gençler Merhaba organik bileşikler konusuna devam ediyoruz konu başlığımız lipitler hocam kazanımlarımız nedir MEB kitabına baktığımızda temelde lipitleri sınıflandırmış ve özellikle nötral yağlarla fosfolipitlere çok ama çok önem vermiş hem spesifik özelliklere hem birbirlerini kıyasla ortak özellikleri ya da ayırt edici özellikleri şeklinde vurgular yapmış bir de steroidlerden bahsetmeden geçmek olmaz hadi gelin birlikte öğrenelim lipitler karbonhidrojen oksijenden meydana geliyor güzel hocam Bunu zaten Karbonhidratlar içinde söylemiştin Hatta orada ekstradan kitin vardı azot içeriyordu değil mi burada da fosfor ve azot içerebilen lipitler var yani salaş koyduysam o Slash bütün lipitleri ilgilendirmiyor bazı lipitleri ilgilendirecek mesela fosfat Kimde var fosfolipit de var hocam azot Kimde var aslında yine fosfolipitte var ama Kolin denilen bir yapı var bir yardımcı Grup diyelim onunla ilgili güzel bir soru yazdım Aslında onun yapısında var okul kitabında var mı hocam tabii ki var Bu kitabın içerisinde ne varsa okul kitabında okul kitabın içinde ne varsa bu kitabın içinde var Tamam ya ben niye başka bir şey yapayım ki Neden okul kitabının dışına çıkayım ki Neden böyle bir şey yapıp sana ya da kendime acı çektirip Zaman kaybettireyim ki değil mi Bir de böyle düşünelim güzel bir de böyle düşünme ikinci dereceden enerji kaynağıdır yani karbonhidratlarla ilgili bir problem oluştu karbonhidrat depolarımız bitti karaciğer ve kaslarda depolanıyor glikojen ama kaslar kana glikoz vermez bu destek hareket sisteminde de anlatacağım Bir şey esas bizim glikoz Depomuz neresidir karaciğerdir E bu da sindirim sisteminde geçecek yani ben hocam açken benim kan şekerimi dengeleyen kişi Garibim karaciğer ama bitti karbonhidratlarla ilgili limit sınırını indim o zaman devreyi kim Girecek lipitler girecek o yüzden lipitler ikinci dereceden enerji kaynağıdır diyorum hocam Bak şimdi şöyle bir şey var Bu ikinci dereceden enerji kaynağı olmakla çok miktarda enerji vermek hep karışıyor Hadi gel şimdi ben şuraya küçük bir not alayım seninle beraber diyeyim ki Eğer enerji verme sırası diyorsa bakın sırası sen diyeceksin ki karboyu protein Çünkü protein zaten yapıya Katılıyor bunu tekrar toparlayacağım ama burada yazmak istiyorum ki oluşsun bir şeyler enerji verdiği o miktardan bahsediyorsa en çok ya sonra protein sonra karbonhidrat şimdi buradaki Şu mantığa Lütfen dikkat edin mesela yağlar neden çok enerji veriyor aslında Bunun cevabı birazcık biyokimya mantığını söylüyorum yapılarındaki hidrojen bağlarının sayısından dolayı bu sayı hem yıkımı zorlaştırıyor ama bir yandan da bir avantaj getiriyor bol miktarda enerji ürettirip bol miktarda metabolik su açığa çıkmasını sağlıyor hocam bana bunun mantığını öğretir misin Bak şimdi ben sana solunum konusunu öğreteceğim solunum konusunda diyeceğim ki benim besinlerimin üzerindeki hidrojenler hidrojen Taşıyıcı Madde olan natla bağlanır ya da hidrojen Taşıyıcı Madde olan fadla bağlanır Nadas ve fada 2 olur bunlar bizim hidrojen taşıyıcılarımız bu hidrojen taşıyıcıları elektron taşıma sistemine mitokondrinin içerisine gider ve taşıdıkları hidrojeni bırakırlar ne kadar çok hidrojen bırakırlarsa o kadar ATP üretirler o kadar su açığa çıkar Çünkü su nasıl oluşuyor elektron hidrojen ve benim dışarıdan aldığım oksijenin birleşmesiyle oluşuyor Dolayısıyla ne kadar çok hidrojen gelirse o kadar çok oksijenle birleşecek hidrojen gelmiş oluyor o kadar çok su açığa çıkıyor o yüzden çöl hayvanları işte göçmen hayvanlar ya da Kutuplarda yaşayan hayvanlar Yağlara 4 elle sarılır Kimisi ısıyı izolasyonu sağlar Kimisi enerji ister Kimisi yıkılırken suyu açığa çıkartıyor zaten su içmek zorunda kalmam derler Dolayısıyla yağlar lipitler önemlidir bu özelliklerinden dolayı birçok hayvanın derisinin altında birikti ısıyı izolasyonu sağladı şimdi dikkat okul kitabı der ki; lütfen ama lütfen öğretmenim bunu öğrencinin beynine yerleştir yağlar büyük moleküldür ancak polimer değildir Hani polisakkarit Polly peptit ama yağlar için Poli ifadesini kullanmayacaksın polimer değil polimer demek yüzlerce binlerce yapı taşı demek böyle bir şey yok ki ben birazdan nötral yağ sentezleyeceğim 3 yasti bir gliserol var fosfolipit sentezleyeceğim 2A aslında bir fosfat grubu bir de ek birkaç tane grup var yani böyle polimer olunmaz yağlar polimer değildir arkadaşlar hocam suyun yapışmasını önlemek için birçok hayvanın kıldır tüydür bu tarz yapıları üzerinde bulunur mesela Kuşlar yağmurda ıslanır bir yere tüneller kendilerine böyle bir çırptıkları zaman hemen su üstten uzaklaşır aynısı işte kedilerde köpeklerde de görürsünüz hocam organları mekanik etkilerden korur organları etrafında bir yağ tabakası var bu böyle benim göbeğim falan değil her organın kendi yağ tabakası var Her organ derken hocam ya işte iç organları beyinde falan olmaz bağırsakların kalbin o bölgede Aslında çok fazla Mekanik bir şey var etkileşim var dar bir alan Şimdi ben mesela bunu anlatıyorum insanlar işte bağırsak diyorum mide diyorum şey zannediyorlar işte mide yukarıda bağırsaklar aşağıda öyle değil arkadaşlar bağırsaklar midenin üstünde karaciğer ona komşu işte bağırsaklar her tarafı örtmüş arkada midenin arkasında pankreas var onun dibinde dalak var iç içe geçmiş diyaframın üstünde akciğer var akciğer kalbi sıkıştırıyor Dolayısıyla Bunlar yan yana birbirleriyle aşırı derecede temas halinde olduğu için mekanik etkileri birbirlerine yapıyor yoksa mekanik etkiden kastımız şu değil hocam İşte birisi geldi bir vurdu ki işte benim yağ katmanlarım benim bağırsaklarımı korudu Bu Değil arkadaşlar Tamam doğal olarak çok zayıf bile olsanız organlarınızın etrafında bu tarz Ziya katmanları var nöron yalıtımı ve uyartının hızlı iletilmesini sağlar Kim bu biliyor musun miyelin kılıf 11 sınıftan hatırladın mı miyelin kılıflar bazı nöronların etrafında aksiyonun etrafında hızın artmasını sağlayan yapılardandı adet vitaminlerin emilimine yardımcı olur ki Lütfen dikkat edin D vitamini K vitamini Bunlar yağ Temelli vitaminler Zaten bazı türleri hormonları ve vitaminleri oluşturur işte sana düzenleyici ifadesi Ben ne demiştim enzimi ya da hormonu pozitif yönde etkiliyorsa düzenleyici burada ne var steroit hormonlar var steroid hormonlar derken hocam progesteron Testosteron östrojen kortizol aldosteron Bunlar steroit Temelli Peki İnsan vücudunda sentezlenemeyenlere ne denir temel ya asidi hep duyarım Omega 3 Omega 6 ya asitlerini alın işte bilmem ne şurada bulunur Burada bulunur falan şimdi ticari ismini böyle Ağzından kaçırmayın gibi dolayısıyla bunları sentezleyemiyorsam o zaman dışarıdan almak durumundayım sudan 3 ile ortamı siyaha boyar bitkilerde ışığın soğurulmasında görev alan bir takım pigmentler var bu pigmentler karotenoidler olarak geçer ama okul kitabında 9 sınıf MEB kitabında sadece pigment ifadesi kullandığı için ben de burada detaylandırmayacağım Peki lipitlerin tipleri ne hocam fosfolipik ve nötral yağların üzerinde dur dedim çünkü okul kitabı buna çok önem vermiş dedin şimdi fosfo lipit fosfatlı lipit kimin yapısında bak Hücre zarının yapısında hücre zarının temel yapısını oluşturan fosfolipitlerdir ve fosfolipite baktığınız zaman şöyle bir hidrofilik kısım var ki bakın mavi olan yer polar polar her yeri böyle yazıyla karalamayacağım polar hidrofilik yani Su seven hidrofil film Latince de sevmek demek Fobi Fobi korkmak apolar kısım suyla temas etmez hidrofobi kısım dikkat et lipit bu şekilde birbirine dönmüş aslında bir layer Yani iki katman bir layer iki katmanlı bir hücre zarından bahsediyoruz hocam bir şey sorabilir miyim birazdan belki nötral yağlardan bahsedeceksin nötral yağlardan bahsederken de işte bir Ester bağ işte gliserol fosfolipit muhabbetini yapacaksın ama bana şunu söyler misin Burada da bir gliserol var değil mi Evet burada da yağ asitleri var değil mi Evet iki tane yağ asidi var bir de fosfat grubu var doğru mu Doğru ama bu fosfat grubuna şöyle bir yakından bakabilir miyiz büyütüyorum klasik teknoloji nimetlerinden faydalanalım diye bakın lütfen dikkat edin şurası Ester bağı şurası Ester bağı bakın şurada bir fosfat grubu var Hem şu tarafta Hem şu tarafta Ester bağı var yani burada bir esmer yapısı var burada bir tane ister bağ var bu tane Burada bir tane eser var yani Adam yarın öbür gün nötral yağlarla fosfolipitleri kıyaslayacağım diye yapılarındaki Ester bağı sayısını sorar mı sorar müfredatın içinde esterleşme diyor çünkü kitapta o zaman hocam Sen şöyle basitleştirebilir misin Bir gliserolün var Evet şöyle bir yağ asidim var Evet böyle de bir yağ Astım var Güzel bir de hocam burada fosfat grupları var 4ser bağı var çünkü fosfo dies'ler 2 Bir de 2s'ler var 2A astı var bir de gliserol var ortak özellik ne gliserol ve yağ asidi içerme ayırt edici özellikler fosfat grubu içerip içermeme nötral yağlı kıyaslıyorum şu anda ve bundan dolayı da ekstradan oluşan Ester bağı güzel Şimdi fosfolipitler bence bu kadar yeter öyle çok da abartmaya gerek yok şöyle Ben de kontrolümü yapayım nötral Yağlara geçiyorum nötral yağ nedir nötral yağ şöyle duyacaksın trigliserid nötralia trigliserid Hocam şimdi ben diyorum ki bir mol gliserol var ve burada yağ asidi ya asidi ya asidi var bir mol gliserol 3 mol yağ Asi ile birleşip bir molünü dediğim şey İstisnalar kaideyi bozmaz Aslında canlıların depoladığı lipittir arkadaşlar Demek ki canlılar Normalde hücrenin içerisinde ya da dokuların içerisinde dokuların arasında yağı nasıl depoluyor nötral yağ şeklinde Peki hocam burada oluşturulan Bağlar Ne İster bağla bir iki üç eser var güzel şimdi ne çok çıkıyor biliyor musunuz bir nötral yağ baktığımız zaman nötral yağın çeşitliliğini sağlayan kimdir mesela a şıkkı gliserol mü Saçmalama hocam gliserol 3 karbonlu bir alkol yani 3 karbonlu Bir tır yol şöyle hidroksilleri yazarsın hidrojenleri çakarsın yanına al sana gliserol Ama bu yapıya katılan yağ asitleri birbirinden farklı Nasıl yani hocam Şöyle ki buradaki yağ asidi diyelim ki 16 karbonlu buradaki 18 karbonlu buradaki 20 karbonlu yani çeşitliliği sağlayan esas Yapı yağ asitleri ha hepsi birbirini aynısı olamaz mı ya aslenin olabilir o zaman şöyle bir soruda gelir mi nötral yağların yapısında minimum kaç çeşit yapı taşı var yağ asitleri birbirinin aynısı bir çeşit gliserolde bir iki maksimum kaç çeşit yağ asitlerin üçü birbirinden farklı 3 çeşit Bir de gliserol 4 çeşit Tamam 3 ister bağı fosfolipitle arasındaki temel fark iken aynı zamanda ne dedim az önce burada fosfat yok üçü de yağ asidi burada glikozit bağı esterbağı özelinde çok soru soracağım Ama kime özgüymüş işte lipitlere özgü güzel Peki ya size ya asi nedir bu yaside E tabii ki yağların lipitlerin Temel yapı taşıdır yağ asitleri yağ asitlerine baktığımız zaman Doymuş doymamış mantı ortaya çıkıyor Doymuş yağ Asi ve doymamış yağ asidinde de şöyle bir cümle var yazıyorum karbonları arasında karbonları arasında çoklu bağ varsa doymamış yoksa Doymuş Bak şimdi bir gün bir soru yazdım dedim ki aslında yağ asitleri karboksilik asittir Barış hocanız 1000-2009 yılında bastın üniversitesinden organik kimya bursu kazanmıştı ama gitmemişti fakat Organik mi hala çok severim şimdi böyle biraz organik kimya bilgimi kullanayım ya asitleri karboksilik asit türevidir Hadi Şuraya bir karboksilik asit grubu koyayım dedim ve şunu yazarak bir tane soru yazdım dedim ki şu gördüğünü aşağıdakilerden hangisi doğrudur A şıkkına da şunu yazdım doymamıştır Abi herkes ona atlamış diyorum ki olur mu Ama hocam diyor Bak burada çift bağ var tanımı unutmuşsun Tanım ne karbonları arasında çift bağ varsa doymamış karbonları arasında çift bağ varsa doymamış bak çift bağ var mı karbon arasında O zaman bu doymuştur şimdi bu tarafa bakalım karbonlar arasında çiftli bağ var bir ya da birden fazla olabilir bu işte otomatik olarak ne oldu doymamış yağ asidi Peki genel özelliklerinden bahsedelim oda sıcaklığında katı genellikle hayvansal Kim bunlar hocam iç ya tereyağı kuyruk yağı vesaire doymamışa bakıyorum oda sıcaklığında sıvı genellikle bitkisel daha sağlıklı olan bu zeytinyağı ayçiçek yağı tabi zeytinyağı daha sağlıklı içlerinde de daha daha değil gidiyor şimdi Hocam bir de şöyle bir şey var margarin diye bir gerçek var bir margarin paketinden açın dışarıya bırakın üstüne Sinek bile konmaz o kadar kötüdür ama her kötü şey gibi onun da tadı güzeldir margarinle yapılan şeylerin tadı diğerlerine göre daha güzeldir Peki margarin ne hocam margarin Aslında yapay bir yağ Normal şartlar altında Sanayi ortamında belli sıcaklık ve basınç altında sıvı yağın üzerine şöyle sıvı yağ şöyle karalayalım sıvı yağın üzerine hidrojen göndererek zaten çift bağ olan karbonları o hidrojenleri yakalayıp tek bağ haline çeviren bir işlemdir yani doymamışı doymuşa çeviren işlemdir O yüzden buna ne diyorum ben margarinleşme diyorum Demek ki margarin bitkisel olmasına rağmen neden oda sıcaklığında katıdır Hocam zaten bu doğal değil Sanayi ortamında hidrojenle doyurulur Neymiş bu olayın adı hidrojenle doyurma yani margarinleşme Tamam güzel başlığım lipitler için son başlığım steroidler şimdi steroidler çok konuşulur çok tartışılır yararlı mı zararlı mı bir kere vücudun kendi ürettiği bir şey İhtiyaç halinde üretilen bu şey Elbette ki yararlıdır ama temel mantık ne her şeyin Fazlası zarar Yani biz Aslında kolesterole inanılmaz derecede ihtiyaç duyarız Çünkü Kolesterol ne işe yarar hücre zarlarının sıcaklık değişimlerine karşı dayanıklılığını arttırır yani aşırı soğukta katılaşmayı aşırı sıcakta sıvılaşmayı önleyen bir maddeden bahsediyorum ve kolesterol bu şekilde hücre zarının stabilizasyonunu sağlar ama fazlası hücre zarının aşırı sertleşmesine ki atero sıkleroz denilen mesela Damar sertliği gibi hastalığa neden olur Ama hocam Bak ben burada fizyolojiden bahsediyorum normalde olması gereken şeyden bahsediyorum birbirlerine benzer halka sal yapılara sahip buyurun hormonları D vitamini kolesterol gibi en önemli örnekleri var Tekrar söyleyelim steroidler östrojen progesteron Testosteron kortizol aldosteronline hormonlardır halkasal yapıdadır ve hepsi kolesterol türevidir Aslında hormonların vitaminlerin fonksiyonları dikkate alındığında Ben yağlar için ne derim o zaman düzenleyici derim tekrar et düzenleyici enzimi ya da hormonu pozitif yönde etkileyen maddelerdir Anlaştık mı peki burada Öyleyse steroidlerden de bahsettiğimize göre güzel bir çekpoint yapabiliriz bitlerden bahsettik karbon hidrojen oksijen klasik hidrojen Ama ayırt edici özellik olabilir yani bazı limit türevlerinde fosfat etti azot bulunabilir dedik ikinci dereceden enerji kaynağıdır yıkımı zordur Neden zor Çünkü hidrojen sayısı fazla ama bu hidrojen sayısının fazla olması bize nasıl bir avantajla dönüyordu daha çok ATP üretilmesi ve daha çok su üretilmesine neden oluyordu nerede elektron taşıma sisteminde ne zaman detaylanacak bu konu ayette de Solunumda detaylanacak cepte ısıyı izolasyonu sağlıyor suyun vücutta tutunmasını engelliyor dışarıda dış ortamda tutunmasını engelliyor nasıl işte Telek gibi tüy gibi kıl gibi yapıların üzerine yağlı bir katman iletilerek Bu yapıların suyla teması engelleniyor bazı pigmentlerin yapısı bazı vitaminlerin yapısı bunlardan oluşuyor bazı hormonlar lipit kökenli steroid Temeller kolesterol östrojen progesteron Testosteron değil mi peki kendi içerisinde fosfolipit nötralia yağ asitleri steroidler şeklinde ayrılabilir ama MEB kitabı ne diyordu fosfolifit Ve nötral yağ iyi bil ne yapmıştım bir gliserol her ikisine de yazdım bunu gliserol gliserol hocam Şuraya bir tane yağ asi bir tane yağ Asi daha sonra geldim bir tane fosfat grubu koydum İşte bu ne fosfolipit ama geldim 3 tane Ester Bu aile Ya asitlerini şu şekilde bağladım Ne oldu bu nötral ya Trigliserid 3 mol ya dedi bir mol gliserol ne yaptım bir mol nötralia 3 mol su kaç tane su çıktı 3 tane Neden Çünkü hocam 3 tane bağ oluştu su sorularını ki çok çözeceğim su soruları su eşittir bağ sayısı şeklinde öğrenirseniz asla kaçırmazsınız yağ asitlerini kendi içinde grupladım karbonlar arasında tekli bağ varsa Doymuş çifti bağ varsa doymamış karbonları arasında Ama dikkat edin doymuşlar oda sıcaklığında katı genellikle hayvansal İç yağ tereyağı dedim çiftte ise oda sıcaklığında sıvı genellikle bitkisel zeytinyağı ayçiçek yağı gibi Yağlara örneklendirdim margarinlerin doğal olmadığını sıvı yağların hidrojenle doyurulma yöntemiyle oluşturulduğunu söyledim bakın mantık şu karbon 4 bağ yapıyor Değil mi karbon 4 bağ yapıyor böyle bu şekilde karbona 4 bağ yaptırdım ama karbon mesela 4 bağ farklı bir grupla yapmak istiyor Siz İşte buna hidrojeni basınç ve sıcaklık altında verdiğiniz zaman otomatik olarak karbon zaten 4 bağını yaptığında Ne oldu Bakın bu şekilde hidrojenle doyurmuş oldu Bak burada güzel bir soru daha geldi aklıma karbonların arasındaki bağ çiftli olduğunda mı bu yapıda daha çok hidrojen olur tekli olduğunda mı hocam tekli olduğunda Tabii ki sonuçta oradaki ikili bağın yerine burada hidrojen alıyor O yüzden Doymuş yağlardaki hidrojen sayısı doymamışa göre daha fazla oluyor Tabii ki eşit sayıda karbonla eşleştiriyorum tamam mı Peki hocam sonrasında steroidlerden bahsettik steroidlerin işte hormonların yapısına katıldığı için düzenleyici olduğunu bunların kolesterol Temelli olduğunu ve hücre zarının yapısına katılarak hücre zarının dinamizmine etkide bulunduğunu söyledik bitirdik Umarım anlaşılmıştır hepinize kolay gelsin [Müzik]