ng Kalakalan
- Ang Molucas/Spice Islands ay sentro ng pampalasa tulad ng nutmeg, cloves, cinnamon, at pepper.
- Tatlong pangunahing ruta ng kalakalan sa Asya: Hilagang Ruta, Gitnang Ruta, Timog na Ruta.
- Sinakop ng Turkong Ottoman ang mga ruta kaya naghanap ng bagong daanan ang Europeo.
Panahon ng Eksplorasyon
- Nagamit ang teknolohiyang gaya ng kompas, cross-staff, mapa, astrolabe, at caravelle sa paglalakbay.
- Pangunahing bansa sa eksplorasyon: Portugal, Spain, France, Netherlands, Great Britain.
Kolonyalismo at Imperialismo
- Kolonyalismo: pagsakop ng makapangyarihang bansa sa mahina para sa yaman at kapangyarihan.
- Tatlong motibo: God (relihiyon), Gold (kayamanan), Glory (karangalan).
- Mahalaga ang kolonyalismo para sa likas na yaman at pamilihan ng mga Europeo.
- Nagkaroon ng matinding kompetisyon sa paramihan ng kolonya.
Konsepto ng Kolonyalismo at Imperialismo
- Kolonyalismo: paggamit sa likas na yaman ng sinakop na teritoryo para sa pansariling interes ng mananakop.
- Imperialismo: dominasyon ng makapangyarihang estado sa politika, ekonomiya, at kultura ng mahina.
- Iba't ibang anyo ng pananakop: kolonyalismo, protektorado, economic imperialism, sphere of influence, concession, extraterritoriality.
Paraan ng Pananakop
- Direct control: direktang pinamunuan ng mananakop ang nasakop.
- Indirect control: local na pinuno ang namumuno pero kontrolado pa rin ng dayuhan.
Key Terms & Definitions
- Kolonyalismo — Patakaran ng pagsakop ng bansa para sa sariling interes at yaman.
- Imperyalismo — Dominasyon ng malakas na bansa sa aspeto ng politika, ekonomiya, at kultura ng mahina.
- Caravelle — Makitid at mahabang barko na gamit sa eksplorasyon.
- Kompas — Kagamitang pantukoy ng direksyon.
- Astrolabe — Ginagamit sa pagtukoy ng latitude ng barko.
- Protektorado — Lokal na pinuno ngunit kontrolado ng dayuhang bansa.
Action Items / Next Steps
- Sagutan ang mga tanong sa leksyon tungkol sa epekto ng kolonyalismo at imperialismo.
- Gumawa ng Venn diagram ng kolonyalismo at imperialismo.
- Pag-aralan ang ibinigay na terminolohiya at halimbawa ng bawat uri ng pananakop.