📚

Zagłębianie się w renesans i jego twórców

May 25, 2025

ODRODZENIE (RENESANS)

Waga epoki

  • Kultura odrodzenia przyczyniła się do przewagi Europy nad innymi kontynentami.

Ramy czasowe

  • Włochy: od końca XIV do początku XVI wieku.
  • Europa północna: od końca XV do końca XVI wieku.

Geneza

  • Kryzys papiestwa i osłabienie jedności europejskiej.
  • Rozwój i potęga miast włoskich.
  • Powstawanie zjednoczonych państw i rozwój języków narodowych.
  • Rozwój techniki i odkrycia geograficzne.
  • Wynalazek druku.
  • Odrodzenie i przyswojenie kultury antycznej.

Światopogląd

  • Humanizm: Człowiek w centrum zainteresowania, wzorem osobowym człowiek wszechstronnie wykształcony.
  • Reformacja: Ruch religijny w XVI wieku, zapoczątkowany przez Marcina Lutra w 1517 roku.

Związki z antykiem

  • Czerpanie z myśli filozoficznej antyku, mecenat, wykorzystanie motywów antycznych.

Cechy epoki

  • Antropocentryzm, kult wiedzy.
  • Nowy stosunek do Boga - przyjaciel człowieka.
  • Elitarny charakter kultury odrodzenia.

Francesco Petrarka

  • Synonim poezji miłosnej, idealizującej kobietę.
  • Sonety do Laury opisują stany duszy.
  • Wprowadzenie pojęcia sonetu jako gatunku literackiego.

Giovanni Bocaccio

  • "Dekameron" - zbiór 100 nowel, nowela jako gatunek epicki.
  • Nowela "Sok" - znana jako pierwowzór nowel z wyraźnym punktem kulminacyjnym.

William Szekspir

  • Zerwanie z zasadami trzech jedności, synkretyzm.
  • Problemy psychiczne bohaterów, konflikty i emocje w monologach.
  • Uniwersalne problemy w dziełach takich jak "Makbet" i "Hamlet".

Makbet

  • Walka dobra i zła, konsekwencje fałszywej ambicji.
  • Problemy władzy i tyranii.

Hamlet

  • Przepaść między myślą a działaniem, hamletyzm.
  • Okrucieństwo świata, problem przemijania.

Publicystyka (Modrzewski, Skarga)

Andrzej Frycz Modrzewski

  • Demokratyczne postulaty dotyczące szkolnictwa, wojny, kościoła.
  • Wizja nowoczesnego państwa prawa.

Piotr Skarga

  • "Kazania sejmowe" - tematyka patriotyczna i retoryka.

Literatura piękna

Mikołaj Rej

  • "Krótka rozprawa" - satyra społeczna i polityczna.
  • "Żywot człowieka poczciwego" - pochwała życia wiejskiego.

Jan Kochanowski

  • Fraszki: Różnorodne tematy, problem przemijania.
  • Psalterz: Przekład psalmów z ideami renesansowymi.
  • Pieśni: Wzorce z Horacego, filozofia stoicka i epikurejska.

Odprawa posłów greckich

  • Elementy tradycji antycznej z komentarzem na temat współczesnej polityki.

Treny

  • Cykl trenów poświęcony zmarłej córce Urszuli.
  • Nowa forma emocjonalnego zaangażowania w poezji żałobnej.

Szymon Szymonowic

  • Sielanki: Realistyczne przedstawienie życia wiejskiego.

Mikołaj Sęp-Szarzyński

  • Prekursor baroku, poezja filozoficzna.
  • Konflikt wartości duchowych i cielesnych, wizja świata jako miejsca walki.

Notatki podsumowują najważniejsze aspekty epoki renesansu, twórczości wybitnych pisarzy i główne tematy literackie związane z tym okresem.