Transcript for:
Биологийн лекцийн тэмдэглэл

Заясан байсган өгдөдээ өнөөдрэх хэтчилээ хэлээ. Өнөөдрэх хэтчилээр 11 рангийн заяуул сүлхаголган бүрэн бүхцэнг. Хүүхдэн амтны зусны эргэлтэйн олсалгайг зоргилна бусад сер нөрөөтнэн амтадда харчуулах гэсэн сорилсон зорилдийн хүжээн өрөөнд өнөөдрөө хайчиллийг тулуулын яволнаа. Зоо, зоо, дэхэлээр хүний биийн ээдээс бүхэн амдарлын ууилажлагаа хэвий аулахан тул хүчээлдөргч байнаа тасаралтгүй хангагдаж байхшаа адлахтай. Хэрвээ хүчээлдөргчийн хэрэгтээг эсвэдээд өтэхдэрээн бод. Хэсвэд амсигалин замар үсгэх энергиэн хэмжээн баагсаг бүгүүд, энэн амдарлын хэмийн үйлээжилгай олонхад тангалтгүй ордог. Жишээл хэмэл хүний тарихний зяра мэсээд хэдэхэн маань ньоод хүчлэтрүүч дуудагтсан үйд шоуд үхүү хаяуилтай байд байд байхны. Хэр биийн энэ зааулачгүй шаарлахтай байгаа хүчлэтрүүчийн тасраллагуу хэргцээг ханахаан тул зүрэх, сосийг, соцн дуундуу тодорхууяа дарилтайгаар шихаж тараад байхны. Сус бүхээр уурсгүйлгүйнэг сусны эргэлтэйж нэрэлгэн нь сусны эргэлтэн дуудароо задгаа болом битүү эргэлтэгсэн хоер төрлөлд байдгаа. Заад хэр самар дээр үгдүүдээ сусны задгаа эргэл тарагдаж байна бахш нь царцаа нь эргэлтэйн зургийг харуусан байна. Сургийн дээрээс харахин бол царцаа нь нөрөн талаар бол хол элдрэн зургийг авжигаа ахнын. Зоорхны ахшилдар гемолимб, цусны сутцаар хэрхтэн үдийн хоорн дэн зая бую өөр хоорндаа холботтай синус рөө шахагдад гээр. Тэгээр бахш нь цус гэж илгүй гемолимб гэж илээд эндээ мээ ягад гэвэл, Задгаа эргэлтэй амтадийн хувьд вэл цус болом биин шингэн хоорндаа холголцин байдаг үчирас вэл гемолимб гэж нэрлж баймаа. Задгэхлээр шахагдсан гемолимб маан синусын татур биин истээр. Хэмийн байцан сөлтсөө яваалх нь үн. Заян гээ бүцээ агаад зурхныя болжин солорх үүд гэмөөл энэ пүүд зурхгүйрүү орсон суудыр бүцээч тадагдадаг. Заян энэ сууд нүүл зурх ахшах үүд зурхныү гүйд суусиг шахах үйдүүл хаагдадаг нь хаахлахтай ах нь үн. Заян зурхны болжин солорад сууд нэгт хүйдүүл хаахлах нэгт хэн нь зурхны болжин ахшад. Сусэг шахах уид. Гэм олимпийг шахах уид бол хааг дэдэг байхны. Сусны битүү эргилдэг чигий улан хүрхөөний эргилдэн дээр харуулсан байхнаа нь шээ болгоод. Хэлээр сусны битүү эргилдэг дэг бол зүрхнээс хаагдсан сус соцоо дар орсаж аваад, бодсаагаад, соцар орсад зүрхэндээ эрхийн үүлээж лахааг бол битүү эргилдэг жинээрлж байна. Ураар элхийн бүл сус ямар нэгэн байдалар биин доктор талд сол асгаархгүй зүхэн сусны сусны дондоор тархаад подзид ирж байна. Элдээ бичилгааг бол соосны питу эргэлтэйж нь эрээлдэг байханай. Заа, эхэнэг сээр нөрөөд дамдад бол соосны питу эргэлтэй байдаг. Дэлдээр соосны питу эргэлтэйн задгаа эргэлтэйс ялагдаж байгаа бол, дауу талан бол соосыг өндөр даралттайгаар шахчагаа өчерөөс хүчэлдөөргөж болдан шимтэй жээлийн байдзүүд биин ээдээсрөө өрөө шигтагар тархаах ийм нөхцэлэг өртөөлтөг байхнаа. Зоос нээ битвүү эргэлд тудраа 2 ян зоох нь дан болон дахур эргэлд гэж нэрлдэг. Зоос бийг бүтэнг нэг удаа тавархдог зурхээр хэдэнг удаа дамжидж байнаа гэдэгээс нь шалтагалаад дан эргэлд дахур эргэлд гэж хуваад гэх нь. Тэлээр дан эргэлдээр олаад рэхэлээр зоос биир нэг бүтэнг удаа таварж рэхэдээв зурхээр зуухг нэг луудаа дамжидаг. Зоо зургдээрээ сархайн бол заахс нь дан эргэлд тарагаад жааах нь. Зоо хажуу талдан ол. Үүрээлхэн бэл их бээрүү нэг тарахсан нэг иргэлд, заа үш гэрүү тарахсан нэг иргэлд, их бааг гэд иргэлд бид нар нэг ирэлдэг дээ мэн. Цус бээр бүттэн нэг удаа тавирж ирэхтээ зүрхээр 2 удаа дамжиж байм ирэлдэг харуулсан байхны. Заа, отоо бүгдээр хүний цусны дахуур иргэлдэг дэшээ болгон гахчуудзий. Заа, тэхлэр зүрхэний зүүн хоодлоос шахагдан гарсан шэмтэйжээл болгон хүчэл түргчийг агуулаан цус. Артээр нь сутцвудар дамжаад биин бүхэс хүдрөө отж байхан хэлгэсэн сутцвудар болоо салбаралдаг. Заян гээ хэлгэсэн сутцвудар хийн сөйлэлцөө явахдасны дараа бүтсээ гад бэнийн сутцвудар зурхний баронд сурт өрчээрж байгаа үлээ. Их биин эргэлтэг ж нь оролдай таахан байнаа. Заян зурхний барон хаахалгаас шахагдсан соос өөшгөрөө хүртчээрж нөөрс хүчлэн хийгээ хүчл түрхчээр сөйлч хүчл түрхчээр байжаад, гоцаагаад. Зурхний зүүн тас хүртэй рэж байнаа нь бол баагааргилд байхныэ. Ура элхэн бил ягаад баагааргилд гэж нэрлж байгаа байгалдар. Үүшэх зург хойрин хоор нь өөрх нь заяд иргэлдэж баагаар гэлд байхан байна. Зург хуол нь үх вээр тарахаж байна хол заяд нь тарахалд байна их иргэлд гэж нэрлд байна. Зург нь аз шиггаагцан соц бол соцн дундуруурсаж байна. Хүнд 3 дүрлэн соцны сутсу байдаг байна. Артээр нь соц байуу тараа гур соц, гвээнийнь соц байуу хурагур соц, хэлэхсэн соц байуу каплияр соц гэж нэрлдэг. Лэрлэр этээр соцнуудынг. Бүтэц нь ол доктор нь урсаж байгаа цүсний даралт болно, цүсний урсаглын чигилдээс хамараад ялгаат аваах нь ойн. Заа үүндээ холбатагаар ол ханин зудзан өөр өөрхийн харагдаж байнаа өөрөөлхийн бэл ханин зудзан нараа би бийнээсээ ялгаат аваад байд байх нь ойн. Заа артир нь сутсуу нь. Заа артир нь сутсуул. Бүсөөд сутсуудтагаа харжуулхан байл маш баахт бүх зуцан ханттай байдаг. Энэ нүүл зүрхнээс шахагдсан хүчэл түрхчтээ цус бүх вэер холд зайд тарахдагтай ходбодай ахануу нь. Заад тэгээ дээрээс нүүл артерийн сутс ойнхдаж шинж анартай. Зүрх амарх уид, ороол хэмээл диасдалийн уидгэх сүг ахануу нь. Дээмээ артерийн сутс нь хан ахишсанар сусны даралдолом хэлгэсэн сутны түрэх сусны урсаглыг хэвээр хад болгоод. Артээрийн сутсныын ойнхатан шинж анар нүлвэлдэг бахна байна. Мүн артээрийн сутсман мэдрэлэн импулсийн цихцүүлэхдагаар болом шингний гармоний цихцүүлэхдагаар бол ахшаж тэлж биийн оор-оор хэсгүйдээд хүрг цүүлэхцүүлэх зохцүүлж байдаг байхны. Зай артээрээн судсан ий 3 тахураа гарагдаж баймийн. Зай дотортлээн тахураана сэхлээ хамгийн доторталт байж байж байхгай тахураа бол 1 егэний хафтагаа эсвэдээс төхтэх нь үн. Энэ тахурааны эсвэд нь ол маш гөлгөр байдаг. Энэ нь ол донуураа орсаж байж байдаг сусны орсаглаас өцэн өрлдэг байсагхад чигилсан байдаг байхган нь. Дон талын тахураан хамгийн зуу цаан тахураа ахнын. Энэ тахураа гөлгөр болжин. Суцийг, ахшиг, сунгх бодомжийг олгож байдаг ойн ширхэг лэг. Зоо баадбүг чанраг бийн олгож идэг коллагийн ширхэг бүйдээс тогтсан байдаг байхан байна. Зоо гадан талийн тахраа нүүл гадаад холбог жидээс тогтсан байдаг зоо дээрээс нь коллагийн болон үүн ширхэг байдаг. Зоо бэнэн сутсуул артээрэн сутсанас ялгаад ян нүүл нэмхэн хантавиид гээг ягаад гэвэл энэ бааг даралтатай цуусиг зоо үлж байгаад жираас бол. Даралтойг дэсвэрлэхэн зудзан хануа байх шаарлыг байх нь ваань. Заа, тодорлэг хэнэ хүндийгэж нь нэрлэдээдэг тэгтэймээ. Судзанай тодорлэг хүндийн өл артарийн судзадай арзуулхан бол харцангүй тун байдаг. Ягад гэвэл, бэнээ судз бол артарийн судзанай сус бол 3 техниймгээ хантагаа чраз тодорлэг хүндийн ээдээ эхвээдэг байх нь хануу. Заа, байнаа судзанай нэг онцалган бол тодороо хахгалгтай. Зай нэн ол сусиг нэг чиглэл дурсагад захцвудаг хаахголгод байхан. Зай артээр нь суснас ялгаатай байдалг нь хүгдүү табуу харж байхан. Донтлэн тахраан ол гөлгөр бүлч нь болон ойн ширхэг нь бах имж байж байд байхан. Зай тэгээ дэрээс нь коллагийн ширхэг бах гуу ага гандзарж байхан. Гадаа тахраан ол зууггүйн коллагийн ширхэг дээс тухцан гээн байд байд байхан. Зай зургтар ийс архан бол хүний хүлийн болч нь гэн. Ахчаж байгаа болноон солорж байгаа үйдүүл Суцны хананд үзүүлж байгаа нүлүүлдээ харуусын байна. Зоо дэхдээр, вээнийн суц бол зүрхнээс шахагдах Шахуург байхгүй учирас бол Суцны орсагалдар дээшээ хүүгдэж яхсад байна. Вээнийн суцар шахагдаж байна, суцыг Дээшээ нь чиглүүл нь хүүж байна. Булчинг год, 10 гэсэнээ булчинг год байдагсан. Ураа элгэн бол 10 гэсэнээ булчинг год ахишсанар Содас шахагдад дуудраб байгаа Сусыг дээш нь хүгэн нь Нээ хэсэг цус дээшээ хүгэцнээ дараа Вээнийн сусанд хаахлааг хаагдагын бол Цус бодсаагаад, дошаа урусгаас Сэргээлдээ байхныэ. Зоо хэлэхсэн соцьоо нь артээрийн соцьоол нь вэнийн соцьоо хооронд нь холбаж байгаа маш нөрээхэн маш нэмгэн дахуураад байм салбарсан соцьоо бол бид нар хэлэхсэн соцьоо буюг каплияар соцгаж нэрлж байгаа ахнын. Зоо диаметр нь бол долоо микрометрийн буюг нэг улангас бахтгүйц хэмжээний диаметртай ахнын. Зоо хэлэхсэн соцьоо нь ханыг бүрдүүлж байгаа эндотийлээн дахуураад түүнийг адамдалар бүхэхцэн сөөр дахуураад гэсэн хоор нэмгэн дахуураад байж байдж байд. Зоо хэлэхсэн сутас бол маших салбарсан байдаг нь оло дэрхлэр тэрм дондоор өрсөж байгаад сусны оросгалдийг удааш рөөлөөд даралдаг бөөрөөлдөг. Энгэсэнээрээвэл хэлэхсэн сутас зоо өрлсэн шим диджээлэн бодсиг эсхоорн дээн шингэн рөөшийч байгаад хэргүй өлтэглөөдийг эсхоорн дээн шингэнээс сусруу оролхад бол чихад өөргийг гудсадагдаг байхны. Зоо доо хүүдүү та бүхэн нэг жичгэн тасгал даждаараа бахшан самбар дээрүүл соцны ханын хануудад, ялгаатай хануудад. Узуулж байгаа цүсний даргилтийн хэмжээ харауулсан ээм. Зорг өөгцэн байна, дахиир энэ зоргийг ажигилж байна төөхтөөд маан. Заа ямар ямар цүсний сутусноуд вээн байгаа гэдгийг нэрлэхийн байна. Заа дараан хүний цүсний эргилтийн, их болон бааг эргилтийн захагуудыг энэ зоргнаас харч болоороо. Зай, отоо бүгдээрээ хийсэн ажиллаа байхшийхаа хийсэн ажилтай тааруули. Зай, дэхэлээр хамгийн өндөр, бүрвээл хэмээ зууу мэд мөнгөө осны байгааны оон оон оон оон хэлж байна. Хамгийн өндөр даралгалтай цусиг агуулжигаа сутсуул гол аартын сутсуул зург нээс салбаралсан гэрсэн хамгийн том артерийн сутсуу ахнаа. Тэгээ үнээсээ цаашлаад артерийн сутсуул шилч байдаралтараа бахсаж байдар. Артерийн сутс маань, жийчийг артерийн сутсуу юу артериол дрохи байрлаа. Зай артаруулын сашаана хэлгсэн сутсгүй юу капилярлүү шилч гэдүүл сусны даралд бөөрссөн харагдаж байна. Капиляр сутсан цөлтсөө явуусны дараа бодцаагаад вээнийн сутсгүй шилж байсад. Вээнийн сутсгүй юу джижиг вээн үл байхан байна. Донды вээнийн сутсгүй тэгээд яшан хүнди вээн рөөсгүй шилтсан байхан байна. Ушигний артирээр шахагдан гаржигаавч байсарас даралт мэдэг дэж байсан маян. Тэгтээ харцуулган бол аа ордогдар, харцуулган бол баах эмжээний даралт байхан маян. Заа, үшигний артирээр ас сашаана үшигний артиролдор үш ирж байд. Заа, тэгээ үшигний дороо дурхдар хэлгсан соцор үш ирж байд. Тэгээ пацаагаад үшигний бээн үл болоод үшигний бээнээр зурхруу пацаа чоржиж байна. Даралт лодиг нь харуусан байхныэ. Зоо отоо бүгдээрээ, их болон бааг эргэлтэйн зоо гэг, соосний, соодусний, үнгийг ажиглаад хүүхдүүд маань харцолон харарай. Бүлээ унгор бол бид нь хүчэл түрхч хэгтээ цүйлсэн, цэнхээр унгор бол нөөрс хүчэл нь хэгтээ цүйлсэн байгаа хүчэл түрхч баагтай цүйлсэн хараусан байгаа гэсэн хүгэнээ. Заа, их эргэлт байнаа бааг эргэлтэйг зоо асан хэсэн харахдаж байнаа. Заа. Эрхчүүлэн бодох 2 хасуулт ийг бүхшэн тавсан байна. Заа, 1-гүйрд тараг ягад зүхэн гээнийн сутсаруу хийт гээн бээ, артирнийн сутсаруу ягад хийт гээн бээ. 2-гүйрд гууар нүүдний торлог бүргэхж байдаг. Тэмийн бид нар харааны эсэг агуусан хараха үлээж лаги аууулдаг хамгийн гуулах хэсэг торлог бүргэхж нь сусны сутс байдагүй. Түгэл энэ харана эсэг сусны сутсар дамжуулдан ахтыж илэн байдаг хүчэл түрхч байханас авгийн байгаас нь хасуулт нь түгэхдүү табихм. Харуул арай. Заа. Заа отоо хээсэн ажлаа үүдээр абхашихаа. Тайлбурттай харжуулан харараа. Заа тэхдээр вэнийн сутсургүй ягаа тарай тэртэгийн байхдээр вэнийн сутсул артээрийн сутсултай харжуулхан бол арсанд илүү өөрхөн байрлын, заа тэгээ дээрээсэн сусны орсахил аа чимхэн даралт баахтай айдаа үчирас бол вэнийн сутсан тарай тэртэгийн байхан байна. Зая нүүдний торлог бүрхэвч нь дундур ороо айл хэмээл зая нүүдний шийлдэг бая бахш нь харуусан маань цүцгийг гэж нь нь нь рэлээд. Тэгтэг тэг маань шийлдэг бая бол тонголлаг тэрүү гар дамчисан гэрлийн сатсараг. Торлог бүрхэвч нь дээр бүх хойд хэрвээ торлог бүрч бүрч сусны сутас агуулсан байхан байл сусны сутсан дундур ороос чигаа олаа ассийн гемоглобийн орг нь. Гэрлийг торлог бурхувч нь хүрхээс нь нь сарнуулх нь хэмээс үл шингиах нь нүлээ үзвэлж маадгүй. Тэмийн, ээм хүчээр бас торлог бурхувч нь дээр болоо цусны сутс байдаг байхан нь харин торлог бурхувч өөрийнхөө шаралах дай шин тэжээлэн байдсууол нь хүчээл түрэхч байг болоо торлог бурхувч нь арталд байжгаа сутслог бурхувч нь байрлах сутс нь сутсар дамжуулаад авдаг байх нээ. Заа бүгдээр авдоо хүний цусны эргэлтийн талаар эрлэлсэн мчин энэ талаарх мэлэгдээрөө тулгуурлаад. Сээр нүрүүттэн амтадын цусны эргилтэйг харцвилг гаралзи яа. Бахшан самбардаа загсны цусны эргилтэйг харуулсан байна. Тэхлээр загс бол цусны нэг эргилтэйг. Түрүүндээ дан эргилтэйг түхлэлцөө бид нар харсан тэмийн. Загсны зүрхүүл 2 таслахатай зүүхн 1-3-1 хобдалуу түхцэн байдаг үүгээд загсны зүрхүүнд өл хүчэл турх шитай цус очидгүй байхны. Заяа, энэгээд загс бол энээсээ шалтраалаад хүтнээсээ сус дамтан байхан үн. Заа, 2 нүгдэгтний цүсний эргэлдийг сайны загсида гавгдүүдээ харцуул мг дугнээрээ. Тэхлэр 2 нүгдэгтэн бол загсийг отгоймал хөгчлэй хувьдараад ирж байгаа чирас зүрхэн бол 3 таслах атаа осом байхануу нь. 1 хообдол 2 тусгүйртээ. Тэхлэр цүсний их бааг эргэлд харч жирж байгаа. Их бааг эргэлд өөршэхтээ амтатас хэхлээд харч жирж байгаа. Тэхлэр дахгүйр эргэлд татай байхануу нь. Хообдол нэг байгаа авчарас бол хообдолд цус хойлэлдэдэг. Хойлмэг цус дээ. Энэ дулдан хэнэхээд хавчгаа хүчээлдрүүгчийн хангалтгүй, үсэгж байгаа энергиийн хангалтгүй авчарас бол хүтэн цус дамдам байхан байна. Заа мүлхэгчдийн хэвэд хоор нөтгэдэнтээ адилхан 3 таслахатай гэхдээ хообдал нь дондоораа хагас таслахчидай болжирсан. Ээ мүчээр асуул хообдал ахишгүйд хагас таслахчин тасхур хүртлээ ахишаад дээшлээд хэсэг хүгцанд хүл мүлхэгчдийн зүрхүүл 4 таслахатай болжиртай. Заа өөшэг нас зүүүнд хусгүйрээр эрсэн хүчэл түргэж дэцвүүс хообдал нь зүүүн ханаар шахагдан гарад тайрахаруу отжиж. Тарихний хэсгийг бол цивир цусар хангадаг. Бухсад хэсгүйдэд нь хоолмог цусууджтог байхануу. Бас мүн цусны их бааг эргэлтэд оожихтай ваачирас дээ мээ. Тэгээд хүүтнээ цусудда байхануу. Маатар мэддийн зэрм үлхүүх чамтад бол 4 наслахад зурхтай байдгаа. Зоо шуу бол нь суугар байчихтэждээн цусны эргэлт оол харцангүй өмнөө өзсөн. Сэр нүүрүүт нь амгийн тулуулгчид арац болхин бол Сүнээ эргэлдийн тахилцаа хүгжээ сайтаа ахануу нь Зурхын дүрүүн тасилгаад хооер хообдал хооер тасгүүртэй осваач байраас хооор Сус холилдгүй ахануу нь Заа тэгээ дээрвэс нь их баага эргэлдээд Халуун сусдай буйоо буулаан сусдай Эмтэд байхныэ өөрөө элхэн байх бий махуудын үсэгж байгаа долаан нь Хүчэл түргчийн орлзоот оон үсээш дэдээ маа үхдүү табуухн нэгээ санджигааах хэлэр энэ дулаа маан биын температурой хадгалгод хүрлэлсдээ үхчээр асуул бүлээн сүстээ ахнаа. Зоооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооооо Зоргийг байхш нь схем байлар самар төгсэн байна. Эн зоргуудыг ажигийдаж байгаад сер нөрөөдний аль ангуудын сусны эргэлтэг илдэрхийлсэн байна байна гэдгийг нь хэлээрээ. Заа, дэхлээр эхний хэн ол 4-н хасалгаад тараагдаж байгаад чирасаа, шоуу оймуу суугур баучигждийн сусны эргэлтэг харуулсан байна. Заа, дарааг энэ зоргу маань. 2 таслахат зурхийг харуулсавчироз энэ захсны эргэлтүйн. 3 таслахат зурхийг хоор нүтэхт нээх 3 хаагс даслахчтар гэж байж байж байж мүлхэлгэждийн зусны эргэлтүйн. Хүгдүү та бүхэн зүүд харуулсан гэж байхшин бодож ийн. Тэхээр хүгдүүдээ бид нар үнөөдөр сер нөрөөтний өнгөөдийн. Эмтээдээхэнүүл сусны эргэлтэйн бүхдээ золон онзалгийн талаар яарилзлаа. Тэгээр энэ мэдлигдээрөө тулгуурлаад хүгдөө та бүхэн өөрс дэхэв тэжийдэг гэнийн тэжиймэлээ мэдээдээхээ сусны эргэлтэйг зурараа. Заа тэгээд бахшин дэлхий даяр тархаад агаа ин. Бэрүүсэн халтуртай холботаа зүүлэмжээ хэлээ хүгдөө табухн гэрий хэндээгээ ай халбгаа суулхгүй гарб зүхэн өөр өөрээхээ ай халбаг тост дуустан. Хэрээлээрээ, энэгэсэнээрээ хүгдөө табухн өөрсдийгүй өгч нөөс хамгаалч, өртөч нь сэргээлж. Чаднаа. Зайнаа гээд өнөөдрүүү хжилд осжин хжилдээ анхаар хандосон хүгдөө табухн дээ байрлаа. Бүлгээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээдээ