Değerli arkadaşlar merhabalar. 2024 KPSS Genel Kültür Tarih ders notumuzun video çekimlerine başlıyoruz. 2023'de KPSS'de Genel Kültür'de biraz böyle işte yeni nesil soru diye...
sorular çıktı ki yayınlarda ona göre düzenledik. Arkadaşlar şimdi yolumuza başlarken biz 27-27 yapmak için başlıyoruz. Bunu biliyorsunuz. Tarihte ezber mantığını mümkün olduğu kadar gütmüyoruz.
Anlama mantığı... Mantığını güdüyoruz. Yorumlama mantığını güdüyoruz. Bilgiyi öğrenme ve diğer bilgilerle o bağlantıyı kurma mantığını güdüyoruz.
Yani hedefimiz böyle 18-19-20 değil. 26-27 net yapmak. Biliyorsunuz tarih çok belirleyici bir ders. Ayrıca şöyle bir şey var.
İlk videoyu izlediğiniz kadar son videoyu da izleyeceksiniz. Yani yolun yarısını da bırakmayacaksınız. İtaat edeceksiniz. Ben ne söylüyorsam onu yapacaksınız.
Böyle yaptığınızda emin olun belli bir süre sonra çok böyle kendinizi memnun unutmayın. Kendinizi... doygunluk seviyesine erişmiş olarak hissedeceksiniz. Ve nereden soru gelirse gelsin yapacaksınız. Biliyorsunuz bazen sorular bildiğimizden yapılır.
Bazen de diğer şıkları bildiğimiz için yapılır. O yüzden gerek yayınlarımız, gerekse videolarımız dop dolu olacak. Sürprize yer vermeyeceğiz ki arkadaşlar bilirler.
Yani yeni yayınlar çıktı. Arkadaşlar derslerimizi bu yayınlardan götüreceğiz. Video ders notumuz, yani şu ders takip defterimiz yaklaşık 430 sayfa.
Yani yeni nesile göre hazırlandı. Eksik bırakılmadı, sürpriz bırakılmadı. Mümkün olduğu kadar sizin ihtiyacınızı görecek tüm bilgiler burada yer aldı. Epey bir bilgi yer aldı.
Buna dayalı olarak soru bankasında format değişikliği yapıldı. Nasıl oldu? Her testin başına o konuyla ilgili çıkmış soru ve çözümü konuldu. ÖSM'in KPSS'in alanı soru konulduğunun çözümü yapıldı.
Arkasına da o tandansla çıkabilecek sorular yerleştirildi. Böylelikle hem ÖSM sorusunu görebiliyorsunuz orada. Hem de...
çıkabilecek soru tarzlarını görebiliyorsunuz ki yaklaşık da 1600 küsur tane soru var içerisinde. Bir de arkadaşlar son 10 yılın 2014-2023 yılları son 10 yılın çıkmış soruların video çözümü var ki epey kapsamlıdır. Bu kitap da gayet uygundur.
Arkadaşlar imkan olan arkadaşlar bunları alırsa bunlardan takip ederse ki zaten bir şekilde yayın elinizde olacak. Çok da verimli olur. Çok da üst düzey bir seviyeye ulaşmış olursunuz. Başka kalemine fark atarsınız. Şimdi sözü çok fazla uzatmadan 2024 Genel Kültür Tarih dersimize ilk ünitemizle başlayalım.
İlk ünitemizle İslam öncesi Türk tarihi. İslam öncesi Türk tarihi, Türk İslam, Türkiye, Selçuklu, Osmanlı, Kültür Medeniyet, İnkılap Tarihi, Çağdaş diye devam edeceğiz. Ki mümkün olduğu kadar seri videolar çekmeye başlayacağım.
Ve böylelikle tam öğrenmeyi gerçekleştireceğiz arkadaşlar tamam mı? Şimdi başlayalım ilk konumuz İskitler, Sakalar. Arkadaşlar şunu biliyorsunuz Sakalar ya da İskitler tarihte ilk... Tarihteki ilk Türk topluluğu kabul edilir.
Yani ilk teşkilatı Türk topluluğumuz kimdir? Sakalardır, İskitler'dir. Ama ilk Türk devletimiz nedir?
Asya Hun'dur. İkisini birbirinden ayırın arkadaşlar tamam mı? O yüzden İskitleri Türk topluluğu olarak tarif ediyoruz. Tarihte işte karşımıza çıkan ilk Türk topluluğu. M.Ö.
7 ile 2. yüzyılları arasında yaşadığı. Arkadaşlar bunlar Karnız'ın kuzeyinde Kafkaslar'da yaşadılar. Çok geniş bir coğrafyada yaşadılar. Anadolu'ya seferler yaptılar. Yani normalde bizde ilk defa Andolu'ya sefer yapanlar Avrupa Hunlar olarak geçer.
İşte Ulduz döneminde. Bastık ve kursuk liderliğindeki komutanlar girdi derler. Ama İskitler'de girmiş.
Fakat net bir bilgi olmadığı için Andolu'ya ilk girenler İskitler'de demiyoruz. Avrupa'nınlar. Zaten burada böyle bir cümlede kullanmadık.
İlktir filan. Arkadaşlar diğer bir özellik ise şudur İskitler'le ilgili. En ünlü hükümdarları Alp Ertuğngadır.
Alp Ertuğngay'ı unutmayın. Aynı Mete gibi, Bilge Kağan gibi, Alp Arslan gibi unutmamanız gerekir. Efsanevi bir kahramandır ki Afrasiyap olarak geçer.
Gerek Firdevs'in Şehname adlı eserinde. Şehname Pers, İran destanıdır. Firdevs'e bunu kaleme almış hatta Gazze-i Mahmud'a da hediye etmiştir.
Orada efsanevi kahraman Alper Tunga Afrasiyap olarak geçer. Sadece orada değil. Aynı zamanda Divan Lügat-ı Türk'te de Afrasiyap olarak bilinen hükümdar Alper Tunga'dır. İskitlerin en ünlü hükümderdi unutmuyorsunuz. Diğeri ise bir şey daha bilmeniz lazım.
lazım İskitlerde kadın hükümdar var Normalde işte Türklerde kadın hükümdar yoktur bu Aruk Hatun Tomrisatun burada öne çıkan kadın hükümdarlardır kadınlar hükümdarlık yapmaz ama şu haller dışında hükümdarlık yapmaz koca öldüğünde yani hükümdar öldüğünde başa geçecek çocuk küçükse yaşı küçükse devleti yönetemeyecek bir yaştaysa yaşı büyüyene kadar devleti yönetecek yaşı Gelene kadar anneleri yani hatun devleti yönetebilir. Böyle bir farkı da bilmekte fayda var. Ve İskitlerde Amazon kadınları vardır. Savaşçı kad ınlar vardır arkadaşlar.
Ki Türklerde ordu millet anlayışı da aklınıza gelsin. Her Türk askerliği var. Kadın, erkek, çoluk, çocuk herkes savaşma sanatını bilir ve savaşa da gider. Bu özel bir bilgi değildir.
Sadece İskitlerle ilgili değildir. Türklerin, İslamıncız Türklerin, Ortası Türklerinin genel yapısıdır. Arkadaşlar İskitler Bozkır'ın kuyumcusu olarak bilinir. bilinirler hemen bunu ayarlayın şöyle sayfamızı bozkırın bozkırın kuyumcusu biz zaten bozkırda yaşıyoruz yani atlı göçe bir kültürümüz var bozkırın kuyumcusu diyorsa değerli madenleri işlemeyi çok iyi biliyorlar madencilikte ilerlemişler anlamına gelir ki bir şey daha söyleyeyim size şu hayvan üslubunu unutmayın Uygurlara kadar bizde hayvan üslubu vardır sanatta nedir bu hayvan üslubu duvar diyoruz özür işte silahların kabzalarına işte kapkacaklara halılara hayvan figürleri çiziyoruz.
Neden? Çünkü hayatımızda hayvancılık çok önemli. Çünkü biz konar göçeriz. Uygurlara kadar bir hayvan üslubu var resim sanatta bizde.
Çok pardon. Uygurlarla birlikte duvar resimleri de. Ve kitap resimler de ortaya çıkacak. Hayvan üslubu konar göçer yapının bir ürünüdür.
Bunu da unutmayalım burada. Ve İskitlerin iki tane önemli destanı vardır. Bir Alpertunga. Alpertunga Türk'ten ilk destanı kabul edilir. Tamam bizde işte Yaralı destanı var.
Altay Türklerine ait. Şankızlı destanı var. İtil Bulgarlarına ait.
Ama burada önemli destanlar var. Alp Ertunga destanı. İlk destan. Nedir Alp Ertunga destanı? Arkadaşlar İskit Pers savaşlarını anlatır.
Turan Pers savaşlarını. İranlara yaptıkları savaşları anlatır. Diğer destan ise Şuhu destandır. Şuhu destan da bizim ikinci destanımızdır. Bunu da unutmayın.
Bu destan da İskitler ile Büyük İskender arasındaki mücadeleyi, savaşları anlatır. İskitler deyince aklımıza gelmesi gereken önemli bilgiler bunlar. Tamamdır arkadaşlar. Unutmuyoruz bunları.
İski tadını da koyan bu arada Herodot. Herodot tarihçi. Tarihin babası olarak bilinir Yunanlı.
İonyalı aslında. O yüzden de işte iski tadının nereden geldiğini genel kültür olarak birisi sorarsa size işte historiyalı eserde Herodot söylemiştir dersiniz. Şimdi geliyoruz ikinci başlığımıza.
Arkadaşlar Türk adı ve coğrafyası. Şimdi Türkler o kadar çok yerde yaşadılar ki. Yani o kadar dağınık yaşadılar ki.
Bakın şimdi Türkler tamam bizim... Ana vatanımız Orta Asya. Altay, Sayan Dağları'nın eteklerinde yaşadık biz.
Ana vatanımız burası. Orta Asya'nızın. Doğu'da işte Kingan Dağları. Kuzeyde Sibirya. Güneyde Himalaya.
Çin. Batı'da Hazar Denizi. Onun ortasında kalan bölgede yaşadık.
Çok geniş bir coğrafyada yaşadık. Ama sadece burada yaşamadık. Türkler Orta Asya dışında yani Türkistan dışında.
Karadeniz'in kuzeyinde. Hatırlayın işte. Kıpçaklar, Peçenekler, Uzlar.
Kıymetli. Bulgarlar, işte Kafkaslara geldiğimizde Hazarlar, Avrupa, Orta Avrupa'ya gittiğimizde Avarlar, Avrupunlar. Karınızın kuzeyinde yaşadık. Doğu Avrupa'da yaşadık. Doğu Avrupa işte Hazarların olduğu yer.
O bölgede yaşadık. Kafkaslar'da yaşadık. Yine Hazarların, İskitlerin olduğu yer.
İran'da yaşadık. Büyük Selçuklu. Arkadaşlar Andolu'da yaşadık. İşte Türkiye Selçuklu, Osmanlı Devleti, Türkiye Cumhuriyeti.
Artık Kuzey Afrika'da yaşadık. Mısır coğrafyasında. Tolunolları, İşitler, Eyyubiler, Memluklar.
Doğudularak Türkler okuyor. O kadar geniş bir coğrafyada yaşadılar ki. Bundan dolayı, bundan dolayı uzun zaman diliminde Çinliler, bakın Çinliler, Tibetliler, Moğollar, Mançular, Japonlar, Hintler, Soğutlar. Soğutlar orta çağın tüccar topluluklarındandır. Afgan, İran asıl diye geçer.
Sasaniler, İran. Ermeniler, Gürcüler, Ruslar, Araplar, Romalılar, Macarlar, Finler, Gotlar, Sarmatlar, Kafkas toplulukları ile birçok toplulukla Türkler münasebette bulundular. Doğal olarak.
olarak birçok ulusun kaynaklarında Türklerle ilgili çok bilgi var. Tam ilk kaynaklar kimler onu birazdan göreceğiz sizinle. Bunun sebebi ne?
Çünkü dünyanın birçok coğrafyasında biz yaşadık. Doğal olarak farklı milletlerin kaynaklarında Türklerle ilgili ciddi bilgiler var. O yüzden Türk coğrafyası neresi?
Orta Asya, Anadolu, Mısır, Kardeşlerimizin kuzeyi, Doğu Avrupa buralarındaki Türk coğrafyası olmuş arkadaşlar tarihte. Şimdi Avrupa'da bir Türk coğrafyası olmuş. O işte... Kıpçaklar, Hazarlar, ondan sonra Uzlar, Peçenekler, Bulgarlar. Hep oralarda yaşamışlar arkadaşlar.
O yüzden diyor ki Barthold, şu Barthold şeydir. Tamam bunlar bizim Türk topluluklarımız. Barthold orta sede Türk tarihinin kurucularındandır. Alman asıllı Rus tarihçidir ve Türkologdur kendisi.
Zaten biliyorsunuz genellikle yabancılar Türkolog oluyor. Türk tarihini araştırıyor ve diyor ki Barthold, Türk tarihini araştırmak için sadece Türkolog olmak yetmez. Aynı zamanda Sinolog yani Çinli.
Çin tarihini araştıran İran İran, yani Fars, Arabiyat, Arap, Bizantolok, yani Doğu Roma. Tarihini de iyi bilmek gerekirdi. Dolayısıyla Türk tarihi birçok mekanda, çok geniş bir alanda yayıldı ve yaşadı. Bu yüzden Türk tarihini araştırmak için de yabancı kaynaklara çok fazla ihtiyaç var. Hocam peki bu kaynaklardan en çok nelere ihtiyacımız var?
İşte bu kaynaklardan en çok ihtiyacımız olan arkadaşlar, şöyle bir bakalım, şöyle bir kaldırayım, kaydırayım biraz. En çok ihtiyacımız olan şunlardır. Çin yıllıkları, Arap yıllıkları, Doğu Roma, Bizans yıllıkları ve İran yıllıklardır.
O zaman Türkler hakkında ilk bilgileri veren kaynaklar Çin, Arap, Bizans yani Doğu Roma ve İran kaynaklardır. Unutmuyoruz. Bunu sorabilirler bize. aşağıdaki ulusların kaynaklarının hangisinde Türkler hakkında bilgi edinilmez.
Bunlardan edinilir. Ki burada ilk bilgiyi veren de Çin kaynaklardır. Yani o zaman Türkler hakkında ilk defa bilgilere biz nerede ulaşıyoruz?
Çin kaynaklarında ulaşıyoruz arkadaşlar. Unutmayacaksınız ama Çin kaynaklarının yanında Arap, Bizans yani Doğu Roma ve İran kaynakları da Türkler hakkında bilgi vermiştir. Burada bazı şeyler var.
Yani mesela Herodot'ta doğuda oturan kavimler tamam mı? Olarak geçmiş. Ondan sonra arkadaşlar yine farklı kaynaklarda Tevrat'ta Yafes'in torunu Tokarm olarak geçmiş.
Bak hep Türk olarak. Ki zamanla arkadaşlar o Türk adı Türk, Türk, Türk olarak değerlendirilmiş. Ve insanlar bunu araştırmışlar.
Ve demişler ki Türk adının anlamları şunlar demişler. Türk adının anlamları işte bunu unutmayacaksınız. Bir, miğfer. Çin kaynaklarını miğfer olarak geçmiş.
Neden miğfer? E bunun en önemli sebebi şu. Biz Altaylıyız.
Altay Dağı'nda yaşıyoruz. Ha ben Fenerbahçe'liyim de. Altaylı derken İzmir Altay Spor'u aklınıza gelmesin. Altay Dağı'nda yaşıyoruz. Ve Çinliler Altay Dağı'na baktıktan da miğfer şeklini görürlermiş.
O yüzden de biz de... Altay Dağı'ndan dolayı, Altay Dağı da Miğfer'e benzediğinden dolayı Miğferli demişler, Miğfer demişler. Terk edilmiş, olgunluk çağı, deniz kıyısında oturan adam, cezbedilmiş, türemiş, töreli, kamil yani olgun insan, güç, kuvvet gibi anlamlara gelmiş. İşte yaratık insan, doğmuş gördünüz mü?
Türk adının anlamıyla ilgili de bize soru gelir. Aşağıdakilerden hangisi? Türk adının anlamı olarak kullanılmıştır ya da kullanılmamıştır.
Sözü çok önemli ki burada hemen şunu söylemek istiyorum size. Arkadaşlar mesela diyor ki İran, özür Arap kaynaklarında Etrak olarak geçmiş. Etrak dikkat edin Türk tamam mı? Mesela Fars kaynaklarında, Pers kaynaklarında Turan olarak geçmiş diyor. Hint kaynaklarında Turuk olarak geçmiş diyor.
Rus yıllıklarında Tork güç vardır ya işte Tork olarak geçmiş diyor. Niye? Çünkü Türkler bunların tanrısı çok çok çok önemli. O yüzden de...
araştırmışlar. Hocam bizim kaynaklarımız niye böyle kısır az? Çünkü biz aklı göçebeyiz. Bozkır.
Bozkır hayatında çok kaynak kullanılmaz arkadaşlar. Yazılı kültür yoktur bozkır hayatında. Yerleşik toplumlarda yazılı kültür vardır. Çin yerleşik, Rus yerleşik, Bizans yerleşik, İran yerleşik, Arap yerleşiktir.
Ve bir şey daha unutmamamız gerekiyor. Müslüman Oğuzlara ise Müslüman Oğuzlara, İslamiyet'i kabul eden Müslüman Oğuzlara Türkmen adı verilir. Şey ise Hıristiyan Oğuzlara ise Uz adı verilir ki genellikle Yani Müslüman olmayan Oğuzlar yani Uzlar böyle Moldova bölgesinde yaşıyorlar günümüzde. Gagavuz Türkler olarak geçer. Anlaştık mı arkadaşlar?
Şimdi şöyle bir bakalım. Biraz netleştirelim olayı. Çin kaynaklarında Miğfer. Kaşgarlı Mahmud'a göre olgunluk çağı. Avustralı Türkolog.
Bu da çok meşhur. Abdülhamit döneminin ünlü isimlerindendir bu. Derviş kıyafetinde gelmiş Orta Asya'yı, Orta Doğu'yu dolaşmış. Çok kıymet verilmiş Müslüman gibi gözükmüş.
Bir de... Biri İngiliz ajan aslında. Van Bire'ye göre türemek.
Türemiş çoğalmış. Ziya Yükelbe'ye göre kanun nizam sahibi. Töreli yani.
Uygur metninde güç kuvvet gibi. Deniz kıyısında oturan adam cezbedilmiş, terk edilmiş gibi adlarda kullanılmış Türklerde. Kim nerede kullanmış bunu da gördük. Arkadaşlar şimdi bir şey daha soracağım size.
Peki Türk adının anlamını öğrendik de. Coğrafi bir mekan olarak Türkiye kelimesi ilk defa nerelerde kullanıldı? Bizim ana yurdumuz neresi?
Hemen mantık Orta Asya. Peki daha sonra... yurdumuz neresi? Anadolu.
Daha sonra işte Mısır. Böyle düşünün. Anadolu, özür, Orta Asya, Anadolu ve Mısır çeşitli dönemlerde Türkiye adını almış ve bu adı Bizans kaynaklarında almışlar.
O zaman coğrafi bir mekan olarak ilk defa Türkiye adı kimin kaynaklarında geçmiş? Bizans. Peki Türk tarihi hakkında bilgi Çin.
Peki Bizans kaynaklarında ilk önce Orta Asya için ki o da Göktürklerden gelir. 6. yüzyıl 552. Bizans kaynaklandı Anadolu için 1071 arkadaşlar 11. yüzyılda kullanılmış. O zaman coğrafi bir mekan olarak Türkiye adı ilk defa Bizans kaynaklandı.
İlk önce Orta Asya daha sonra Anadolu için kullanılmış. Anadolu arkadaşlar küçük Türkiye küçük Asya yani. Hani küçük Asya felaketi vardır ya Yunanların büyük tarzı olduk denize döktük. Orta Asya için büyük Türkiye adı verilmiş. Mısır için de bakın et berret Türkiye berber kara demektir.
Etberretü Türkiye, Türkiye toprağı adı verilmiş. Mısır'a böyle denilmiş arkadaşlar tarihte tamam. Hatta Memluk Devleti'nin resmi adı da Etdevletü Türkiye'dir o resmi adı.
Türkiye Devleti yani. Şimdi bizim ilk yazılı kaynağımız ne? Bizim Türklerin ilk yazılı kaynağı ne? O 2. Göktürkler döneminde arkadaşlar Bilge Kağan, Tonyuk'u, Kültigin adına dikilmiş, göreceğiz ileride sizinle, Orhun yazıtlarıdır. Orhun yazıtları Türk tarihi hakkında bilgi veren ilk...
Türkçe kaynaktır. Bakın. Çin kaynakları Çince.
Bu Türkçe. O zaman Türk tarihi adına bilgi veren ilk Türkçe kaynak Orhun kitabeleridir. Hocam ondan önce yazıtlar yok mu?
Bugut yazıtı var işte. Moyunçur yazıtı var. Ondan sonra işte şey var.
Yenisey var. İyi de vermiyor. Yani bizim hakkımızda bilgiler var. İki üç satırlık şiirler var. Bu tarihi anlatıyor.
O yüzden Türkler hakkında bilgi veren ilk Türkçe kaynağımız Orhun kitabeleridir. Kimlerin adında dikildiği filan göreceğiz sizinle. Ve bu kaynak ilk defa Türk adını barındıran kaynaktır. Mesela Orhun kitabelerinin Türk adı geçmez. Arkadaşlar Hüsinknu, Hüsinknu yani Hun adı geçer.
Hüsinknu olarak geçer. Hun adı geçer ama Hunlar da Türk tabii ki. Bu kitabeler ilk defa, bu Moğol tarihçi vardır.
Atamelik Cüveyni, İlhanlı dönemi tarihçisidir. Bu Cüveyni'nin tarih Cihangüşa adlı eseri vardır. Cihangüşa, Cihan Fatih. Cengiz Han yani.
Cihan Fatih'inin tarihi. Cihan tarihi, cihan güçleri. Bu eserde geçiyor.
İlk defa Orhun kitabıyla bahseden ilk eser bu. Ama Türkler'e ait olduğunu falan bilmiyoruz, söylemiyor kimse. Moğollara aittir diye düşünülüyor ve bunu...
Danimarkalı dil bilimci William Thompson 1893'te okuyor. Tengiri'den okuyor çocuklar. Ve diyor ki bu Moğollara ait değil bu Türklere aittir diyor.
Ve bu kitabinin, abidenin, yazıtın Türklere ait olduğu için. olduğunu çözümleyen William Thompson dünyaya dönüyor ve böylelikle Türk tanrı olan ilgi de artmış oluyor. 3 tane yazıtımız vardır. Bir tarafı Türkçe, Tony Cook, Külteğin ve Bilgekan.
Bir tarafı Türkçe diğer tarafı Çince'dir. Tamamdır arkadaşlar. Geldik diğer bir başlığımıza.
Orta Asya Kültür Merkezleri. Buradan da soru geliyor. Aşağıdakilerden hangisi Orta Asya Türk Kültür Merkezlerinden değildir diye geliyor.
Var olanları sayalım. Anap, Afenasyavu, Andronova, Karasuk, Tagar ve Kelte. 5-6 tane kültür merkezimiz var Orta Asya'da.
Şurada görebileceğiniz gibi çocuklar. Gördünüz mü? İşte 1-Anav, 2-Andronova, 3-Afeneseva, 4-Karasup, 5-Tagar.
Mantık ne? İlki Anav. Anav ilk kültür merkezi.
İlk. Sonuncusu Tagar. Son kültür merkezi.
Yani o zaman en gelişmiş olanı hangisi olur? Tagar kültür merkezi olur. Mantık bu.
Mesela Tanrı Dağları'nın etekleri, Sayan Dağları'nın etekleri, Ötüken çevresi, Baykal... Gölü çevresi. Buralar da Türk kültür merkezleri sonuçta. Ama işte Çatalhöyük, değil mi? Boğazköy, Hattuşaş, Gordiyon falan.
Oralar Anadolu'da yerler. Yani dikkat edin bu tarz sorulara. Bir de bunların içine çok hafifçe bakalım.
Mesela Anav kültüründe atı unutmayacaksınız. Atın ilk defa görüldüğü yer Anav kültürü. Atı evcilleştirmişler. At Türk'ün kanadı biliyorsunuz. Silah aracı olarak Türklerin kullandığı en önemli şey at.
Ve Anav kültüründe ilk defa ortaya çıkıyor. Mesela Afenistya ve Bağım. Androno ön Türkler olarak geçer.
Prototürkler olarak geçer. Birek, Sefal, Irk. Arkadaşlar tamam Karasük kültürü demiri çok erken işlemiş. Tagar unutmayacaksın.
Tagar ise en gelişmiş kültür merkezi. Sentez. Diğerlerinin sentezi olarak kabul edilir. İşte Keltiminer kültürü Amuderya deltasında. Anav kültürü Aşkabat yakınlarında ortaya çıkmış.
Ama bu söylediğim vurguları unutmayın olur mu? İlk kültür merkezi Aat işte en gelişmiş Tagar tamam mı? İşte en gelişmiş.
çok geniş alana yayılmış Andronova Bunlara biraz dikkat etmekte fayda var. Haritamızda da zaten o kültür merkezlerinin yeri verilmiş. Bizim vatanımız burası Ötüken.
Ötüken bizim kutsal toprağımız, toprak anamız yani. Bütün şehirlerimizin başkenti. Ki bakın Sibirya, Çin, Kingan ve Hazar Denizi.
Onun ortasında kalan bölgeye de biz ne diyoruz? Ortasya diyoruz. Arkadaşlar biz Ortasya'dan çeşitli sebeplerle dünyanın birçok bölgesine göç ettik. Peki niye göç ettik? Sebepler ne?
Bir, arkadaşlar iklim değişikliği. Biz karasal bir coğrafyada yaşıyoruz. Karasal bir coğrafya.
Fetih yaşıyoruz. Ve orada Gobi ve Taklamakan gölleri vardı eskiden. Bunlar göldü Gobi Taklamakan.
Bunlar kuraklıkla iklim değişikliği çöl oldu. Dünyanın en büyük çölü Gobi çölü olarak geçer arkadaşlar. E iklim değişti. Acayip bir kuraklık ortaya çıktı.
Otlaklar, meralar, dalar daraldı. Hayvan hastalıkları ortaya çıktı. Hayvan hastalıklarının adı yuttur.
Lüt adı verilen hayvan hastalıkları ortaya çıktı. E doğal olarak Türkler bu ekonomik sebeplerden dolayı... yurttan terk ettiler. Ayrıca bu arada Çin ve Moğol bizim düşmanımız. Moğollaşlı Tunguzlar Kitamlar, Yüyeçiler filan bize saldırıyorlar.
E yenilenler de gidiyor. E bir de bizimde şöyle bir şey var yani tam geliyor bize saldırıyorlar da biz başkasının egemenine girmektense yurdumuzu terk etmeyi biliyoruz. Bizdeki bağımsızlık mücadelesi bağımsızlık azmi, bağımsızlık duygusu, yeni yerler fethetme düşüncesi cihan hakimiyeti gördünüz mü?
Cihan hakimiyeti bağımsız olarak yaşadığı yaşadığım her yer benim arkadaşlar. Eee boylar arası mücadele düşünün güçlü olan boy, zayıf olan boyu kovuyor orada. Doğal olarak biz de işte kim bunlar? Avrupa Hunlar işte Hazarlar, Bulgarlar, Uzlar, Peçinekler, Kıpçaklar, Sabirler gidiyoruz başka coğrafyalara sonuçta.
Oğuzlar mesela işte Malazgirt Savaşı, Pasinler bunlar aklınıza gelsin arkadaşlar. Peki bu göçlerin sonucunda ne oldu? Çok pasin, çok pasin.
Ne olabilir ki bu göçlerin sonucunda? Türk kültürü ne? dünyanın birçok coğrafyasına yayıldı. Doğru mu?
Yani Türkler çok geniş alanlara yayıldı ve birçok devleti etkiledi. Özellikle askerlik konusunda. Türkler biliyorsunuz askerlik konusunda çok mahir.
Etkilenen nerede oldu? Doğru olarak bazı Türkler milli kimliğini kaybetti. Türkler gittikleri yerlerde yeni devletler kurdular.
Büyük Selçuklu, Anadolu Selçuklu, Hazar, işte Memluk. Arkadaşlar Akunlar, işte Afganistan, Hindistan bölgesinde. Yani birçok devlet kurduk. Eee Hırist... yanlaşanlar oldu.
Budistleşenler, tabgaşlar Budistleşti mesela. Çin'e yerleşti onlar arkadaşlar. Yani doğal olarak göçlerin sonucu da doğal. Yani özver bir bilgiye gerek yok. Ve Türk tarihini incelemek zorlaştı.
Ne diyordu Barthold? Türk tarihini araştırmak için sadece Türkolog olmak yetmiyor diyordu yani. Bizantolog olacaksın, İraniyetçi olacaksın, Arabiyetçi olacaksın, Sinolog olacaksın.
Dünyanın her tarafına gideceksin. Çünkü dünyanın her tarafında Türklerle ilgili izler var. Anlaştık mı arkadaşlar?
Mantık bu. Bu da cihaz Cihan hakimiyeti. Hani şey vardır ya ne derler.
Güneş bayrağımız gökyüzü çadırımız. Güneş bayrağımız gökyüzü çadırımız. Güneş tepede her yerde gökyüzü her yerde.
Güneş bayrak gökyüzü çadır. Cihan hakimiyeti. Tanrı dünya yarattı.
Dünya adalete yönesinde Türk'ü yarattı. Türk'teki cihan hakimiyeti felsefesi budur arkadaşlar. Tamam mıdır?
Bu cümlede önemliydi unutmayın. Arkadaşlar peki... Orta Asya'nın coğrafi koşulları bizim yaşam şeklimizi nasıl belirler? Karasal.
Karasal sayvancılık var. Konar göçeriz. Atlı bozkır kültürü var. At bizim hayatımızda çok önemli.
Bak at ve yurt dediğimiz çadır. Çadır aynı zamanda yurttur arkadaşlar. Mesken yani.
Otal diğer bir ifadeyle. Hani bir laf vardır ya. Türk meskenini sırtında taşır. Çünkü atlı göçü bir kültür var.
Bozkır kültürü var. Doğal olarak bu şartlardan dolayı. konar göçeriz. O yüzden mimar eser yok bizde.
Çok uzun bir süre Uygurlara kadar. Yok yani yerleşik değiliz. Arkadaşlar ee bulunduğumuz bölge sert karasal iklim o yüzden mücadeleci bir yapıya sahibiz.
Kadın, erkek, çoluk, çocuk herkes savaşmayı biliyor. Bundan dolayı ordu millet anlayışı var. Hani her Türk asker doğar diyor ya askerlik bir meslek değil Türklerde. Hazarlar ağaç Türklerde ücretli askerlik yok. Bunun sebebi yaşam tarzıdır.
Ve doğal olarak mücadeleci olduğundan dolayı dayanışmadır. çok yüksektir Türklerde. Anlaştık mı arkadaşlar?
Ve bir şey daha. Sosyal sınıflar yoktur. Arkadaşlar konar göçer toplumlarda köle kültür olmaz.
Çünkü köleyi toprakta çalıştırırsın. Köle feodal toplumlarda olur. Feodal yani toprağa dayalı toplumlarda olur.
Mesela orta çağ Avrupa'da felaket sosyal sınıflar var. Mesela şöyle aklınıza gelir. Ya hocam Osmanlı toprağa dayalı devlet değil mi?
Niye feodalite yok orada? Yani kölelik yok. Çünkü Osmanlı'da reaya yönetilen kölelik yok. Bir de yöneten vardır.
Yöneten de askeri. Reaya ile yöneten arasında arkadaşlar sadece şöyle bir fark vardır. Bu yönetilen bu da yöneten. Ama reaya medreseyi bitirir ya da enderunu bitirir.
Padişahın beratıyla berat atama yetkisidir. Padişahın beratıyla reayayken yöneten olabilir. Yönetilenken yöneten olabilir. Doğal olarak dikey geçiş yaşandığı için Osmanlı'da yani kişiler devlet memuru askeri olmakla sahip oldukları için sosyal sınıflar yoktur.
Ama mesela Avrupa'da katı sosyal sınıflar vardır. Örnek Burjuva Burjuvadır. Köle köledir.
Köylü köylüdür. Soylu soyludur. Din adamı din adamıdır. Anlaştık mı? Köylü soylu olamaz.
Soylu din adamı olamaz. Böyle düşünün. Aynı Hindistan'daki kas sistemi gibi.
Arkadaşlar bir giriş yaptık dersimize. Biraz mola veriyoruz. Ve Hun devletiyle yani ilk Türk devletimizle yolumuza devam ediyoruz.
Hadi bakalım.