Hücre Bölünmeleri, Eşeysiz ve Eşeyli Üreme

Giriş

• Hücre bölünmeleri: Eşeysiz ve eşeyli üreme
• Ders planı:
  • Bölünme kavramları
  • Mitoz bölünme
  • Bölünme kontrol noktaları
  • Mayoz bölünme
  • Eşeysiz ve eşeyli üreme

Hücre Bölünme Nedenleri

1. Yüzey/Hacim Oranı:
   • Yüzey/hacim oranı küçüldüğünde hücre bölünmek ister.
   • Örnek: Su balonu büyüyünce patlar. Hücre de benzer şekilde büyürse bölünmek ister.
2. Çekirdek Yönetim Zorluğu:
   • Hücre büyüdüğünde çekirdek yönetmekte zorlanır.
3. Madde Alışverişi Zorluğu:
   • Hücre büyüdüğünde besin alımı ve atık atımı zorlaşır.

Bölünmeyen Hücreler

• Olgun alyuvarlar (Kırmızı kan hücreleri)
• Sinir hücreleri
• Çizgili kas hücreleri
• Retina hücreleri

Hücre Döngüsü

• İnterfaz: Hazırlık evresi (G1, S, G2 evreleri)
• Mitotik Evre: Bölünme evresi
• İnterfaz, mitotik evreye dahil değildir.
• Evrenin Aşamaları:
  1. G1 Evresi: Hücre büyür, organel sayısı artar.
  2. S Evresi: DNA replikasyonu gerçekleşir.
  3. G2 Evresi: Son kontroller yapılır, enzimer üretilir ve ATP sentezi gerçekleşir.
• G0 Evresi: Bölünmeyen hücrelerin bulunduğu evre (Olgun alyuvarlar, sinir hücreleri, çizgili kaslar, retina hücreleri)

Kromozom Yapıları

• Monoploid/Haploid Hücreler (n):
  • Tek takım kromozom (sperm ve yumurta hücreleri).
• Diploid Hücreler (2n):
  • Çift takım kromozom (vücut hücreleri - karaciğer, mide, deri hücreleri).
  • Üreme ana hücreleri.

Örnekler

• İnsan:
  • Vücut hücreleri: 2n = 46
  • Gametler: n = 23
  • Üreme hücresi üretimi: Mayoz bölünme (2n -> n)
• Erkek Arı:
  • Haploid: n = 16
  • Üreme hücresi üretimi: Mitoz bölünme

Kromozom Detayları

• DNA Molekülü: Adenin, guanin, sitozin, timin nükleotitlerinden oluşur.
• Kromatin İplik: DNA + Histon proteini.
• Kromozom: Kısalıp kalınlaşmış kromatin iplik.
• Kardeş Kromatit (Sister Chromatid): Eşlenmiş kromozom parçaları.
  • Kromatidler anafaz evresinde ayrılır.
  • Her biri ayrı bir kromozom haline gelir.

Kinetokor ve Sentromer

• Kinetokor: Kromozomların çekilebilmesi için ipliklerin tutunduğu protein.
• Sentromer: Kromozomun ortasındaki bağlantı bölgesi.
• Sentrozom: Hayvan hücrelerinde bulunan bir organel, iki sentriol'den oluşur.

Formüller

• Diploid Hücre (2n):
  • İnsan: 2n = 46
  • Erkek: 44 + XY
  • Dişi: 44 + XX
• Haploid Hücre (n):
  • Gametler: 22 + X veya 22 + Y

Cinsiyet Belirleme

• Cinsiyeti belirleyen babadır (X veya Y kromozomlarına bağlı olarak).
  • X kromozomu: Kız
  • Y kromozomu: Erkek

Özet

• Hücre bölünme nedenleri ve bölünmeyen hücreler incelendi.
• Hücre döngüsü aşamaları (G1, S, G2, G0) açıklandı.
• Kromozom yapıları ve hücre türleri (haploid, diploid) anlatıldı.
• Kromozom ve kromatit farkları ve isimlendirme detayları verildi.
• Cinsiyet belirleme ve kromozom formülleri açıklandı.