Ikaisa ng Nobyembre sa taong 1897, itinatag ang kauna-unang republika sa Pilipinas. Ito ay ang Republika ng Biyak na Bato. Nilagdaan ni Emilio Aguinaldo at iba pang revolusyonaryo ang Constitution Profesional de República de Filipina na isinula sa kabundukan ng Bayak na Bato sa San Miguel, Salalawigan ng Bulacan. Nakasadrito sa saligang batas na pagpapatayo ng sariling Republikang Pilipino at paghihiwalay ng Pilipinas sa Espanya. Ngunit tila ito ay nabaliwala.
Nagtagal lamang ito ng isang buwan dahil nabuhag ito ng isang kasunduan pang kapayapaan ng bansang Espanya sa mga kondisyon. Pero kung mababasa ang kasulatan sa kasunduan ng Bayak, biyak na bato, e binenta raw ni Emilio Aguinaldo Sumang Espanyol ang Republika ng Biyak na Bato sa halagang 800,000 piso. Anyari?
Ang Republika ng Biyak na Bato ay opisyal na tinutukoy ng Saligang Batas bilang ang kahuna-una ang republikang na itatag sa Pilipinas na manghimagsit na si Emilio Aguinaldo at ang kanyang mga kapo kasapi sa Katipunan. Ang Republika ng Biyak na Bato ay hindi kilala nag-aalsa na umiral noong panahon ng Spanish East Indies. Nangyari ito matapos ang halalan sa konbensyon sa Tejeros na ginanap sa General Trias Cavite noong ikadalamput dalawa ng Marso sa taong 1897 kung kailan sunod-sunod ang pangulat pagkatalo ng hukbo ni Aguinaldo sa Cavite laban sa mga Kastila.
Dahil rito, kinailangan nilang umatras papuntang Talisay, Batangas at naklakbay papuntang Hilaga kung saan nagpubli sila sa kabundukan ng San Miguel sa Bulacan. Napili nila ang lugar na ito dahil hindi madaling matuntun ng kaaway. By the way, kung gusto mo malaman kung ano ang kaganapan sa Tejeros Convention na tinuring ang bilang kauna-una ang halala sa Pilipinas sa pagitan ng magdalo at magdiwang functions, mayroon tayong video. para dyan.
Iwan ko ang link ng video sa ibaba. Ang konstitusyon ng Republika ng Biak na Bato ay sinulat nila Felix Ferrer at Isabelo Artacho sa Biak na Bato sa San Miguel, Bulacan. Ngunit ito ay may pagkakahawig sa saligang batas ng Cuba, ang konstitusyon de Jimagwayo. Magkahawig ang pagbabalangkas ng bawat salita dahil matatandaan sa panahon na iyon, ang bansang Cuba ay meron rin sariling revolusyon laban sa Kastila.
Ang Biak na Bato ay nagbigay ito. Para sa paglikha ng isang katastaasang konseho na nilikha noong ikarisa ng Nobyembre sa taong 1897 ang mga sumusunod bilang ang mga opisyal na nahalal. Emilio Aguinaldo bilang Pangulo, Mariano Trias bilang ikalawang Pangulo, Antonio Montenegro kalihim ng banyagang kapakanakan, Emiliano de Dios kalihim sa pandirigma, Isabelo Artacho kalihim sa panloob at Baldomero Aguinaldo kalihim sa panalabi. Ngunit ang Republika na ito ay nagtagal lamang ng isang buwan dahil naudlot ito ng isang kasunduang pangkapayapaan na nilagdaan ni Gobernador General Fernando Primo de Rivera ng Espanya.
Ito ang tinatawag na Pack of Biak na Bato. Nakasad rito ang pabagbayan ng Espanya para sa pag-aariglo ng dalawang panig sa halagang 800,000 piso. Ngunit mayroong kondisyon ng Kastila rito. Una, ipapatigil daw ni Aguinaldo ang pakikipaglaban sa mga Kastila at mananahimik na lamang sa Hong Kong at ang 400,000 piso rito ay mapupunta kay Aguinaldo. Pangalawa, 200,000 piso naman kapag ang bilang ng armas na naisuko ay lalagpas ng 700. Pangatlo, 200,000 piso kapag ipinahayag ang pangkalhatang amnestisya.
Pangapat, magbibigay raw ang Kastila ng karagdagang 700,000 piso sa mga danyos na naidulot ng gera sa mamamayang Pilipinas. Sa sumakatotal, 1.7 milyon pesos kapalit ng Republika ng Pilipinas. Magad naman sinunod ni Aguinaldo ang mungkahin ng Espanya, pumunta si Aguinaldo sa Hong Kong at nakatanggap siya ng 400,000 piso.
Ngunit habang nasa Hong Kong ang grupo ni Aguinaldo, nainisa ang mga naiwan sa Pilipinas dahil wala raw silang natanggap na pera na pinangako ng Espanya. Dahil rito, nagtuloy-tuloy lang ang revolusyon ng Pilipino laban sa Kastila. 200,000 piso dahil hindi tumigil ang mga revolusyonaryo sa pakikipaglaban sa Kastila.
Pero habang nakikipaglaban ang mga revolusyonaryo na naiwan sa Pilipinas, ano kaya ang ginagawa ni Aguinaldo sa Hong Kong? Mayroon palang estrategiya sa Aguinaldo upang mapatalsik ang Espanya. Bumili sa Aguinaldo ng arma sa mga Amerikano upang gamitin ito laban sa Kastila. Noong ikalabing siyam ng Marso sa taong 1898, bumalik sa Aguinaldo sa Cavite at siya ay naglabas ng... kaotusan na sisimulan nila ulit ang Revolusyon Pilipino laban sa mga Kastila sa tulong rin ng mga Amerikano.
At sa 333 na pangalipin ng Espanya sa Pilipinas, napatalsik ni Ginoong Emilio Aguinaldo ang mga Kastila sa tulong na rin ng mga Amerikano. Ngunit ang buong akala ni Emilio Aguinaldo ay kakampi niyang Amerika. Sa katunayan, e binenta na pala ng Espanya ang Pilipinas sa Amerika sa halagang 27 milyong dolyar na kung saan nagugat sa Philippine-American War at tatalakayin natin yan sa ibang video.
At iyan nga ang kaganapan ng tinatag ni Aguinaldo ang kauna-una ang Republika sa Pilipinas. Ang Republika ng Biyak na Bato. Ang buong akala ni Ginong Emilio Aguinaldo ay kakampi niyang Estados Unidos pero ang katotohanan niyan e binenta na pala ng kahariyan ng Espanyang Pilipinas sa mga Amerikano sa halagang 20 milyong dolyar at karagdagang 7 milyong dolyar para sa korporasyon ng Katoliko at dito na nagugat ang Philippine-American War Dito nagtatapos ang ating kwento Ito ang kaunting pahapyaw sa ating mga susunod na video Maraming maraming salamat sa support at panunood.
Makita tayo ulit sa susunod.