[Müzik] Merhaba gençlik şimdi bu dersimizde sizinle tepkime hızına etki eden faktörlerden birazcık bahsedeceğiz ne yaptık buraya gelene kadar Aslında hız deyiminden bir bahsettik ortalama hızı gördük anlık hızı gördük Ondan sonra hız denklemi nasıl yazılır daha sonra hızı arttırmak için derişimle nasıl bir ifade yapacağım arttırma azalma usulleri nedir onlardan bahsettik şimdi bu hıza kimler etki ediyor Bir de onları inceleyelim birinci olarak şundan bahsedeceğiz Diyoruz ki tepkimeler tanecikler etkileşerek yeniden düzenlenmesiyle oluştuğunda tepkimenin hızının maddelerin türünün ve yapısının belirlediğini söylüyoruz Demek ki maddenin kim olduğu ve yapısının nasıl olduğu bizde tepkime hızını etkileyen bir faktör olacakmış ilk olarak şundan bahsediyorum Eğer ki iyonlar arasında gerçekleşen bir tepkime görürsen bu tepkimenin acayip hızlı olacağını söyleyeceksin neden e zıt yüklü iyonları düşün iyonlar birbiri ne yapıyor tak çekiyor değil mi aynı yüklü iyon bile olsa iyonlar çok hızlı hareket ediyorlar Bu yüzden iyonları üzerinden yürüyen bir tepkime Varsa bunun çok hızlı olduğunu söylersin Peki hocam zıt yüklü iyonların tepkimeleri aynı yüklü iyonların tepkimesine göre çok daha hızlı olduğundan bahsedeceğim ve iyon yükünün arttıkça tepkime hızının arttığından bahsediyorum Mesela örnek olarak bir bakalım üç tepkimeyi de incelediğimde üçü de iyonlar üzerinden yürüyor Peki bunlarda hız kıyaslaması dediğimde Ne diyeceğim şimdi olay şu gençler Burası aynı yüklü iyonların tepkimesi Burası zıt yüklü iyonların tepkimesi o zaman ilk Kural şunu söyler mi hocam ikinci tepkimenin hızı birinciye göre daha fazladır Neden Çünkü zıt yüklü iyonlar birbirini çekeceği için çok daha hızlı gerçekleştiği bilgisini söylersin Kime göre aynı yüklüğe göre İyi de hocam 3ün tepkimeye baksam Burası da zıt yüklü bunların kıyası nasıl olacak şimdi İyon yükü arttıkça elektrostatik çekim kuvveti ne oluyor artıyor O zaman bu tepkimenin daha hızlı gerçekleştiğini söyleyebiliriz yani Bu üçü arası asında 3ün tepkime en hızlıdır 2'ye göre o da daha hızlıdır birinci tepkimeye göre Nasıl yani burada şuna dikkat ettiniz değil mi Bir tepkime gerçekleşirken ürünleri Pek kale almadım Şu anda sebebi ne Çünkü girenlerin hızı benim için önemliydi girenleri Eğer ki iyonlar üzerinden kurguladı İsam bu tepkimenin çok hızlı olacağını söyledim o halde zıt yüklü iyonlar aynı yüklüğe göre daha fazla dedim Hatta zıt yüklü İyon yükü arttıkça da bunun daha da fazla hızlanacağını bahsedebilir mii şim Peki hocam Başka ne diyeceğim ametallerin yanması metallerin yanmasına göre çok daha hızlı gerçekleşiyor Nasıl yani Mesela karbonu yaktığımda karbondioksit gazı çıktı açığa demiri yaktığımda hocam pasa döndü Yalnız bir dakika hocam metallerin yanması çok uzun süren süreçler sonucunda oluyor bu yüzden Biz diyoruz ki ametallerin yanması metallerin yanmasına göre çok daha hızlı gerçekleşen bir olaydır Peki şunu sorsam Peki iyonlar mı Yoksa bunlar mı kesinlikle iyonlar birinci olarak iyon üzerinden yürüyen varsa diğerlerine göre çok daha hızlı gerçekleştir bilgisini söylersin peki başka ne diyeceğim hocam bir tepkimeye baktım tepkimede diyorum ki çok sayıda bağın koptuğu ve çok sayıda bağın oluştuğu tepkimeler inanılmaz yavaş gerçekleşecek Kime göre diğerlerine göre mantık şu gençler Şimdi iki tane sistemi görüyorum Birisi ch4ün yanması birisi kim olacak C3 h8 yanmasından gerçekleşiyor şimdi yukarıdakine baktığında Normalde kırman gereken bak karbon hidrojen hidrojen hidrojen hidrojen burada oksijen oksijen bağını kırıyorsun sonra karbondioksit su oluşturuyorsun fakat aşağıdakine baktığımda hocam bir dakika 3 tane karbonlar arasında bir bağ var Bunlar hidrojenlenmiş Oho diyorsun kimleri kıracaksın kimleri oluşturacaksınız sayı da bağın kırılıp oluştuğu tepkimeye göre diyeceğim Peki bir diğerinde O zaman ne diyorum iyonların yer aldığı tepkimeler nötrler çok daha fazladır Bu yüzden kural olarak şunu söylüyorum eğer ki bir tepkime iyonlar üzerinden yürüyorsa ki dikkat et Bazen şöyle diyecek sana diyecek ki Hocam nacile işte suda bla bla bilmem ne bilmem ne bak suda demek ne demek aslında bu tepkimenin iyonlar üzerinden yürüdüğünü söyler Tamam mı Buna da çok dikkat edin Bazen sana illaki direkt şöyle iyon fazın vermek gibi bir zorunluluğu yok adam sana suda suda gibi bir ifade de gösterebilir bu tepkimelerin hızlı gerçekleştiğini söyleyecekmiş Peki şimdi gelelim Bununla ilgili bir örnek yapmaya diyor ki bize yukarıda verilen tepkimenin standart koşullarda gerçekleşme hızları Aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir şimdi ilk Kural şunu söyler hocam birinci tepkime Kimin üzerinden yürüyor iyonlar üzerinden ikinci tepkime hocam iyonlar üzerinden 3üncü tepkime iyonlar üzerinden a a Her üç tepkimede iyonlar üzerinden yürüyor O zaman şöyle bir kural söylemiş miydik hocam aynı yüklü iyon ve zıt yüklü iyona bakıyorum Burası zıt yüklü iyon Burası zıt yüklü iyon Burası aynı yüklü iyon bir dakika dedim o zaman aynı yüklü iyonun tepkimesi diğerlerine göre nedir daha yavaştır o zaman 3ün tepkime en yavaş olacak aldım bunun cebe 1 ve 2 zıt yüklü üzerinden gidiyor Fakat hocam Burası + 1 -1 ken Burası + 2 -2 İyon yükü arttıkça tepkim hazı ne oluyordu artmış oluyordu demek ki ne yapıyorum 2ci tepkimeyi en hızlı gördüm birinciye göre o da kime göre hızlıymış 3ün tepkimeye göre yani cevap 2 1 3 şeklinde karşımıza gelecekmiş cevabımız D seçeneği olacakmış gençler Peki devam ediyorum Başka ne diyeceğim diyor ki Aşağıda verilen tepkimelerden Hangisi en hızlı gerçekleşir en hızlı olanı istiyorum şimdi Birinci tepkime hocam g3'ün yanması moleküler bir tepkime değil mi yani iyon falan yer almıyor burada ikinci tepkimeye bak baktığımızda hocam moleküller üzerinden yürüyen bir tepkime 3ün tepkime hocam iyonlar üzerinden yürüyor 4ün tepkimeye baktığımızda molekül üzerinden yürüyor 5 tepkimeye baktığımızda Bu da iyonlar üzerinden yürüyor Peki ben şu mantığı biliyor muydum kesinlikle ama kesinlikle iyonlar üzerinden yürüyen tepkime moleküller üzerind göre daha hızlı gerçekleşiyor sakın şunu deme a Hocam bu yanma değil mi Yanma da yavaş gerçekleşecek Kime göre iyonlar üzerinden yürüyen tepkimeye göre o halde diyorum ki kesinlikle şu ikisi diğer diğerlerine göre daha hızlı Adam bana en hızlısını soruyor o zaman dedim ki cdek aynı yüklü iyon Ken e'deki zıt yüklü iyon ne dedik zıt yüklü iyonların tepkimesi aynı yüklüğe göre çok daha hızlı gerçekleşmiş oluyor peki mesela bunlar arasında en yavaş gerçekleşen deseydim şimdi c3h 8'in yanması var karbonmonoksitin yanması var bir de C2 h5 Oh yanması var sanki burada çok daha fazla sayıda bağın kırılıp oluştuğu bir tepkime değil mi o zaman ne diyorsun en yavaş g gerçekleş de Denizli olarak söyleyebilirdim diyoruz Peki gelelim şimdi başka neyi inceleyeceğim hocam temas yüzeyinin etkisi temas yüzeyinde şöyle bir bilgi vermiştim Daha önce demiştim ki evde bir et pişirmek istediğinde bütün Bir Parça eti aldın gittin tavanın içine attın döndürdün döndürdün döndürdün Ondan sonra çıkartıp kesti de içinin pişmediğini gördün yani iyi pişmemiş Sonra dedim ki bir sonraki bu et yapma serüveninde birazcık daha küçük parçalar alayım yani kuşbaşı yapayım kuşbaşı yapıp attığında verdiğinde dahaa iyi piştiğini gördü dedim ki Aa tamam bu bütüne göre çok daha iyiydi dedin Sonra bir sonrakinde dedim ki kuşbaşı da yapmayım gideyim bunu kıyma Ç ekleyim kıymayı tavaya atar atmaz bir anda rengi ne oluyor değişiyor Peki ne değişiyor aslında Değişen şey ne temas yüzeyi gençler temas yüzeyini arttırmış oluyorsun Hocam ne demek arttırmış oluyorsun şöyle kalem üzerinden bir örnek göstereyim size mesela kalem şu anda bütün parçalı bir ette Normalde Sen ne yaptın bunu küçük parçay Aydın yani tık diye bunu ne yaptın kırdın şimdi şu içerideki iki yüzey var mı mıydı yoktu Yeni yüzey kazandırdın mı kazandırdım o zaman tepkimenin hızını arttırırsın E demek ki bu mantığa göre şöyle düşünüyorum çayın içine küp şeker attın çayın içine toz şeker attın çayın içine pudra şekeri attın çözünmesi hangisin daha hızıdır Pudra şekerinin sebebi ne temas yüzeyi en yüksek olan Demek ki ben bir yerde temas yüzeyini arttırırsan tepkime hızını arttırdım söylemiş olacağım peki Şöyle bir devam edelim bunlarda ne demişiz diyor ki tepkimeye giren maddelerin birbiriyle temas ettiği yüzey artarsa tepkim mazın ne olacağını söylüyor artacağını söylüyor o zaman Demir levha parça toz hali eşit derişimde hcl çözeltisinin içerisine atılırsa açığa çıkan hidrojen gazının miktarını değiştiremezsin çok önemli bir cümle Bak buraya çok dikkat edin gençler açığa çıkan gaz miktarı oynamaz sadece birim süredeki değiştirirsin e tepkime sonunda hepsinde aynı miktar çıkar fakat birisinin daha kısa sürede de çıkartırsın birisini daha uzun sürede çıkartmış olursun o zaman tozdu göre o da daha hızlı çıkıyor levhaya göre Peki hocam temas yüzeyinin artması hız sabiti K'nın sayısal değerini arttırır Hani Biz normalde reaksiyonda yazarken şöyle diyorduk ya r = k x girenlerin derişimi diyorduk şimdi temas üze burada kime etki edecek İşte buradaki hız sabiti K'nın sayısal değerini K'nın sayısal değerini arttırdığı için tepkime hızı artırdığından bahsedersin Peki hidrojen gaz çıkış miktarı ne olacakmış bak çıkış hızı artar fakat miktarının değişmeyeceğini söyle buraya çok düşürecekler dikkat edin mesela birinci kaba Demir tozunu hcy attım Demir parçasını HC attım Demir levhayı HC ile attım çıkış hızlarına baktığım zaman şöyle diyorsun herhangi bir anda bak T anında şöyle bir kesit yaptım şuraya geldiğimde hidrojen gazın harcım sallıyorum 5 L 10 L 15 L olsun Şimdi belli bir anda kimde daha fazla çıkm ol masını beklersin en toz olanda yani temas düzeyi en yüksek olanda Demek ki benim o grafiğin birinci olması lazım Daha sonra bunun Demir parçası bunun da Demir levhası olması lazım ama tepkime sonunda hepsinden ne kadar çıkıyor aynı miktarda çıkıyor tepkime sonunda çıkan miktarı değiştiremiyorsan Sen sadece bu tepkime gerçekleşirken ki neyi değiştirebileceğin miktarını değiştirebileceğin Yani herhangi bir andaki miktarı ölçersin doğru fazladır ama tepkime sonunda üçünün de aynı çıkacağı bilgisini asla asla unutma Çünkü buradan sana soru getirecekler Şimdi bir tane sorumuz var babit sorulardan Birisi demiş ki alüminyum hael ile tepkimeye girmiş alüminyum klur ve hidrojen gazını oluşturmuş şekildeki düzenekte Hidrojen gazı elde edilmektedir Buna göre aşağıdaki verilen değişiklikler diğerleri aynı kalmak koşuluyla uygulandığında hidrojen gazının hem hızı hem de miktarı artar Şimdi hemen bir şöyle bir inceleme yapalımı tep tepkimeyi sağ tarafa bir çekeyim hocam bana demiş ki alüminyum vermiş 3 tane hcl ile tepkimeye girdiğini söylemiş Daha sonra da burada alüminyum klorür oluşturduğunu söylersin artı hidrojen gazını çıkarttığını söylersin çıkan Hidrojen gazı da 3/2 kadar karşımıza gelecekmiş tepkim bu sonra burada düşeceğim inşallah şöyle düzelteyim He Sonra şöyle diyorum iri parçalar halinde 01 mollü alüminyum varmış şimdi bunun altına dedim ki Hocam 0,1 mollü alüminyum almışım dedim tamam 01 mol bu olsun Daha sonra H çözeltisine geldim 3 molar 200 milim Yalnız bir dakika hocam molar 200 milim diyor ya ben bunu şöyle algılasın molaritesi kaç 3 molar olarak gelmiş mol Sayısını bilmiyorum ama hacmi 200 milim Ya bunu kime çevireceğim litreye çevireceğim yani 0,2 L olarak geldi karşıya attığımızda Ben aslında kullandığım H Şin mol sayısını kaç olarak algılayacak 0.6 mol olarak karşımıza getireceğim o zaman buradan da ne varmış 0 0.6 mollü hin olduğunu söylüyor Bu hangi evrede başlangıç evresinde şimdi değişim ve sonuç evrede bakmak istiyorum şimdi ana mantıkta şöyle diyorum başlangıçta bu tepkime gerçekleşirken kimi bitirmem daha mantıklı alüminyumu niye hocam 1E 01 mol harcanırsa 3'e ne kadar harcarsın 0,3 mol harcarsın tepkime sonunda bu tükenir Burası da 0.3 mol kalmış olur şimdi bunu neden buldum biliyor musun soru bana diyor ki hidrojen gazın hem hızlandır diyor hem de miktarı artsın diyor o zaman benim için sınırlayıcı bileşen önemli şimdi miktarını arttırabilmek için ne yapmak zorundasın mecburen alüminyum miktarını arttırmak zorundasın peki hocam hızlandırmak için neler gerekiyor şimdi Reaksiyon hızı r = k çarpı dedim girenlerin derişimi bir dakika alüminyum ne katı halde bak katı halde olduğu için reaksiyonda hız ifadesine yazılmıyor o zaman yan tarafta hcl yazılacak mı yazılacak katsayısı 3 olduğu için bunun da kübü gelmiş olacak güzel şimdi bunları üzerinden bir yorum yapalım adam diyor ki bana bak alüminyum miktarını değiştirmeden toz haline getiriyorsun Tamam tepkimeyi hızlandır toz haline getirmek ama açığa çıkan miktar değiştirir mi değiştirmez bu işime yarar mı Benim yaramaz gitti Niye Çünkü tükenen alüminyum bana alüminyumla gerek yok ki miktarını arttırım yoksa bir işe yaramayacak devam ediyorum hocam İkincide alüminyum gene eklemişim toz haline getirmişim Tamam toz haline getirmen neyini arttıracak burada tepkimeyi hızlandıracak Ama sen de miktarını arttırmaya hocam bunun da çöpe attım gitti Şimdi geldim Üçüncüye bak üçüncüde bir alüminyum eklemesi yapmışım çok önemli bir miktar alüminyum eklemesi yaptığımda 02 mol ne yapmışım alüminyum başlangıçta kaçtı Bunu farklı renkte yapalım 0 1'di Şimdi ben diyorum ki burada 0 2 çıkartıyorum E hocam 1'e 02 ise 3'e ne kadardır 0 6'dır Aha işte açığa çıkan hidrojen gaz miktarı değişti mi değişti Niye Çünkü diyorsun ki 1E 01 ise 3/2 ne kadardır e 015 mi geliyor 015 geliyordu bu sefer diyorsun ki 1'e 02 ise 3'e ne kadardır 0,3 çıkıyor o zaman açığa çıkan hidrojen gaz miktarını arttırdım bu kesin Peki tepkime hızlandırdım mı bir baktım bir de parçayı toz haline getirmişim hocam hızlandırmaya devam ettim E diğerlerini değiştirmemiş fark eder mi Benim için fark etmez Neden Çünkü yaptığın olay hidrojen gazının şu anda hem miktarını açığa çıkan miktarını değiştirdi hem de tepkimeyi hızlandırdı o zaman bizim aradığımız seçenek C olarak karşımıza gelmeliyim miş Peki diğerinde hocam parça kaldı derişimle oynadım şu bu falan şimdi hacin derişimini arttırma Tamam doğru sıkıntı yok tepkime hızlandırır hemfikiriz tepkime hızı artar fakat açığa çıkan Hidrojen gazı miktarını değiştirmez Çünkü tepkimeye girecek alüminyum kalmıyor ortada bu tepkimeyi açığa çıkan madde miktarını arttırabilmek için mutlaka girende sınırlı cbi birleşen kimse onlar eklemek zorundasın yoksa bir işe yaramayacak Anlaştık mı Gençler Demek ki biz ne yapacakmışız burada hidro alüminyum ekliyor hidrojen gaz miktarını artıracak mışı Aynı zamanda da ne yapacakmışız gençler hcl hızını arttırmak için ya derişimini arttıracağız ya toz haline getireceğiz ya da dediğimiz gibi katalizör kullanacağız sıcaklık yapacağız gibi etkinlikler kullanacağız sağlam sorulardan bir tanesi bu da bak Peki geldim hocam üçüncü etki ne derişimin tepkime hızının etkisi en sık göreceğimiz yapılardan bir tanesi bu bunu şöyle görüyorum diyor ki tepkimeler taneciklerin Etkin çarpışmasıyla açıklanıyor değil mi Biz diyoruz ya uygun doğrultu uygun geometri minimum kinetik enerjide Bunlar çarpışırsa ürüne dönüşüyordu dedik Tamam peki tepkime giren maddelerin derişiminin artması Etkin çarpışma sayısını ve buna bağlı olarak tepkim ozunu artır O yüzden diyoruz ya Reaksiyon hızı ifadesinde K xpı girenlerin derişimi E demek ki bunu arttırırsan tepkime hızını ne yapmış olacaksın arttırmış olacaksın Peki madde derişiminin hıza etkisi tepkimede yer alan maddelerin katsayısıyla ilişkili olarak karşımıza gelecek kim gibi şöyle bir şey diyoruz diyor ki hocam X ve Y tepkimeye girmiş bir ürüne dönüşmüş diyorum ki tepkimenin hız ifadesine baktığımda k x X'in derişimi çarpı y'nin derişiminin karı şekline geldi dedim ki Tamam tepkime hızı X'in derişimi y'nin ise derişiminin karesi ile doğru orantılıdır buraya çok dikkat et yani X'in Doğruca derişimi y'nin derişiminin neyiyle gelmiş karesiyle doğru orantılı olarak gelecek şimdi soru diyor ki X ve Y derişimini 2 katına çıkartırsam hızı ne olur bak çok basit bir sistem bu adamı 2 katına çıkarttın mı 2nin üzerinde bir şey var mı Yok çarpı dedik bunun derişimini 2 katına çıkartırsam Yalnız Bunun üzerindeki katsayı kaç 2 2nin karesi 4 x 2'den tepkime hızı 8 kat artar gençler buraya çok dikkat et o yüzden derişimle oynadığım zaman bu ifadelerde diyorsun ki bunlara nasıl bir etki yapmışım nasıl arttıracağı ne şekilde değiştireceğim dediğimde üstleri mutlaka kullanmak zorundasın Bunlar da sana sözel yorum sorusu bir ayı fazla geliyor mesela geldi diyor ki tek basamakta gerçekleşen bir tane tepkime vermiş diyor ki tepkimesinde h2s derişimi yarıya düşürülüp oksijen derişimi ik katına çıkartılırsa tepkime hızındaki Derişim ne olur İlk olarak şunu yapalım mı tek basamakta gerçekleşen bir tepkime ise r = k x tepkime hız ifadesi şöyle olacak mı girenlerde H2 S'in derişiminin katsayısı 2 olduğu için karesi çarpı Başka kim var hocam oksijen gazı derişiminin kübü şekline gelsin mi tepkime hızı bu soru diyor ki bak diyor h2s derişimini yarıya düşür o zaman yaptığımız yetkiyi şöyle sarıyla yapayım şunun derişimini yarıya düşür 1/2 yalnız neye geldi karesi şekline geldi dedin ki Tamam sonra oksijen derişimini de 2 katına çıkart oksijen derişimini 2 katına çıkartırsam bunun derişimi 2nin Neyi geldi kübü haline geldi mi e burası Aslında 1/4 x 2nin kübü kaç 8 şekline geldi mi şu iki sğ değiştiğinde Cevap ne gelecek tepkime hızının tam 2i kat arttığından bahsedebilmek kime hızındaki değişim ne olur derse tepkime hızı tam 2 katına çıkar şeklinde söylemiş olacağız şimdi buradaki Önemli olan bölge şu hız deyince nereye bakmam gerekiyor bir girenler bölgesine girenler Deek maddelerin fiziksel koşulları aşırı derecede önemli sebep ne katı ya da sıvı olsaydı tepkime hızında yer almıyordu katı ya da sıvı olmadığı için tepkime hızında yerleştirebilir Daha sonra bunların derişimi ile oynadığım için tepkime hızıyla da oynadığımı Anladım birisinin derişimi yarıya düşürüp diğerininki iki katına çıkartıyor fakat katsayılar Üstel fonksiyon olarak geldiğinden dolayı işlemini yaptığında kaç kat arttığını ya da kaç kat azaldığını Söyleyebilecek mii şim Peki geldim şimdi diğer bir soru kalıbına bunda da şunu söylemiş diyor ki sabit hacimli kapalı bir kapta sabit sıcaklıkta gerçekleşen bir tane tepkimenin diyor dedim ki Tamam tepkime aşağıdaki işlemlerden hangisi uygulanırsa tepkime hızı artar Şimdi iki tane Detay atmış bir kabın hacminin sabit olduğunu söylemiş daha sonra sıcaklığını oynatmaya söylemiş inanılmaz önemli cümleler kurdular gençler Daha sonra ben burada tepkime hızı yazmak isteseydim Normalde Ne diyecektim hocam r = k XP dedim karbon katı olduğu için yazmıyorum peki bunun yerine kimi yazacağım oksijeni gaz olduğu için yazıyorum tamam işlemim bitti şimdi diyor ki sana kap hacmini arttırma şimdi a hocam sabit hacimli Normalde değişmi kabın hacmiyle oynadın Sen kabın hacmiyle oynarsan molarite eş nv değil mi şimdi ekleme çıkartma yok fakat kabın hacmini ne yaptın arttırdı kabın hacmini arttırırsan Derişim Ne oldu azaldı Peki Şuradaki mantığa göre baksana hocam Derişim azalırsa tepkime hızın ne olacağını beklemek zorundasın azalacağını beklemek zorundasın adam sana diyor ki bak diyor bunlardan hangisinde tepkime hızı artar bu sefer tepkime hızını arttırmıyor azaltmış oluyorsun bu ifadeyi k kullanamaz gitti şimdi Başka kalem alayım kaba helyum gazı eklemek dün ki ekle Ekle de tepkimede yer alıyor mu yer almıyor helyum e tepkimede yer almayan bir gaz eklersen banen eklemen hiçbir şey değiştirmez şunu deme sakın İyi de hocam kabın basıncı artmaz mı artar ama benim için kabın basıncı önemli değil ki oksijen gazının basıncı yani kısmi basıncı değişir mi değişmeyecek o zaman hiçbir etki yapmamış olursun buna Biz inert bir gaz deriz tepkimede yer almıyorsa hiçbir şe de etkilemez gençler devam ediyorum diyor ki kaba bir miktar karbon katısı eklemek ne ekledin katı E hocam tepkime hızında katılar ve sıvılar var mı yok istediğin kadar ekle beni değiştirmez ki bu O yüzden bu katıyı eklemek tepkime hızını etkileyecek mi etkilemeyecek buraya da aldık Peki kaba bir miktar oksijen gazı eklemek işte burada dur Neden Çünkü oksijen gazı eklediğim zaman şöyle bir şey diyor muyum oksijen derişimi Ne oldu arttı Ee hocam oksijenin derişimini arttırmak tepkime hızını ne yaptırır arttırır E tamam ben de tepkime hızını hangisi arttırır diyordum O zaman bu işimize yaradı mı yaradı Demek ki cevabım direkt D seçeneği olacakmış devam edelim kaba bir miktar karbondioksit eklemek hocam üründeki adamdan bana ne ben tepkime hızı için girenlere bakmak zorundayım girenlere bir etki yaptım mı yapmadım o zaman tepkime hızını sadece şu şekilde oynatacağım için girenlere dokunmadığım dolayı tepkime hızını Maalesef ki değiştiremedim o zaman hangisi uygul tepkime hızı artar dediğimizde cevabımız D seçeneği olarak karşımıza geldiğini görmüş olacağız Peki geldim Bir Başka soruya Bu soruda Bana demiş ki bak X ve Y gazları tek basamakta gerçekleşen tepkimesini aşağıdaki bilgiler veriliyor şimdi çok güzel mekanizmalı değil Tek basamaklı bir tepkime tepkimede diyor ki kap hacmi yarıya düşürülürse tepkime hızı 32 katına çıkıyor Huhu dedin hocam hacim yarıya düşürülürse tepkime hızı 32 katına çık çıkıyor şöyle yapalım mı hocam bu V dediğim şey eğer ki 1/2 olursa yani yarıya düşürürse tepkime hızın ne yapıyormuş 32 kat arttırıyor musu Tamam dedi peki bu hatta Neyi değiştiri Onu da yazalım molarite eş n b v değil mi Şimdi mantıken hacim yarıya inerse derişimler iki katına çıkar şimdi derişimler iki katına çıkıyor ya burada O zaman şöyle bir şey düşüneceğim öyle bir Derişim düşüneyim ki 2 katına çıktığı zaman 32 katına çıkması için ne yapması lazım Bak 2 4 8 16 32 yani üzerinin toplamının 5 olması lazım ne olduğunu fark etmez ama üzeri toplamı 5 kekine Bir ifadenin gelmesi lazım devam ediyorum X'in derişimi 2 katına çıkarsa tepkim hası 8 katına çıkıyor bak şimdi artık bütün düğüm çözüldü Reaksiyon hızı dediğim şey r = k x X'in derişimi x y'nin Derişim şeklinde bir ifade gelecek Tamam neden hocam X ve yler üzerinde Kural olduğu için böyle yazdım Adam diyor ki eğer ki bunu 2 katına çıkartırsam sadece xin değişimini 2 katına çıkartırsam tepkime hızı 8 kat artması için 2nin üzerindeki ifadenin ne gelmesi lazım 3 gelmesi lazım değil mi Neden 2 2 4 8 yani 3 kuvveti olması lazım ki tepkime hızı 8 katına çıksın tamam şimdi o zaman y'nin üzerindeki sayı ne şurada bir bilgi daha vermişti hocam hacim yarıya inerse derişimden 2 katına çıkıyor o zaman tepkime hızı ne oluyor 32 katı artıyor şimdi 32 kat artması için bunun üzerindeki sayının da ne gelmesi lazım 2 gelmesi lazım Neden Çünkü Bak bunun derişimi 2 katına çıkınca tepkime hızı 4 katına çıkar Burası 2 katına çıkınca 8 katına çıkar ki çarptığımız zaman kaç gelsin Burası 32 kat arttığını gösterebilirim yani cevabımız X'in üzerindeki derişimin 2 y'nin üzerindeki derişimin e pardon 3 y'nin derişiminin 2 olduğunu gösteren C seçeneğinin gelmesi gerekiyormuş bak çok tatlı bir soru ama çok dikkat etmen lazım tamam mı Kim arttırıyor kim kaç arttırıyor diye dikkat edeceğin sorulardan birisi olacak peki geldim bir diğerine diyor ki yukarıda bu sefer mekanizma vermiş Bak 3 tane mekanizma vermiş yukarıda sabit sıcaklıkta verilen mekanizmalı tepkimeye göre ifadelerin hangisinin doğru olduğunu söylüyor bir iyot derişimi ik katına çıkartılıp H2O derişimi yarıya indirilirse tepkime hızı değişmez şimdi Bir tepkimenin hızına kim karar verir ilk önce buna bakman lazım O nerede bu nerede diye değil hıza kim karar verir hocam hıza en yavaş olan basamak karar vermez mi verir o zaman yavaş olan basamağa göre tepkime hızı yazmak istesem R eştir desem K XP girenlerde kim var ı - iyon derişimi çarpı Başka kim var H2 O2 dediğimiz hidrojen peroksitin derişimi geldi tamam mantığımız bu bu tepkime hızı şimdi diyor ki iyot derişimini 2 katına çıkartırsan Tamam çıkart Burası 2 katına çıktı çarpı tepkime hızı şu anda 2 katına çıktı daha sonra H2O derişimi O2 derişimi yarıya indirilirse e buranın derişimi yarıya indirirse Bu da böyle oldu mu E tamam Bu ikisi birbirini götürdüğü zaman tepkime hızı değişir mi değişmez o zaman buradaki ifaden doğru oldu çok güzel Devam ediyorum diyor ki ortama h2s eklemek tepkime hızını değiştirmez Normalde şunu dersin Bunu diyeceğini biliyorum Aa Hocam h2s nerede var burada var H2 sıvı sıvı eklemek hiçbir şeyin derişimi değiştirir mi değiştirmez demek isterdin ama Bu o kadar çeldirici bir soru ki sebebi ne olay şu Doğru söylüyorsun Normalde katı ya da sıv eklemek tepkimenin hızını etkilemez bak katı ya da sıv eklemek etkilemez fakat buradaki eklediğin şey su su bir çözücü değil mi çözücü su eklediğim zaman komple tepkimedeki iyotun peroksitin Neyi bulursan hepsinin derişimi Oynamaz mı oynar E sen bunun mol sayısına dokunmuyorsa ancak hacim arttığı için derişimler ne oldu azaldı kimin derişimi azalı aldı kim varsa hepsin derişimi azalır E hocam Derişim azaldı Derişim azaldı e Derişim azalırsa tepkime hızının ne olacağını söylersin azalacağını söylersin inanılmaz çel derecedir Bu çok dikkat edin O yüzden biz ne diyeceğiz Arkadaşlar şimdi Normalde sıvı eklediğim için değişmemesi bekliyordum ama eklediğim şey su olduğu için kabın hacmini arttırdım yani çözelti hacmin değişti çözelti hacmin değiştiğinden dolayı derişimler değişti Bu yüzden tepkime hızı değişmezliği değişir olacak burası yanlış bir ifade oldu Şimdi devam ediyorum diyor ki ıo derişimini ik katına çıkartmak tepkime azının iki katına çıkartır dedin geldi oradan niye ıo dedin amca bende Yar alıyor mu bak tepkime hızına bir bak Yar alıyor mu almıyor Ama hocam burada var ya burada olsun bu beni ilgilendirmez ki tepkimenin hızını belirleyen basamak en yavaş olan basamaktır yaptığın etki yavaş basamağa etki etmiyorsa tepkime hızını etki etmez O yüzden bunun değişimi ister artır ister azar bana ne bu beni ilgilendirmez burası o zaman kımı hızına etki etmemiş olacak bize neyi söylüyor ifadelerinden hangisinin doğru olacağını söylüyor şu anda ne geldi yalnızca 1 mi doğru oldu yalnızca 1in doğru olduğunu söyledik A seçeneğimiz çok babit sorulardan birisi çok çok dikkat edin Peki geldim şimdi son tepkime hızları artık etki eden faktörleri incelerken sıcaklık ve katalizör etkileri kaldı en son ve en bavay itler kalıyor Bunlar ne yapacak bize bir sıcaklığın tepkime hızın etkisini incelemek istersem der ki artı endotermik ya da ekzotermik bütün tepkimelerin hızını artırır 98 tane Yıldız Nasıl yani hocam bak buradaki hatan şu oluyor sana diyor ki mesela x gibi bir tepkime Diyelim x katı diyelim sallıyorum ısı almış x neye dönsün sallıyorum suda olan bir tepkime olsun Diğeri de y olsun hocam y katı desin Bu da gitti hocam y suda ısı olan bir tepkime olduğunu vars Şimdi şöyle diyorsun hocam sıcaklık artarsa bu tepkime ürünlere gider tepkime hızı artar Evet ürünlerin derişimi artar doğru çözünürlük artar doğru bu mantıkları kullanıyorsun hocam egzo termik tepkimede sıcaklık arttığında sistem terse döner yani suda olan iyonlar çökmeye başlar o zaman çözünürlük azalır tepkime hızı gene artar neden hocam Sıcaklık artınca taneciğin kinetik enerjisi artıyor taneciğin kinetik enerjisi artarsa Etkin çarpışma sayını arttırıyordu yüzden Endo da egzo fark etmez sıcaklık arttığı anda tepkime hızı artar inanılmaz önemli bir cümle bunu döne döne soracaklar sana o yüzden dikkat et ne diyormuş Demek ki sıcaklık arttığında taneciklerin ortalama kinetik enerjisi yani hızını arttırmış oluyorsun Bu yüzden çarpışma sayısı ve bu çarpışma sonucunda eşik enerjisini aşabilen tanecik sayısını arttırıyordu bil en tanecik sayısını artırmış oluruz Başka neyi etkileyeceği olan k'ya etki eder şimdi şuraya bir bakalım Tan CK sayısına geldik gençler hocam kinetik enerjiye karşı Tan CK sayısı grafiğinden bahsediyoruz şimdi grafik çizerken şuraya EA değerlerini verdik tamam mı EA değeri geldi hocam hangisinin sıcaklığı daha fazladır deyince Sakın ama sakın T1 deme niye Tepe noktası Beni ilgilendirmez ki beni ilgilendiren şey şu eşik eneris Aşan tcik sayısı kimde daha fazla mavi olanda mavi olan hangisi T2 Demek ki T2 sıcaklığı daha büyüktür T1 sıcaklığını kurgular sınız Anlaştık mı demek ki burada ne yapacağız Arkadaşlar dikkat et kinetik enerjiye karşı tanik sayısı grafiği çizdim buradaki yaptığım etki sıcaklık etkisi sıcaklığını arttırmam burada neyi arttırdı eşik enerjisini Aşan taneciği arttırdı grafiğin öncesinde Benim umrumda değil Ben eşik enerjisini Aşan tanecik sayısını incelemeye Çalışıyorum o yüzden çok önemli bir grafik neyi değiştirecek hocam başka şöyle diyorum sıcaklığı arttırdım ya İkinci tepkimeyi hızlandıracak mıyım Evet Demek ki ikinci tepkimenin hızı 1'e göre daha fazla başka hocam Aslında değiştirdiğim şey hız sabiti K değil mi Demek ki K2 k1e göre daha fazla çıkar Başka bak Burayı da çok fazla söyleyecekler diyeceğim ki sıcaklığın artması 1ci ya da 2ci 3üncü fark etmez eşik enerjisini değiştirmiyor benim yaptığım şey sadece eşik enerjisini Aşan tanecik sayısını değiştirmek oluyor o yüzden bu kısma da dikkat etmiş oluyoruz Peki geldim katalizör etkisine bunda nelerden bahsedeceğim bu adam da sana şunu söylüyor diyor ki kimyasal bir tepkimeye katıldığında bak eşik enerjisini düşürerek tepkimenin hızını arttıran tepkime sonucunda ise miktarı ve özelliklerini kaybetmeden geri elde edilen maddeye katalizör diyorum Ne örneği vermiştim hatırla çay kaşığı çaya giriyor karıştırıyorsun çıkıyor kaşıkta değişim yok Çayda değişim yok yaptığın şey sadece tepkimeyi hızlandırmak oluyor Anlaştık mı önemli olan bölgemiz Bu bir tepkimeye giren hiçbir değişikliğe uğramadan geri çıkan maddeye verdiğim isimdir katalizör Peki hocam katalizör O zaman şunu diyorum her şeyi yapar mı yapmaz dikkat et tepkimenin sadece mekanizmasını değiştireceğiz mekanizmada yer alan en yavaş basamağın aktifleşme enerjisini düşürecek eşik enerjisini düşürerek çarpışma sayısını artıracak hız sabiti K'nın sayısal değerini değiştirecek Bunu daha önceden de şöyle bir örnek vermiştim ya bir koşu yarışı daydık siz ve ben koşuyordum ATK Çevik ve güçlü olarak ben Ne yapıyordum yapıştırdım gidiyordum o sırada yavaş hantal gelen birisi var arka tarafta kalmış diyorlar ki tepkime Hadi yarış hızlansın ya diyordu ya gidip Bunu arkadan ettirecek diniz ya da diyecektin ki bak sen bu yolu dolanma Gel sana ben sana bir kestirme bulayım İşte o kestirmeyi bulduran şeyin adına Biz ne diyecekmiş katalizör adını verd çekmişiz tamam mı istediğimiz bölge bu Peki hocam katalizör her şeyi yapıyor mu Tabii ki yapmıyor çok önemli Detay bak EA ya da eag G'yi düşürür mü derse düşürür fakat ikisini de eşit miktarda düşürdüğünde tepkime entalpisi değişmiyor bak ileri ve geriye aktifleşme enerjisini düşürüyor ancak ikisini aynı miktarda düşürdüğünde dolayı tepkime entalpisine Herhangi bir değişim ne yazık ki olmuyor başka tepkimenin yönünü değiştirir mi yani ileri yönlü giderken geriye döndürmez Peki başlamış bir tepkimeyi durdurmaz duranı da başlatamaz böyle bir yeteneği yok katalizörün oluşacak ürünün türünü ve miktarını değiştirmez sadece daha kısa sürede gitmeyi sağlar sonuçları değiştirmiyor sadece süreci ilgilendiren bir detay fakat şuna dikkat et organikte değil organikte bu mevzuyu Bozacağız organikte katzer her şeyi değiştirebilir fakat anorganik kısmında yani şu anki işlediğimiz kısımda katzer bunların hiçbirisini yapmıyor çok tatlış bir amca bak grafiğini göreceğim grafikte sana şunu söyleyecek sana bir tepkime grafiği verecek şöyle bir Tepe noktası göreceksin sonra bir bakacaksın Tepe noktası düştü a hocam Bunu kim yapar bir tek katalizör başka seçenek yok gençler bunu yapabilen tek şey katalizör döne döne soracaklar sana o yüzden çok dikkat et o zaman aktifleşme enerjisini düşüren tek detayın Adı neymiş katalizör müş Demek ki kesik çizgide katalizör kullandın Normalde katalizörsüz bir tepkime olduğunu söylersin ya da bir tepkimeye baktın hocam tepkime tek Tepe noktası Yani tek basamakl İlerleyen bir tepkimeyi Edim ki tepkime hızlansın ne yapacak tepkimeyi mekanizmalı hale yani basamaklı hale getirebilir O zaman tek basamakta yürüyen bir tepkimeyi iki basamağ çevirebilecek tek Detay katalizör Bunu yapabilecek başka hiç kimse yok gençler tamam buna çok dikkat edin Hani demiştik ya aslında şöyle hocam ileri aktifleşme enerjisi değişti mi değişti bak düştü hocam geri aktifleşme enerjisi değişti mi değişti bak düştü Peki girenler ve ürünler arasındaki fark bana neyi veriyordu deltaş Burası değişti mi değişmedi neden ne dedim ikisini de aynı miktarda değiştirdiğinden dolayı tepkime entalpi değişmiyor buraya da çok dikkat edin Peki geldim Şimdi burası bir yıldız grafiği geçen sene genel tekrarda şöyle bir şey oldu bu grafiği anlattım altına Hatta yorum yazdı hocam grafiği yanlış çizmedin mi dediler dedim ki dikkat edin bundan önceki şu çizdiğimiz grafikler tepkime koordinatı grafikleri ya da potansiyel enerji grafikleri iken bu grafiğe bir bakın tanecik sayısına karşı kinetik enerji grafiği dedim ve geçen sene sınavda bunu sordular Hatta birçok öğrenci şöyle mesaj attı hocam gördüm direkt işaretledim dedi Çok basit bir şeydir Ama gerçekten şey derler ya hani Sümen altında kalmış Çoğu kişi anlatmıyorsa verdim tak diye de çıktı o yüzden çok dikkat edin gençler buradaki mevzu da şu şimdi sana K Anam her şeyi deviriyorum gençler gene sınavda sorulacak demektir şuraya Düzel Garanti sınav sorusu diyebilir miyiz diyemem niye geçen sene çıktı ama Belli olmaz belki Tekrar sorarlar şimdi olayımız Şu bizim bir eşik enerji değerimiz var eşik enerjisi herkes dedi ki hocam Tepe noktasından çizmeye cğ mi Hayır bu kinetik enerji grafiği herhangi bir anda çizebilir tamam mı Tepe noktası olmak zorunda değil Burada diyorsun ki hocam Tepe noktasına kadar olan mesafe bak şurası eşik enerji engeli bir adam eşik enerji engelini geçe enerji ulaşamazsa ürüne dönüşemiyor Bu kadar basit Peki burayı geçtikten sonra Şuradaki ilk taralı olan kısım nedir ürüne dönüşen tanecik sayısıdır bir adam sana der ki Peki e a'yı şuraya doğru çeksem yani eşik enerjisini düşürsem mantıken ürüne dönüşen tanci sayısı artacak E tamam bunu düşürmek için ne yapayım basınc yle oynayayım mı olmaz sıcaklıkla oynayayım mı olmaz Bunu değiştirebilecek bir tane Detay var Onun adı da katalizör Anlaştık mı eşik enerji engelini değiştirebilecek tek Detay katalizör dür buna çok dikkat et o zaman bunu aşağıya doğru Çektiysem burada Ne kullandın dersin katalizör kullandım dersin Peki hocam bunu yukarıya çekme ihtimalim yok mu var bunların da adına şöyle diyoruz negatif katalizör yani inhibitör adını veriyoruz Hatta genel olarak şöyle söylemiştim kan için karbonmonoksit bir inhibitör görevi görür kanın içerisine karbonmonoksit geldiği zaman Hatta karbondioksit zehirlenmeleri de bu yüzden olur Normalde Demir biliyorsunuz e hemoglobinin yapısında yer alır içerisinde oksijenleri taşıyan bir yapıdır karbonmonoksiti çektiğiniz zaman kan için inhibitör görevi görüyor negatif katzer görerek bu sefer oksijenin bağlanmasını engelliyor oksijenin bağlanmasını engellediği zaman da ne yapıyor vücuda oksijen taşıma engellenmiş oluyor bu yüzden ne yapmış oluyorsunuz gençler oksijen zehirlenmesi gerçekleşiyorsa karbonmonoksit zehirliyor diyoruz ya işte sebebi bu Bu arada çok dikkat edin zehirlen şey şöyle karbonmonoksit zehirler gençler ama karbondioksit zehirlemez Çünkü bu adam kan için bir inhibitör görevidir Kanın içerisindeki çözülmüş oksijen gazının miktarını azaltır kendisi bağlanmaya başlar hücreler bu sefer oksijen taşınmaz oksijen taşınmadı için o yüzden derler ya eskiden sobalı evler vardı sobalı evlerde sakın sobanın yanında yatmayın ya da e mutfaklarda biliyorsunuz neler var kombiler yer alıyor kombilerin pervazları oluyor o pervazlı yanma yani karbonmonoksit zehirlenmesi oluyor bu zehirli gazın Normalde o pervazdan çıkması lazım ama birçoğunuzun evinde Hatta gittiğinizde de haklı olarak şöyle bir şey yapıyorlar babalarınız ne yapıyor Onu izobant da bantlıyor gaza koyuyorlar bant yapıştırıyorlar soğuk girmesin diye oradaki mantık zaten soğuk girmesin değil içeride herhangi bir gaz sızıntısı varsa o pervazdan çıksın gaz içeriye girmesi mantık bu Ama haklı olarak içeriye çok soğuk giriyor diyor babalarınız bunu bantlıyor ama gerçekten tehlikeli bir sahne Tabii yeni yapılan evlerin çoğunda şöyle balkonlara falan koyuyorlar kombileri rahat oluyor çünkü herhangi bir sızıntı halinde o gazın iç içeri dönmemesi lazım Çünkü fark etmiyorsunuz gençler uyku zamanında bir anda ölüm gerçekleşmiş oluyor Çünkü bunu soluduğun zaman gerçekten zehirlenme oluyor ve farkında olmadan uykudaki Ölüm Diye bahsedilen ölümdür en sessiz ölüm şeklidir boğucu bir şekle dönüyor bütün hücrelerdeki oksijen miktarı azalıyor karbonmonoksit artmaya başlıyor ve bir anda ölüm gerçekleşiyor çok tehlikelidir Bu yüzden evlerinizde de vardır Tamam illaki baban kapatmış Hatta açmaya kalkarsan seni dövmeye kalkar faturayı sevmiyordun der Ama sen gene de orada Ufaktan bir açık bıraktır tın tamam mı Yani az da olsa bir açık bırakın olası bir sızıntı halinde mutlaka gazın Dışarıya çıkması lazım Burası da aşırı önemli detaylardan bir tanesi Peki geldik neredeyiz Neredeyiz şimdi bir tane örnek sorumuza bir bakalım Diyor ki bize Yanda bir tepkimeye ait T1 ve T2 sıcaklığındaki tanecik sayısı kinetik enerji grafiğini ben sana verdim diyor buna göre ifadelerinden hangisinin doğru olduğunu söylüyor şimdi bu kinetik enerji grafiği mi Evet hocam Şimdi biz ne yapmıştık eşik enerjisini Aşan tanik sayısı kimde daha fazlaysa onun sıcaklığının daha yüksek olduğunu söylemiştik o zaman mantıken T1 sıcaklığının T2 sıcaklığından daha çok olduğunu söyledik aldım CB devam ediyorum T1 sıcaklığı T2 sıcaklığından daha büyüktür doğru bir ifade devam ettim T2 sıcaklığında eşik enerjisi daha büyüktür Hayır eşik enerjisi İkisinde de aynı sadece eşik enerjisini Aşan tanecik sayısı değişir çok dikkat edin O zaman burası yanlış bir ifade oldu gitti T1 sıcaklığında tepkime daha hızlıdır hocam kimde sıcaklık daha yüksek T1 de o zaman T1 sıcaklığına daha hızlı olmasını tepkimenin beklersin Yani doğru bir ifade hangisinin doğru olduğunu söylüyor 1 ve 3 yani D seçeneği şeklinde karşımıza gelecekmiş Peki devam ediyorum buradaki soruya baktığımızda ne diyecek Bize bir tane tepkime vermiş hidrojenle Klor gazını tepkimeye sokmuş hidroklorik asite dönüşmüş diyor ki bu tepkimesinin T1 ve T2 sıcaklığındaki tanecik sayısı kinetik enerji grafiğini verdim dur kinetik enerji grafiğinde eşik engelini Anam Bir saniye Şuradan Bunu alalım kalemimiz gitmiş eşik engelini Aşan tanecik sayısına bakıyorum hocam Şurada daha fazla bak eşik engelini Aşan tanecik yani ürüne dönüşen tanecik daha fazlaysa Burada şu yorumu yapabilir miyim T2 sıcaklığım T1 sıcaklığından daha büyüktür bu yorumu yaptım geldim İçeriye diyor ki hin T2 sıcak ğında ortalama oluşum hızı TB sıcaklığındaki daha fazla mıdır Evet çünkü sıcaklık arttığında ürüne dönüşen tanecik sayısını arttırmış oluyorsun o zaman ortalama oluşum hızını artırdım cebi aldım devam ettim T2 sıcaklığında oluşan hcl miktarı daha fazladır bak T1 sıcaklığına geldiğin zaman şöyle yapalım mı ürüne dönüşen tanecik sayısı burada T2 sıcaklığına geldiğinde ürüne dönüşen tanecik sayısı burada iyi de ürün zaten hcl değil mi o zaman T2 sıcaklığın oluşan hcl sayısının daha fazla olmasını beklersin Doğrudur diyorsun peki T2 sıcaklığında kaptaki molekül sayısı T1 sıcaklığından daha fazladır Ha dur Evet dem mi Neden molekül sayısı deyince hocam bir dakika 1 mol burada 1 mol burada mı Evet Toplamda 2 mol yok mu Şimdi bundan ne kadar harcarsan girenlerin mol sayısı da 2 ürünleri de 2 harcadığını dönüştürün harcadığını dönüştürün o zaman ortamdaki molekül sayısı Hiç değişmez ki sıcaklığı arttırma ya da azaltma fark etmez bu tepkime için toplam molekül sayısı aynıdır ki ÖSYM 2022 yılında bununla alakalı bir tane soru sormuştu buraya da dikkat etmemiz lazım yani Burası yanlıştır diyeceğiz Demek ki bizden hangilerinin doğru olduğunu söylüyor Birinci ve ikincinin yani C seçeneğinin doğru olacağını Söyleyebilecek demişiz Peki geldim şimdi Bir diğer soruya bak 3 tane basamak var yani mekanizmalı bir tepkimeden bahsediyor şimdi içeriye hiç girmeyeyim Hatta şunu inceleyeyim mi hocam Biz şöyle bir şey diyebilir miyim birinci tepkime için farklı renk alı ya mavi alayım bak 1ci tepkime için ileri aktifleşme enerjisi şurası değil mi 20'den 50'ye Kaç 30 o zaman 1ci tepkimenin tepkime enerjisi 30 Peki hangi kol aşağıda girenler kolu aşağıda bak İleri tepkime enerjisini 30 dedim şurası için bu tepkime hızı ne kadar 40'tan kaça çıkmış 90'a çıkmış buranın 50 olduğunu söylüyorsun şu tepkime için kaç olduğunu söylüyorsun 10 şimdi ileri aktifleşme enerjisi en düşük olanın Hatta yazayım şuraya e a i değeri en düşük olanın tepkime hızının ne olacağını söyleyeceksin en fazla olacağını söyleyeceksin o zaman en düşük olan 3 tepkime en hızlı daha sonra kim geliyor birinci tepkime Daha sonra da ikinci tepkime şeklinde karşımıza getiririz tamam mı mantık bu peki en yavaş basamak Kimmiş o halde en yavaş olan ikinci basamak o zaman ikinci basamak en yavaş olduğu için tepkime entalpisini belirleyen yani hızını belirleyen basamak şeklinde gelebilir gelelim yorumlarına diyor ki tepkime 3 adımda gerçekleşmiştir Bak 1 2 3 adımlı tepkime Doğru diyorsun tepkime hızını ikinci basamak belirler o zaman ileri aktifleşme enerjisi en büyük olay Yani en yavaş olan basamak tepkime hızını belirler doğru ifade ediyorsun 1ci ve ikinci adım Endo 3üncü adım egzo termik bak hangi basamak aşağıda girenler o zaman enerji alarak ürüne döndü bak enerji alarak ürüne döndü Ama bu da enerji verdi Demek ki 1ci ve ikinci basamak endotermik 3üncü basamak ekzotermik bilgisi doğru olarak karşımıza geldi adımda katalizör kullanılırsa net tepkime hızlanır Şimdi ikinci adım en yavaş basamak değil mi Evet e katalizörü burada kullanırsam tepkimeyi ne yapmış olacağım hızlandırmış Olacağım o zaman doğru bir bilgi devam ettim her ü adım içinde aktifleşme enerjisi aynıdır değil aktifleşme enerjisi zaten Şu Tepe noktası değil mi Her tepkimenin aktifleşme enerjisi farklıdır Bu yüzden birisi hızlı birisi yavaş gerçekleşiyor yani Yanlış olan cevabımız Edirne olarak karşımıza gelmiş olacak peki geldim artık buradaki son sorumuza burada şöyle bir şey diyor Diyor ki Yanda bir tepkimeye ait potansiyel enerjili tepkime koordinatı grafiğini verdim diyor bu tepkime koşullar değiştirilmeden katalizör eklendiğinde tepkimenin hızlandığı görülüyor bak Sadece katalizör ekliyor muu Buna göre katalizörlü tepkime aşağıdaki grafiklerden hangisi olamaz bak olamaz diyor şimdi Birinci olarak şöyle diyorum tek basamakta gerçekleşen bir tepkime ve ileri tepkimenin dur bunu da şöyle yapayım mürekkebi sileyim kırmızıyla yapayım tek basamakta gerçekleşen tepkime ve ileri tepkimenin aktifleşme enerjisinin kaç olduğunu söylüyor 76 olduğunu söylüyor Peki ne yaparsan yap katzer kullandığın Delta hı değiştirebilir miyim Hayır Delta H neydi girenler ve ürünler arasındaki mesafeyi artı eksiye ilk önce bakmıyorsun sadece 18 yazıyorsun daha sonra tepkime gerçekleşirken enerji vermiş O zaman nasıl olacak -18 olacağını söyleyeceksin çok güzel Şimdi diyorsun ki 1ci basamak olabilir mi hocam hocam aktif değişme enerjisi 76'dan 56'ya düşmüş Doğru Delta H değişmemiş o zaman olabilir sıkıntı yok Delta H oynatamaz çok dikkat et ilk Hatta direkt dela bak hocam Delta H 18 doğru tepkimeyi 2 adımlı şekle getirmiş ve en Yukarıdaki enerjisini düşürmüş doğru mu olabilir 76'nın altına gelmişsin Çünkü mantıklı geldim tepkime entalpisi gene egzo 18 Tamam 76'nın altına gelip iki basamaklıya getirmiş olabilir mi Gene olabilir sıkıntı yok Peki geldim ekzotermik bir tepkime tepkim entalpisi 18 doğru 76'nın altına çekmişim 3 basamaklı yapmışım olabilir mi Gene olabilir herhangi bir sıkıntı yok ama geldim buraya bak yukarıdan aşağıya çekmişim doğru fakat katalizör kullanırsam tepkime entalpi değişir mi değişmez ki tepkimenin entalpisini değiştiremezsin O yüzden burası -8 olduğu için Burası yanlış oldu tepkimenin entalpisini katalizör değiştirmiyor katalizör sadece aktifleşme enerjisini düşüren bir bir yapı ya da tepkimeyi mekanizmalı hale getirebilen bir yapı olacak o yüzden burası ne olacak yanlış bir ifade olarak karşımıza gelmiş olacak evet gençler Böylelikle tepkimelerde hızı bitirdik Sırada kim var bunların soru çözümleri var Sizden istediğim şu ilk önce bu soru çözümlerini hallediyorsunuz daha sonra soru Bankasına hiçbir şekilde tepkim sorusu bırakmıyorsunuz Ondan sonra diğer üniteye geçiş sağlıyorsunuz o zaman bir sonraki dersimizde tekrardan görüşmek üzere hoşça kalın than