Magsisilbisa ng proteksyon ng mga residente sa Araya at Pampanga laban sa baha ang slope protection o retaining wall na ito sa gilid ng Ilo. Ang halaga nito, halos isang daang milyong piso. Pero wala pang isang taon mula ng gawin nito.
Kaya mga residenteng nakatira sa gilid nito, kinailangang lumikas dahil sa panganib. Alina kayo pa ba? Delikado po to. Pating balay mo, nakbog!
Nawagan kami po kitang ginawa. Diyos ko po sa masay niya. Makakalunos na po rin tao.
Karakal daw po madamage. Yung design ninyo, bakit gumuho ng ganito? Sayang po tong project, no?
Sayang yung pera. 100 meters ang haba ng retaining wall na ito. Itinayo para hindi bumaha dito sa bayan ng Araya sa oras na tumaas ang tubig sa ilog. Pero matapos lang ng higit isang taon, gumuho na ang bahaging ito ng retaining wall.
Sa bayan ng Licab, Nueva Ecija, isang flood control project din ang nasira sa kasagsagan ng Super Typhoon Pepito. Ang halaga nito, mahigit 47 million pesos. Dahil sa pagkasira ng proyekto, lumubog ang buong bayan at nawala ng hanap buhay ang ilang magsasaka.
Nasira nga itong party nato na lahat ng... Tubig, eh dito sa amin umuho. Ang bawat proyektong ito, pinuntuhan ng pera ng bayan.
Kaya dapat lang na magsuri at magtanong, nasaan ang pera? Ay ma, kakul-kul na! Hapon ng August 16, 2024, nagkagulo ang mga residente ng barangay Cantading, Araya at Pampanga nang biglang magbitak-bitak ang lupa sa tabi ng ilog pagkatapos ng pagulan. Ang karin, ang grabing.
Mas grabing yun, ni. Pati nga po niya, ni. Nadinunog to, ni.
Mamakanya niya. Dahil itinuturing na catch basin ang probinsya ng Pampanga, pinatayuan ng Department of Public Works and Highways o DPWH ng Slope Protection o Retaining Wall Project ang lugar. Magsisilbi sana itong proteksyon ng mga residente at komunidad sa tuwing tumataas ang tubig sa Pampanga River.
Pero umaga ng August 17, mas lumaki ang bitak ng lupa hanggang sa tuluyan ng gumuho ang malaking bahagi ng retaining wall. Guys, law niya yung punggiwado! Ay, magbalag yan diretsyo!
Diyos po po 2,000,000 Ay ka, delikado na Ay, may muya pa po, krak. Balang kayo mamakbong niya pa po. Siguradong magtuwagyaring po yung... Dahil sa nangyaring pagguho, halos mabungkal na ang lupa sa paligid ng nasirang proyekto.
Pati mga bahay, nasira na. Ali, ali na kayo pa matututkin. Delikado po to.
Pating balay mo, nakbag. Hanawagan kami po Kaya't ang ginawa Diyos ko po Sa masa niya Mga kalungkot Ano ang lalunos na po rin tao, Kenny? Karakal daw po madamage. Ang residenteng si Marcos Castillo, napansin pa rawang unti-unting pagbitak at pagbaba ng lupa sa kanilang lugar. Noong una po, ano lang, parang kalahating metro, isang araw.
Kinabukasan, isang metro. Hanggang sa, ngayon na, may tatlong metro na siguro, ano niyan, lalim. Pero isang gabi, bigla na lang daw silang nakarinig ng malakas na puto. Gumuhu na pala ang proyekto. Yan pala yun, yung napuputol na ano, kongkreto.
Tsaka itong mga ano na to, bakal, yung mga tubo na yan, yung po pala yung pumuputok. Ang pong kinaumagahan, napag-see na po namin na, ano po, bumagsak na po. Dahan-dahan pong bumababa yung ano, lupa.
Sa pagguho ng retaining wall, nadamay ang kanyang bahay at halos wala nang natira. Ito po yung mismo bahay ko. Ayan ang kusina at kwarto.
Nalaglag na po yung kalahati ng kwarto. Makakatulog pa po kaya rito na maimbing. Siyempre po hindi na po. Ako nababahala po ako.
Sobrang bigat po. Siyempre po dito na po ako lumaki at nagkapamilya. Hindi naman po basta-basta iiwan ko po itong konto. Lupa ako ito.
Sa dokumentong nakuha ng Reporter's Notebook mula sa DPWH, nakasaad na nagkakahalaga ang retaining wall ng 91.6 million pesos. February 2023 nang simula ng DPWH ang proyektong Flood Management Program, Rehabilitation of Flood Mitigation Facilities within Major River Basins. Idineklara itong 100% completed noong October 2023. Nagulang pondo sa General Appropriations Act o GAA o Kaban ng Bayan.
Pero wala pang isang taon, gumuho na ang proyekto. August 19, dalawang araw matapos ang pagguho, pinuntahan ng Reporter's Notebook ang nasabing proyekto. 100 meters ang haba ng retaining wall na ito. Itinayo para hindi bumaha dito sa bayan ng Arayat sa oras na tumaas ang tubig sa ilog. Sinimulan ang construction noong February 2023 pero matapos lang ang higit isang taon, gumuho na ang bahaging ito ng retaining wall.
Nabutan pa namin na nire-repair ng kontraktor ang gumuhong bahagi ng retaining wall. Ani-re-restore niyo po ngayon? Alam niyo na?
Have you taken into consideration na pwedeng gumuho ulit dahil gagalaw yung lupa? Ito rin po nilagyan na namin sa labas. Yung panggaan ng tubig, ilagyan na namin ng mga debris na malalating bato para hindi napuhoan.
Pangayin ng lupa dito sa loob. 107 meters ang haba ng proyektong ito. Sa nangyaring paghuho, 50 metro ang nasira at apektado. Paliwanag ng kontraktor, sinunod lang nila ang disenyo ibinigay ng DPWH. Wala?
Hindi po. Bakit hindi ninyo alam? Bago po itayu itong retaining wall, almost 100 million pesos pa naman. Bakit hindi nyo alam na mangyayari yun? Di ba dapat napag-aralan po yun?
Hindi po namin. So sayang. Sayang po itong project, no? Kaya po, ginagawa na namin po ng ano. Rere-start po namin.
Pinuntahan ng Reporter's Notebook ang opisina ng DPWH Region 3 para malaman kung bakit agad nasira ang halos 100 milyong pisong proyekto. So yung affected area ng project natin, doon po nagkaroon ng settlement ng embankment. And then yung mga sheet pile natin, nag-tilt siya o nag-limb towards the river.
May mga dead man or anchor tayo doon, makikita rin po yun. Na talagang nag-resist sila kailang sa sobrang bigat siguro ng tubig o baka lumabot yung lupa sa ilalim. Ayon pa sa DPWH, bago ipatupad at simulang gawin ng proyekto, mabusisi itong plinano ng kanilang ahensya. Siyempre magkaroon na survey, hindi gagawa ng plan, pero bago ka makagawa ng plan, yung pong sinasabing may investigation, meron po. Tulad sa lupa, sa tubig, ganun po.
Then, paano yung topography ng location, kung saan yung project na gusto mong gawin. Matapos ang paghuhu ng proyekto, nangako naman sila na patuloy nilang babantayan ang contractor sa pagre-repair nito. Kasaguan po, nagre-repair nga po yung contractor natin.
May mga palliative measures namin ginagawa. Pinapabantay namin. Wala rin daw gagastusin ang gobyerno dahil under warranty ang proyekto. Pero sa gitna ng pagre-repair ng retaining wall, muli na namang bumagsak ang iba pang parte ng proyekto sa kasagsagan ng Bagyong Christine. Sa video na ito, kapansin-pansin na halos lumubog na ang nasinang bahagi ng proyekto dahil sa taas ng tubig.
MULING BINALIKAN ANG REPORTER'S NOTEBOOK ANG LUGAR Ang dating nakalundo na retaining wall, tuluyan ng bumigay at halos dumapa na sa ilo. Lalong nabalot ng takot ang mga residenteng nakatira sa paligid nito. Siyempre natatakot kami. Pag yung Christine ba yun, lumipas kami doon.
Gumuo siya. Parang may pumutok. Tapos nung dumating yung baha, inigas siya.
Kasi bumagsak yung mga bahay dyan eh. Tatlong buwan matapos ang paghuho ng retaining wall, ito na ang itsura ng bahay ngayon ni Marcos. Bumagsak na ng tuluyan ang kanilang kusina at kwarto.
Bumababa yung lupa. Ayan nga sa bumagsak siya, sumunod yung bahay. Siyempre, may natira pa pong konti.
Nagdesisyon na rin silang mag-asawa na pansamantalang umalis sa lugar. Siyempre po nangihinaya ako dahil po yung lalo na yung nakikitira lang po kami. Iba po yung talagang sariling bahay.
Naghihintay rin po ako na matapos po yan para makabalik po kami rito. Muli namin kinuna ng panayam ang DPWH Region 3. You've mentioned before sir na babantayan po ninyo at ongoing po yung repair. Pero sir, ano po ang nangyari? Bakit po bumagsak na naman po yung project na yun?
Ang nagiging problema pag dumadating ang tubig, like for example yung pepito, kapag lumalaking tubig hindi namin magagawa yung repair. So mostly kapag bumaba ako siya, doon kami nagre-repair. Ginagawa namin, madali namin para ma-protection ng kagad yung mga tao. Ipinakita namin sa isang eksperto ang nasirang bahagi ng retaining wall. Ayon sa kanya, Pwede talagang gamitin yung sheet pile.
Appropriate material siya as a slow protection. Ang question, tama ba yung pagkakadesign? Thickness ng bakal na ginamit, yung layout niya, yung lalim na nakapenetrate sa loob. The way I look at this, from this point of view, malapit na to, delikado na rin sa'ng dapat iprotect.
Mahalaga rin daw na muling mapag-aralan ng disenyo bago gawin ulit ang proyekto. I-review yung previous design which failed. Tapos involved din yung ibang DCT.
Hindi siya dapat nagtaro ng failure. Kung tama yung design considerations. May additional design po doon.
Suggestion po nga, maglalagay ng incorporated pipes. Mga butas, may butas po yung pipes sa ilalim po. Para yung paglambot ng lupa, nung kagayaan yung dati, maaiwasan po yun.
Ang goreng po yung trabaho doon. So kung titignan po ngayon, nasa within 40, 40% na po tayo sa paggawa. Sinisiguro din nilang wala pa rin ilalabas na pondo sa pagpapagawa ng muling nasirang bahagi ng retaining wall.
Under warranty po yan. So yun po ang ginagamit natin parang pondo. Taken into consideration po lang ng mga... Ah, nangyari po dyan.
Sa bayan ng Likab, Nueva Ecija, isang flood control project ang itinayo ng DPWH. Itinuturo yung na-catch basin sa Nueva Ecija ang Likab. Pero ang isang bahagi ng flood control project nasira sa kasagsagan ng Bagyong Pipito. Sa dokumentong nakukuha ng Reporter's Notebook mula sa DPWH, sinimulan ang proyekto ng February.
Natapos naman ito noong June 2020. Ang halaga, mahigit 47 milyon pesos. Aktual na kuha ito ng mga residente sa bayan ng Likabso, Neva, Isiha. Makikita dito ang pananalasa ng Super Typhoon Pipito. Ayan po, saan yun yung lakas ng impact ng tubig.
Nagkinutkot po yung tubig ng galing doon sa ilog na yun at dito diretsyong tumabon dito sa aming mga pananim na talong, mga gulay, mais at saka yung mga palay. Ang mga pananim ng magsasakang si Mang Jose Padrones, pinadapa at sidira ng nangyaring pagbaha. Hindi po namin inaasahan na babaha dito sa aming lugar.
Ang kinatatakot po namin dito yung talagang bagyo. Eh nung madaling araw po, eh bigla namang merong humaagos na tubig, umaapaw na po doon sa diki namin na kagagawa lang. Eh nung sakatagalan po, eh bigla namang sakaapaw, napigtas po yung diki namin. Kaya dito po natapat naman sa bukid ko yung agos, kaya po nawas out lahat yung tanim namin.
Ito lang yung mga ilan-ilang na buhay. Ilang puno lang itong natin na neto, hindi na rin gaganda ito. Pinuproblema ngayon ni Mang Jose kung paano niya mababawi ang puhuna ng mahigit P50,000 na pinangutang pa.
Kaya po malaking gastos na rin na ikuha namin dito tapos nagkaganya naman po, nagsira ang lahat. Bakit nga ba nasira ang proyekto makalipas lang ang apat na taon? Yung project po natin is punong una sa lahat. yung rainfall or yung water runoff po mula sa Talavera River is malaki po yung volume. Ang DPWH po, hindi po tayo nakapaglagay dyan ng sheet pile doon sa mga slope protection natin kasi hindi naman natin inaasahan na yung flow ng tubig is masyadong malaki.
Cost din po talaga ng pagbahan ng likab, ito pong nasira na ito. So we have already requested Fans po dyan, para dyan. So hintayin lang po namin na ma-release po yung fans para ma-rehabilitate po namin yung diet.
Sekretary, yung mga affected po ng mga communities, hindi po natin maiiwasan na mag-isip sila na baka itong mga proyektong ito ay substandard, may problema sa kalidad, kung ano man, hindi maayos ang pagkakagawa. How would you address that, Secretary? Yung sinasabi nga namin that yung mga design parameters nung una is medyo mababa to cope up with yung climate change phenomenon. Kung mag-rehabilitate po kami ngayon, mas matibay at yung bagong design standards na po yata ang gagamitin na namin.
Sa datos ng DPWH, mahigit 5,500. na flood control projects na natapos mula 2022 hanggang 2024. Ang kabuang pondo na nagastos sa mga proyektong yan, umabot sa mahigit P268 billion pesos. Pinakamarami ang nasa Region 3 o Central Luzon, kung saan nagtayo ng mahigit 800 proyekto.
Mahigit 600 na flood control project naman ay itinayo sa National Capital Region o NCR. Higit 600 din sa Region 1. o Ilocos Region, higit 400 proyekto sa Region 2 o Cagayan Valley, Region 4A o Calabar Zone, at Region 8 o Eastern Visayas, at mahigit 300 naman sa Region 5 o Bicol Region. Pinuntahan din ng reporters to notebook ang ilang flood control project sa NCR. Tulad ng matatagpuan dito sa Binondo, Manila. Naabutan namin kasalukuyang ginagawa ang dalawang bahagi ng Flood Mitigation Facility sa Estero de Binondo.
Dito raw sasalain ang mga basura na galing sa mga waterway para maiwansan ang pagbara na nagdudulot ng pagbaha. Tanong ng marami, sa kabila ng libu-libong flood control projects, ay sunod-sunod naman ang naging pagbaha sa Region 3, NCR at Bicol Region nitong mga nakaraang buwan. Viable option pa rin talaga yung flood control project o it's high time na mag-isip na rin tayo ng other options?
We have to understand also that engineering intervention is just one of the solutions. I think marami hong dapat pagtulong-tulungan para maibsan natin yung mga flooding problems natin. Kasi yung environmental issues, pati yung mga urban areas, yung mga land use and yung mga waste management. Susunod, Alaki na talaga ng tubig.
Kinalong din si Pangulong Bongbong Marcos kung bakit sa kabila ng pagkakaroon ng billion pesos, halagang flood control projects. Bumaha pa rin ang maraming lugar sa bansa. Kinalong din si Pangulong Bongbong Marcos kung bakit sa kabila ng pagkakaroon ng billion pisong halagang flood control projects.
Bumaha pa rin ang maraming lugar sa bansa. Tignan ninyo ang statistic. Noong bagyong undoy, 411, 400 plus centimeters ang bumagsak na tubig.
Dito sa Christine, ang bumagsak na tubig is about 700 plus, halos doble ng undoy. Kaya't yung flood control ginawa natin para sa mga baha kagaya ng undoy. Nagbago talaga ang panahon.
Nito lang November 6, tinalakay sa Senado ang pondong inilaan para sa mga flood control project na umabot na raw sa higit 500 billion pesos sa loob ng tatlong taon. Ang budget ng ating pamahalaan for flood control alone kasama ang DPWH, MMDA, Climate Change Commission, DENR, etc. ay tumataginting na 1,444,000,000 a day. So gusto natin may check at malaman. Kung saan ba ito napupunta? Paano po yun?
Ipapaiba po lang po ba yung panahon ngayon? Papalakas ng papalakas yung mga bagyo. Paano po po nagahandaan yung mga gano'ng senaryo?
We have to review yung fundamentals on engineering designs, yung mga gano'n po. Siguro dadagdagan po namin yung mga parameters namin to make yung mga projects namin more resilient. para sa climate change phenomenon kung inagamit namin 25-30 years return period nun.
Siguro gagamit kami ng 50 years return period. Bilyong-bilyong piso ang ginastos para sa mga flood control project ng gobyerno. Pero malinaw na hindi naging efektibo ang ilan sa mga ito.
Kaya, nalubog sa baha ang marami. Pagbaha na nagdudulot ng pagkasira sa maraming kabahayan. Pagkawasang na ektaryang kabuhayan.
at piligro para sa mga mabamayan. Hanggang sa susunod na Sabado, ako si Mackie Pulido. Ako si Jun Valeracion. At ito ang Reporter's Notebook.