Overview
Tinalakay sa leksyur ang ugnayan ng heograpiya, kultura, at kasaysayan sa pamayanang Ilaya, partikular sa Igorot at Binukot, at kung paano ito bumubuo ng kanilang pagkakakilanlan.
Ugnayan ng Heograpiya, Kultura, at Kasaysayan
- Nasusuri ang epekto ng heograpiya sa kultura at kamalayang pangkasaysayan.
- Mahalaga ang lokasyon sa paghubog ng pamumuhay at kabuhayan ng mga komunidad.
Pamayanang Ilaya: Kahulugan at Lokasyon
- Ilaya ay terminong nangangahulugang papaitaas na bahagi ng lupain, karaniwang matatagpuan sa kabundukan.
- Ginagamit ito upang tukuyin ang lokasyon ng tao, barangay, bayan, bundok, o lalawigan.
Mga Halimbawa ng Pamayanang Ilaya
- Igorot (Highland Luzon) ay naninirahan sa kabundukan ng Luzon.
- Binukot (Visayas) ay matatagpuan sa mababang lugar ng Visayas, kabilang sa mga Lumad at Manobo.
Igorot: Kultura, Tradisyon, at Kabuhayan
- Ang Igorot ay mula sa Tagalog na “I-golot” na nangangahulugang “tao mula sa bundok”.
- Kilala sa makukulay at masalimuot na kasuotan: bahag/wanes (lalaki), tapis/lufid (babae).
- Sikat sa mga ritwal gaya ng Kanyaw (alay ng hayop, sayaw, kanta) at Daw-es (spiritwal na paglilinis).
- Sumasamba sa diyos na si Kabunyan at may espiritwal na lider na tinatawag na Mambunong.
- Mahusay sa tradisyunal na pagsasaka tulad ng kaingin at hagdang-hagdang palayan.
- Ang kanilang kasaysayan ay puno ng kwento ng pakikibaka at tagumpay.
Binukot: Kultura, Tradisyon, at Papel ng Kababaihan
- Binukot ay nagmula sa salitang “bukot” na nangangahulugang itinatago o itinabi.
- Tagapangalaga ng kwento at sining na may malalim na simbolismo.
- May natatanging tradisyon sa pagprotekta at pagpapahalaga sa kababaihan sa komunidad.
- Mahalaga ang kanilang kontribusyon sa pagdugtong ng tradisyon at kultura ng kanilang pangkat.
Key Terms & Definitions
- Heograpiya — pag-aaral ng anyo at lokasyon ng mga lugar.
- Ilaya — mataas o papaitaas na bahagi ng lupaing malayo sa tubig.
- Igorot — pangkat-etniko mula sa kabundukan ng Luzon.
- Binukot — babaeng itinatabi; tagapangalaga ng kultura at kwento sa Visayas.
- Kanyaw — ritwal ng pag-aalay at pagdiriwang ng mga Igorot.
- Daw-es — ritwal ng paglilinis o pag-aalay matapos ang kamatayan.
- Kabunyan — pangunahing diyos ng mga Igorot.
- Mambunong — espiritwal na lider ng mga Igorot.
Action Items / Next Steps
- Gumawa ng logo na nagpapakita ng kultura at identidad ng komunidad ng Ilaya, gamit ang kulay, porma ng teksto, simbolismo, at guhit/hugis.