Music Yung mga ginagawa ko po talaga is mga Filipino version. Ito po yung mga Philippine Urban Diorama. Gusto ko pong gumawa lang ng mga miniature Filipino concept. Gaya po ng mga barong-barong.
Kasi umasa po ako na someday magiging replikas na lang ito ng mga Philippine Urban Diorama. Magiging replika na lang ito ng mga barong-barong. Ngayon mga new generation ng Pilipino, makikita na lang nila ito sa mga art museum at masasabi nila na, ay eto pala yung barong-barong, eto pala yung Pilipinas noon.
Umahasa ako someday magiging maayos ang bansa. I am Jason Pascual Munoz, o mas kilala po bilang Loda Munoz. I am a miniature artist from Mabalacat City, Pampanga.
I started po nung elementary pa lang ako. We have a school activities po about sa art din. Doon po na-build up yung sarili ko sa pagka-crop and mag-drawing.
Then at the same time, napagkakitaan ko rin po. My father is also an artist. Then gumagawa rin po siya ng mga mini-hearts nung mga panahon na bata po.
Siguro po na-adapt ko na rin po sa father ko kasi yung mga bata ko na dyan po na sinasabayang ko po siya sa paggawa ng mga artists na binubuo niya. Noong elementary po ako talaga nakapokus po talaga ako sa pagdodrawing. Noong school days na yun, meron tayong mga subject na art. Yan yung mga lecture natin, dinodrawing niya sa pisara. So ako yung number one pick ng teacher ko always sa pagdrawing ng mga assignments.
So doon nag... Nag-umpisa yung journey ko sa art, doon ko na iligan mag-art. Then, nag-try na rin po ako mag-drawing gamit yung lattice sa papel. Noong panahon po na nag-aral po ako ng college as a ACT, Associate Computer Technology. Pag-graduate ko po dito, doon ko po napagtattoo sa sarili ko na talagang gusto ko yung art.
So, I try tattoo po. I'm a full-time tattoo artist before, bago po ako mag-create ng diorama or miniature. Panahon ng lockdown na bansa.
Narimine sa akin lahat yung mga kaya ko pang gawin. Then at the same time, na-stress po ako, na-depress po ako, kung paano po ako kumita ng pera. Gaya nga po na sabi ko, I'm a full-time tattoo artist.
Nag-arap po ako ng isang bagay na pwede kong pagkalibangan. Then para maging brain therapy ko na rin para labanan ang depression ko. So doon ko po binuo yung bahay ni Juan yung unang-unang craft ko.
Three months ko po siyang natapos. Ito po yung first time na bumawa ko ng realistic diorama. Tumagal po siya ng panahon magpaganap ng materials, kakaisip ng mga materials na pwede kong ilagay sa mga art piece na binubuo ko. Kaya tinahog ko itong bahay ni Juan, ibig sabihin ay bahay ng mga Pilipino. Isa na ako sa mga taong tumira sa ganitong klaseng pamumuhay o pamamahal.
Barong-barong po isang symbolized na matatag na pamilya. Dito po nag-i-start yung pagbuo ng pamilya. Yung pinaka-favorite ko pong art piece talaga dito, syempre yung first draft ko, yung pong bahay ni Juan.
Dito po po in-enhance yung sarili ko sa paggawa ng diorama. Dito po po tinry, dito po po na sinubukan sumugal ng panahon para makabuo ng diorama. And I'm blessed and thankful po kasi successful yung try ko.
Galaw sa tubig po, ito po yung second craft ko. Pagkatapos po ng bahay ni Juan, sinisimbolize po nito yung pangkaraniwang galawan ng mga kababayan natin na nakatila sa tubig. Yung sakripisyon ng mga kababayan natin sa tubig. Yung mga paa ng arpis ng galaw sa tubig na yan, Sini-symbolis janin pa paa ng mga matatapang na Pilipino. Ang gahit gano'ng kahirap yung bansa, we'll still standing na parang may mga paa.
Gusto ko pong ipakita yung 100% na kakayaan ko para buuhin yung art piece na ito. Gumigising ako na maaga dito, morning din. Overtime talaga.
It's about 3 months ng crafting, natapos ko po yung galaw sa tubig. Masaya po akong pagbuo ng diorama. Kaya po mga ginawa ko is barong-barong sinisimbolize po nito yung pagkatawa.
Sa lahat po ng art pieces na binubuo ko, ako po lahat to. Iniimagine ko muna po kung ano yung mga... bagay na kailangan kong gamitin sa pagbuo ng arpis.
And one day po, aanapin ko po silang lahat. Then pag sasama-sama ko po sila, then mag-iimagine na po ako kung saan ko po sila pwede ilagay. Ini-start ko po dito yung mga pagputo ng kaway.
Then binibuild up ko po sila na parang gumagawa po ako ng tunay na bahay. Laglalagay ako ng poste, ng mga braces, then yung mga dingding. Masasabi kong pinakadifficult na part dito sa pagbuo ng diorama is yung pagbuo ng yero. Kasi yung yero na to, tumagal ako ng ilang buwan bago ko may imagine kung paano ako gumawa ng Yerox.
I'm proud to say na nakagawa ko ng sarili kong idea ng Yerox. Creativity po kasi pumapasok po talaga dyan yung viewers natin or audience natin sa artist na binubuo natin. Para sa akin po kasi mas magmumukha siyang creative pag recycle materials po yung inanap natin o yung ginamit natin. Kasi pwede natin i-recycle yung bagay na patapon na na gawing artboard.
At the same time, pwede pa natin pagkakitaan. So yung mga basura na alam natin, nakakala natin basura natin, hindi natin masasabi. Pera pala siya.
Binibaset ko po yung mga lumber shop, junk shop. Pag-araw po ng mga garbage collectors, kung saan po nila tinatambak yung mga basura nila, binibaset ko po yun din. Alam po marumi, pero inaanap ko po yung mga materials na kailangan ko pang gamitin dito sa artwork na binubuo ko. Music Nag-start po yung mga taong nakakilala sa akin at mga naka-interes sa mga artist na binubo ko. Since nung sinurik ko po itong Galaw sa Tubig sa Facebook page po ng Ace of Art.
Isa po itong Pilipino art collectors at mga artist po na nasagot na ito. So tinulungan po ako ng mga... Music fellow artists ko at saka mga art collectors ko para ipakilala yung mga artist ko.
So nag-trending po siya noong panahon na yun. Hindi ko lang expect talaga na ma-appreciate po ng mga fellow Filipinos natin. And until now, nag-trending pa rin siya. Na-amaze po sila and then nagagandahan sila.
Dumami po yung mga client natin. Malami po nag-i-inquire sa akin. Then, yun po, dumataas po yung mga followers natin sa social media. Blessed and thankful po.
Special po kayo sa Panginoon. Siguro kung hindi ako binigyan ng sakit ng Panginoon nung lumating yung lockdown, kung hindi ako nagkaroon ng depresyon, anxiety, hindi ko maiisip bumuha ng ganitong klase mong art pieces. Especially po, siyempre, gaya nga lang sabi ko meron akong depresyon. So once na tinatamahan ako ng anxiety ko, dito ko na lang ginagamot yung sarili ko. Imbis na mag-isip ako ng negative vibes, mga negative thoughts, iniisip ko na lang kung paano ko gawin yung miniature na binubuha ko.
Iniimagine ko kung paano ko ba gagawin yung bagay. na ito na magmukhang maliit at magkasa sa mga miniature art na binubuo ko. Thank you so much po sa mga taong mga Pilipino na naniniwala sa mga art piece na binubuo ko at nakaka-appreciate sa mga art piece na ginagawa ko.
Sa pagiging artist kasi, number one challenge dyan sa pagbuo mo. For example, sabihin na natin painting to. Nag-paint tayo ng isang bagay na wala pang bumibili.
Natapos mo isang art piece na iyon na wala pa rin bumibili. Yung mga artist kasi, doon sila bumababa. panginaan sila ng loob para ipagpatuloy yung art piece na binubuo nila. Sa akin naman kasi, kailangan lang natin umaling bago natin mapagdikit-dikit yung bawat letra ng talento.
And someday, mapapakilala din natin yung art piece natin, yung pangalan natin, gamit sa mga art piece na binubuo natin. Para sa akin kasi yung basya na pagiging magaling na artist is yung may respeto sa kapwa niya artist. Kung sabihin natin na beginner ka man, hindi ka man ganun kausay, pero may respeto ka sa kapwa mo beginner, sa kapwa mo artist, para sa akin yung art na binubumo is the best.
Dito sa Pilipinas kasi, especially sa mga local artists natin, marami pong magagaling at mauusay na local artists natin. Marami pa po tayong mga beginner artists. Para sa akin lang po, yung mga tao pong hindi nakakaintindi sa art, supportan na lang po natin yung mga kababayan natin Filipino na naglalaro sa industry na ito.
One day po, mapapakilala din natin yung lugar natin o yung Pilipinas natin sa art industry. Kung paano kong hinukulma yung art ko, paano kong kina-sculpt yung mga artworks ko. Yung sculpture ko rin, sinasculpt ako kasi natuturoan ako paano maging mas matyaga, paano i-boost talaga yung effort ko. Hindi lang ako nagsasculpt ng artworks ko, kundi yung artworks ko rin nagsasculpt sa akin bilang isang tao.
I'm Carlo De Laza, I'm a sculptor. Pagka-graduate ko ng college, ito na yung pinaka-direksyon ng buhay ko. Inisip ko dati na itry na pumasok sa ordinaryang trabaho, mag-opsina.
Pero andun pa rin yung hilig ko talaga na gawin yung mga sculpture. Ito na yung naging main source of income ko. Nagsimula ako dati sa paggawa ng mga custom trophies sa mga events. Nasama ako sa mga exhibitions, gumawa ng mga sculptures for group exhibitions. Yung father ko, gumagawa siya ng mga furniture for a living kasama ng mom ko.
My mother was a fine arts graduate then, back then. So bata pa lang ako, exposed na ako sa skill ng paggawa bago pa ako pumasok ng college sa fine arts sa UP. Nung nasa Fine Arts na ako, inisip ko kung ano yung magiging major na kailangan ko tahakin.
Mas lumalabas yung talent ko sa pag-create ng mga works na kailangan ko isipin ng materyales, kailangan ko isipin paano gagawin. Yung interest ko sa sculpture, doon na-focus. Eventually yan, sumasali ako sa mga competitions.
Mas napapamahal mo yung ginagawa mo eh. Thank you Isang artwork na ginawa ko na karaang taon, ang title niya, Isang Pangarapang Managinip. Isang entry ko sa isang art competition during the pandemic.
Kapag susali ka sa mga competition, mga art competition, isipin mo yung anong pinaguhugutan mo rin eh. Yun yung tema na magiging trabaho mo kapag ipapasa mo na siya. During the pandemic, struggle din. Karamihan sa mga kakilala ko na artist.
Dahil, una-una, hindi ka makapag-exhibit. Wala ka rin mga projects. dahil medyo hindi ka rin nakakagalaw nung nakakapunta sa... sa mga shows. Dito nabuhos yung frustrations ko, mga anxieties Nung ginagawa ko yung artwork ko Nakafocus talaga siya sa anxieties, aspirations ng isang artist Anyone na itignan nila yung career nila beyond kung ano nasa estado nila during the pandemic Kaya yung naging tayo yung isang pangarap, ang maraginip Kasi though ako isang artist I-test, titignan ko yung future ko, career ko, na after anong mangyayari sa akin, after ng pandemic, worries ko, anxieties ko.
And yet, may mga tao na araw-araw nabubuhay, na mas iniisip nila syempre yung mga kakain nila pang araw-araw. So ano yung mas matimbang? Iba pa rin yung weight ng flow problema ng ibang pang-araw-araw na tao sa pang-araw-araw na buhay nila. Yung artwork ko, may dalawa siyang figure na magkita.
So isang figure na nakatingala sa taas, na gustong abutin ang isang malawak na kalangitan, at isang figure na nakatingin sa baba, at nakaturo sa isang direction lamang. Diyan tayo nangangarap para sa isang magandang Bukas, kalampit nito, iniisip mo rin yung pangapang-araw-araw mo, direction mo, nakatingin ka lagi sa realidad, nakatingin ka sa baba at nakatingin ka sa isang direction lamang. Naka-weigh in itong dalawang bagay lagi. So yung sarili mo na nakatingala at iniisip lagi yung karir or iniisip yung mga hinaharap pa. at isang parte ng buhay mo na nakadapa at laging grounded na nakatingin lang kung ano yung mga kailangan sa buhay at mga nakatingin lang kung ano yung realidad sa buhay.
Actually, hindi ko nasa na manalo yung artwork na yun eh dun sa competition. Sa lahat ng mga trabaho ko na ginawa, hindi siya paborito. Kapag tinitingnan ko siya, bakit parang iba yung feeling ko, iba yung dating ko.
Pero feel ko yung isa yung part. Kaya nanalo yung trabaho. Kasi yung artwork na to, doon ko nalabas talaga yung mga anxieties ko yun during the pandemic, during the lockdown.
Emotion ko bilang artist. Medyo doon ko nabuo sa artwork na yun. Kaya feel ko, isa, isang element din to kaya nanalo yung trabaho ko dun sa computation.
Sa paggawa ng mga artworks ko, niisip ko muna yung hulma eh, yung forma. Medyo formalist yung approach ko sa paggawa ng sculpture. Isang malaki factor talaga ang isipin yung forma. Pag may magandang silhouette siya, ibig sabihin maganda yung forma ng sculpture. So yung proseso na ginagawa ako naman, katulad ng ibang proseso ng paggawa ng sculpture din, gumagawa ko ng molde sa kada sculpture ko.
So, sinascout ko muna siya sa clay. Pagkatapos ko iscout sa clay, bubuan ka siya ng molde. Tatanggalin ko na yung molde na yun.
Apply ko na yung final material ko for that. Kung saan, resin kasi karamihan ang works ko eh. So, resin din yung material na ilalagay ko dun sa molde ko.
Mahilig ako sa texture. Karamihan yung mga trabaho ko. Lagi ko nalagay ang texture para nagkaroon ng character. Simula, pinaka-idea or pag-planning stage, siguro inabot ako ng mga 6 weeks to 2 months.
Medyo matagal din siya. Kaya rin wala akong full-time na trabaho kasi ang hirap talaga magbuhos ng oras sa paggawa ng art. Though may mga ibang mga tao naman na kaya nila pagsabay yung art nila, pati yung trabaho nila na pang-araw-araw.
Pero kapag sculptor ka talaga, kailangan mo ibuhos yung oras mo talaga sa paglikha. So karamihan sa ibang mga artworks ko before nung pandemic Papapansin niyong marami siyang water themed eh Bilang isang artist kasi, mahilig din ako lumabas Ako yung tipo ng artist na hindi lang nakakulong dito sa masikip kong studio. Gusto kong pumunta sa nature, gusto kong mag-diving, mag-surfing, mamundok.
Karamihan din sa inspiration ko dati at naging influence ko. Part ng nature. At malaki inspiration ko yung tubig talaga kasi. Maganda ang tubig eh. Lalo kapag nag-sculp ka ng isang figure, maganda siya ipare sa tubig.
Dahil ang tubig, marami siyang elemento at marami siyang emosyon. At gusto kong i-capture yung emosyon na yan into sculpture. kasi napaka, ayun, hindi kasi yung scalp sculpture is a statikist na art form and yet ang tubig ay napaka-dynamic. Para sa akin as a sculptor, unti pumapasok sa art scene na lang ng mga bata. Isa na rin siguro dahil sculpture making ay napaka-tidius talaga na proseso.
Na kailangan mo rin ng oras, kailangan mo ng spasyo, kailangan mo ng gamit, materyales para paggawaan. Hindi siya ganun kasimple na pag bibili ka ng isang materyalis, bibili ka ng canvas sa tindahan at larigyan mo ng pintura ito, iyon na nakakalalabasan. Kapag dating sa sculpture, iisipin mo pa yung spasyon na gagalawan mo, iisipin mo yung mga materyalis na kailangan magamitin.
Maraming nag-factor in. Dawa dating din tayo, syempre sa buhay natin, nagkaka-mental block tayo. Kapag nahihirapan ako, ifocus yung sarili ko na paggawa na sculpture.
sculpture. Lumalabas din ako kasi ang artworks naman natin is yung reflection lang din siya ng realidad. Reflection din siya ng buhay natin. So, lumalabas muna ako, tumitingin-tingin ako. Kung kaya ko i-free yung utak ko, on the back of my head, iniisip ko rin yung gusto kong gawin sa trabaho ko.
Kung gusto mong pumunta sa gallery para makukuha ng inspirations, pumunta sa mga museums para makakuha ng creative insights. Ako, personally, push sa akin na Thank you. Makaalis dun sa mental block na yun sa paggawa ng sculpture. Minsan nag-discover ako ng bagong materialis, bagong technique. Eventually, minsan nakakahanap tayo ng creative solution sa mga problema natin.
Dahil nga pandemic, mahirap din eh. Na mental block ka, hindi ka namang makalabas eh. Mas na-appreciate ko yung paggawa during the pandemic kasi yun yung time na nakafocus ako sa sarili kong works.
Na gumawa ng mga artworks na para sa akin lang. gumawa lang ng artworks na hindi ko na kailangan isipin na maibibenta ko ba ito or gumawa ng artworks na isipin na ito yung hinahalap ng magiging kliyente ko iniisip ko lang gumawa na isang sculpture gumawa ng trabaho na pwede magpasaya sa akin nung time na yun. At the end of the day, yun din talaga yung mag-irao sa atin. Kailangan natin ang paghugutan ng lakas.
At yun na rin yung siguro yung nagawa ng art para sa akin nung pandemic. Yun din rin naghatak sa akin na hindi sumukod during na pandemic na alam kong kailangan ko gapangin to. Eventually, magiging maayos din naman lahat. Isang paboritong aspeto ng paggawa ng sculpture ay siguro yung paghawak mo talaga mismo dun sa ginagawa mo.
Yung makakapaw mo yung texture, yung forma, hulma. Hindi mo lang ma-appreciate sa isang anggolo lang eh. Kailangan mo talaga siya damahin, tignan sa ibang anggolo.
At isa pa dun yung pagiging playful natin sa paggawa natin ng sculpture. Playful natin sa paggamit ng materyales, playful natin sa pag-discover ng iba't ibang mga techniques. Siguro ito yung naka-attract sa akin bilang isang artist dahil hindi siya pa ulit-ulit gawin eh. Hindi siya nakakasawa. Siguro habang buhay kaya kong gawin ito.
Marami kaya struggles bilang isang artist. Pangarap ko na ma-present yung trabaho ko sa mas malawak na audience. At isang pangarap ko lang din na gawin ito, na ito may talaga yung bubuhay sa akin talaga.
Hanggang mamatay ako siguro. Gusto ko na rin naman yung ginagawa ko. Masaya ako sa ginagawa ko. Masaya ako dun sa magiging output ng trabaho ko. Masaya ako dun sa ginagawa ko sa art ko.