Transcript for:
Галдан Хааны Түүх Баримтууд

Мэний нүтгийн гацаршаруу нь байхан гусанч бүхг эмээх энэ алдардаа, философдаа, хүчдаа үгэхэлсэн галдан мүшээд ханын талаар гардаг нь номийг табхан дээ би тэлцэлгэд энэ льдай. Тангдан гасангүй атаа хүрлдэд сух адсдаа завшандаа үүлээл надаад хүүлсэн. Таа хамгийн суулт ямар наман шоу?

Ын? Таа хамгийн суулт ямар наман шоу? Би...

Эдхийн гэдэг хүүүүний, Қаждан хаан гэдэг намайг нь шүүэнээд. Бээн хуу хэдээн хүгүй. Гэхэдээ бээч нь үүрээ үүлдэхүүү мүч байс. Гасдан гэсэн нь амбасган эх цаау зүйншдаг. Зай миидээж энэ артумгийхээ хүн таллиг хүрцэн.

Ахмад Борл одаасаа өгсөрүү ала эгэн сонсхон бол биднырийн хувьдол ад захшан тэд зүүлгийж үзээд. Хүнгийн сөд өншээ санархсан номих нь талаар асуудж лавалсан. Зай гасангүй алин хамгийн сөлт энэ ширнэн банди айчих хэмээх хүнний пүхүн байрамдар тулгуурлан эмэхтэг нь бидсэн галдан баших хэмээх өншдэг сонсдог номих ташааджаага талаар асууд гэгдэлээ хувьалсан льда. Тэхлээр миний...

нь зүгээс номон түрттээ, замон түүхэм байрамтад номоноодад ачалбагдал үүгдэг. Монголийн хаад түүх соолийн үнэн байдадар нь мэдээ хүсэл сонархалтай заливчууд болон монголчууд да зарвилад. Замуу энэ номийг биичгэсэн үншид сонардуулс таб хүнэд танилцалхсдаа манах хэмээ үзээд. Энэ номийг бас сонсты хэлбэрээр нь сонслаалдаа. Юрхийдээ 2 сэдэнээс бүрсэн сэдээ нэг дээр нь бол 1-2 хоер түгээр бүлг байсан бол хоер тэг сэдээндээр 3-4-5 түгээр бүлгүүд нээд тэдээ тауум бүлг дээм ньом байлаа.

Нэглээр сэдээний ихний 2 хэсэг бол бүхрэгчийн сурхуч хэмээ хэсэг заа мүм хүрсдийн сурхуч хэмээ хэсэг бол юрэхийдээ нь галдынгийн судлагаар шунжилгийн нь нь нь нь талаараах байдсан. Ямар ямар байрамдад тулгуурлсан энэ хүний талаараах мэдээлүүдээ бахтагаад хэлээд хэлсэн байлаа. Талар бол юрэнхээд өрөөсгэл таласан бичсэн намноод маш болом байдаг.

Шашны таласан, янзурийн таласан бичтэг болоб чин айчагон бичсэн бүтээ. Ял түүхөн байрм түттэг, гол зүлүүдэг тулгуурлэн Монгол тумынды энэ гардан бушарх тахааны талар өнөн бодод байрм мидээлэг үхүүд өндэслэн Тэхээр Монгол цусда, замуун тэрт өндөө өрөөхөө өндөө сухсаг бур нарийн мидээд тэг тэр хүүдээлэн. гэмүүсэн яалтаж гуу авж байрш байх нь нь нэгэн болоо гэж бай харч байгаа.

Тэгэн мөжч байсан ажиаг байгаас жөгшүүрл аваад цэдээ хэлбэрээр нь тап хүнэдээ хэсгээснэн сонсгог болноож болноож байгаа бүрдөөснэн байгаа. Туухлан соод талноож сайрхноо. Алтан бөсэгд.

Сан байчгаануу эрхэм хүндэд сонсгож доо. Аргон долтугар зүүний тувааджийн үлэсдөрийн болгийг тудархууд байхч. Монгол үлсэн тусгар тухд нүл гацаршурооний түлээ тэмж байхч. 14 хан тусган хан. галдан башихдан тухаа үнштог, сонстог нь он болгон таа үхнийхээ сонурд өөрийн дуу хоодаа үрөө хүргөж байгаа таа төөлийн гэх байс та байнаа.

Үрээн хангавахд хууилч сэтгүй ширинэн мандийн адишаагийн галдан машигд хан бүтээрийн төөддөрхийн сүүхүүчийн буюу нэгдүйн үдгийн хүхүргэчийн сүүхүүчийн хэсгийг сонсан. Қүрөмүүс тэгээд Ээж хурм ууухуу цагадор хувил гангалдын нь нь нь төрсийн Монгол бөгдөзөн хвийн залгамж башигтээ хаан морин дээлдээр туваа зин талааг идсэн ойр хаан минн үү. Харь болсон гуд бэхчээж. Халах хууирд, Сулурсан сагар, Нонта, Нонтадурсан, Галтанбашигд хан, Монгол үхсээтний тухин төдийгүй Үй армон долдогар зүүний аадсийн, үлсөөр нүүдийн харилцааны түүхэнд гүн өлмөр үлтээсэн түүхэд хүм байзаа.

Түүншэг цөсэхтээ, цөм хүчтээ хүм байгаа бүгэж би бододог имаа. Галд бомбар дурил цигшиг галдан ханы баторонг үйг тодорхуу алхид бэрэх байд гаа. Чухом галдан хаа маань ойрад Монголийн төхэнд ангхууда зуун гарийн көчерхөг хаанд нэгцэн үлсэг байг болж маньж чин үлс орсийн хаанд үлсэн мөрцээрэг зүвэл чадаж байлаа. Олон тадын нэг хавиасдаа сурдог энэ хүн хувжаяны хурч тод нэг эдрээдээ замиг тулж, хагасгүйны түүхийг тулж басмэд өөрийн үүлхэрг монголчоодийн тэн хагсихн өмдэрлээр бичсийн маа. Галдын хан, дондо дэртний дэртээх цагийг ирхийч байсан айнг цагилгаа мэд хурц тод түүхдээ тады нүүдлчин элгүйрт нүүдийн дондо өдрийн од мэд токох хүнээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлгээлг хүний сахин үрвээсэн.

Таваж татарсын энэ хүний тухаа Монгол, гэтэд, аруус, төвдийн, төвхэнд, адам баримтар бичин үлтэж, хожимийн мэргэд тэдгээр баримтэйг мүшхэн сутадж. чихүүл ангучдаа олон дугуныхтүүдэг кийсэн байдагаа. Япон иргэмтэн дарун дахин судлаач олон үнсэн Монгол судлалийн нэгэмлэгийн гэшүүн ахиидоо хэдий хүрөө. Энэ камголын хааны зэхлүүд номондаа энгэж бичсэн байнаа. Галтан хаан бол тулын үндэр зэргэлдэн хувжиган бүвэд ангтогар баньчин лам болно, таудгар дала ламин шэб болно.

Мүн түүний үмнийх түр болох 3-гор инсайл бурилгүй лобсон данзон жамсон Монгол төвдийн харилцааны төвхэнд чухол өөрөг гөөстөхсөн хүнээм хэмээн тадархалсаа. Тэдийгээр шашны өзөлсөнөө этэхэл өнөмөө. нээр нь мүмшэл нээрт шингэсэн тодорхоолд мөн бол үж галдын хааншиг нөмийн бүйн эргэлэмт нөмийн көгч гэржээд хос хувь төрэгтэй хаан халх хөөрдийн түүхэнд лау үгэй байхаа.

Галдын хаан бол эхвэрэнч үзэлсанайны бэлэгдэл тунгхгүйдэл юмай. Эсэрэг тэсэргийн нэгдэл темчил мэд амдарлыг нь зурчил мүн чанр... үр үхдхүүм өмдөргийн төгсөглөн түүнийг түүхийн эдрээ мадагтаа хадуу зөвөлн дэвсөгөрдээр одож хан суулгаач тод хэвээр үлтээсэн.

Тухэн хүн өөрийг нь альч хүнцгүйс харч болох дээргээр боломжийг ходжим үйэхэнд түүнчлэн намдар захоохч сутлаа чид олгод гоо. Күнгэн хэмээхч нь байгаа... дэлхийн гариг эрхээс гудам мухшил суунс сур сурдний гээд үү олон кучин зүйлийн бүрдэл үүгтүүн болон сохцалч байдгаа.

Энэ тухаа мэдлэг мэдээлэл нь эртний цитсан мэргийн ухуанад орчаж эрсэн төдийгүй тэдгээр нь орчин цагийн шинжил ухуанаар батлахцаа. Дээд тэнгрээл сайад бөртэчөн Гуаймарл лугаа Монголчуудын үүгэх бэлэгэдлийн дэргэд Қалтан ханы хувлгаан дүр гэдэг нэг ойрин басгүү этэхэл нөмшлэн бөджэт байдлэн элэрхэлэл нь юмай. хүний агоо талан түүний ухмсурт чанар мэтлэг ухан билээ.

Энэ агоо чанар нь хэрхэм бүрдэдэг болгийг абч өжихгүй үйр. Энэ билиг түгмүүний хувь зохолийг хүндэх нь нэн тувхдой. Өрөөр хэлбэл хэцгайргүйн хан көгөрөгчийн сурхуч ямархан алаг тарлын хүний хурваа түүнийг хэрхэшээв.

Хүмүүн байд дөдээгүй энэ хүрвагийн шээм юуртан сийн хамаг амтан сансар. Тэнгэрийн эрхчайд буюу нарин сарын. Дариг эрхчсийн тахуул, дур хамарин. дууршдог билээ. Саран дуурч тэргэл болох эсвэл нарны эдгэвэгчэн сэрэгэх үйс тэрэн дээлхийн хүн амьтанд нөлвэлдэг болохийг эртний хүмүүс мэдээдэг вайжай.

Эдгээр нь тэнгээр эрхэсийн нөлвэлнийн хамгийн, надад захийн элэрц түүний тухаа мэдэг түүн эмээ гэдэл нарны амьгийн, юсанг гаргийн хүйтлэгүйн баярлэл Тэнгэрд өргөжлэн кэрж байдаг 24 годны нөлөөл нарын сарам байрлах орд зэргэн Зурхан нэрийн мэргэжил мэтлэгээр олж тохдоодог далд зүүлэс бүлээ. Ээм нэрийн жам ястог хүн төрлөгт нэг эртнээс олж мэтсэн гэрэгээ. Энэ мэтлэг ухан нь хүүдээ нээлж нэгэдээд Зурхан ухан гэдэг язгуур мэтлэг төрмтлэг дэж ойонж нь оршин.

Ямар тач нэгэн ойон сэтгэл үл вахдам бүхүү одигаал юуртандсийн зурчил тэмцэл. Оо шач үл болом гадаадад отод гучин зүүсэн тэмцэлэг хүхрөгчийн сурхуч кэн нэгэнд ирхэшээхээс өөр арааггүй байсан митай. Энэ магадвый Монголийн тусгар тухдандлэн үнцэнийг дахин хурч тод мэдрүүлч гацар шурон иха түлөө алд бия бүс. Ахуу дурай бодон тэмцэн хан тэнгэр үүг дээцийн маань зэрлэг байлаа. Тэнгэр эрхчээхээ эрхчээд хувилгаад дурай олг тэрцахт тэнгэр бурхны талал байсан бидж бай.

42-гийн нэгэн амголох цорсийн хан тулсийн эдзэн захарихш үртэн батархон таяжийн хуву галаа. Армон Толдогар жарны хүүх мүддэн мэсчин жил буюу 1446-н үнд Хар Ирчис морийний хүү өнд мэндэс сай. Түүнийг эхээс түрэх үйд Алтаан үүсэн цалинцааган цасаар Сонгтатаж, шимийн хурбож, лохс сабдаг ваердаж тэнгэрг азар жохршсон байдалта байсан хэмэн намдар жохолд дурд сан. Монголчоуд хувтай хүн хурбаронар хэмэн билигшээж ярилсадыг били. Төвэд болоод, дорондахны мэргэдэн ажигдаж тахдаасан ухан хүн амдны тусийг тууилар гөтээг хүчэлтэй хоотог төвэлгөөд хүрч мэндэлхээд тэнгэдэрг азар сонгтатах.

хург бүх зэргээр идрэхийн гайахмашиг үзүүлдэг байсан байдгаа. Тэгвэл Галдын хаанээг мэндэлэх үйст дээр дурдсан байгаадын үзэгдэл элт үзэгдсэн тухаа түүхийн сурвулж бичгүүдэд тэмдэгээлж байх. Аргон долдугвар зонны дундууид Бармон Монголд бурхны шашин ихээхэн хургтатаа дээргээр ч байсан бүгээд сай ихээс мэндэлсэн хүүгийн сахар ёсадлийн.

хлам хувргүйд, хэчийн гүйлэн үүлдэж төрэхүйн тэмдэгийг шинжин гүзэж төрэг заяг нь зурсан байнаа. Эрлэхэх эрдэнд баадар хүн тажийн юм ваагаа хатнаас төрсэн хүүд хламныр хув хэшэг төгүйлдэр гэсэн үтэх та галдан гэдэг төвөд нэр хайрлэс нь хожим төн д бүрлдэж эрэх үүл бүтэх эрх сурийг мэдэж зуугинсан бидж байнаа. Галдан гэсэн нэртээ холботаа нэгэн түүхийг энд үүл яа.

1420-н шарай шашныи үнчслэгч ихэвэлгэн Богдан Жонгхув өөрийн байгуусын хээдээ галдан гэсэн нэр хайралч байж байж бай. Энэн ходжмаа галдан ханд Богдан Жонгхувийн өөрийн бийг зүрүүл нэг хэмээн амь тангараг таавж байсан гэж. түүхэн байрамтад тэмдэгэлэсэн байнаа.

Мэнээ би галдан башиг таныхаа түүгэг бичигтэй гадаадын үл сутлаачдан иксурволжиддаа харцуулыг боломчиддаа болсондаа өрөмшэж байнаа. Энэ хүү сутлаачдан зарим нэгэн иксурволжид. Галдан, 1493-нүүн д зүүүн гарин ицэн Эрдэн Батархунтайчийн хүү болом Мендлэсэн даруу да өмнөх оны ихэн ицэст Баруун Төвдийн цангийн дашланд бүхийдэд цийцэг өвшнөөр жайнж холсон энэ сээ бүрлүүгүү Лохсон Данджин жамцийн хөөт дүрээр тодорчы.

Энэ сээ бүрлүүүүүүн Баруун Төвдийн Суллэх хувилгаан дур бүгэд ангтогар дур сан гэж, дараагийн дур ишчамц, 3-гар дур энэсээ бүрлгүй өөрөө ажигүй. Галдын идгээр хувилгаадын 4-гар дур болон гэж тухын д темдгэсээ. Ямар тач, Галтанханы дээдэв үлэх батуулаа чинсангаа сэхлэн язгуур хусахтаа хув хүмүүс болох тогон таш, эсэн таш нар нээд Монголийг нэхтэх нь захирч байсан тухн үнээн.

Тэгвэл галдынгийн үүүг эцэг дохшин харахуул хан түрвэлсэн эцэг хутагчин нойын эртэн баатар хүн таж нарин халуун эрэмгий язгүйрт нүүд байлаа. Тэдний хусил эрэмэл зүл. үүл хэргийг, галдын божигтан илүү өндөр химжээнд өргөж лүүссэн юмай.

Ямар тач галдын хан Монголийхай гацар шурон дээр Монголийн тусхар төхүтлэйн түлө Монгол авиаж байс мендэлсэн юмай. Монгол зурхан бичигт бичин жил түрсэн хүнийг ухуарлыг сонувч, занта, ойлсайта, шудрэг, гэвэч, нас ахих тусум сансан төлвэлсэн зүйлтэн саад тодхыр иксэх. нэг үрттай хэмэн өзэдгээ.

Тэнгэрийн бичин түрсэн хүн онцхоос хайн хэмэн тэмдэгэлжээ гэж түүхэж эртэмтэн садмин, сулмин галдан башиг таан хэмэн бүтээлдээ тэмдэгэлжээ. Юур нь монгол зурха гэдэв бол дорондахний зурха мэд... Мэдлэг ухан иг байжуулын тадуудхсан үүрийн орннохтгийн байршилэл бүслэл нэрээсгэн захцуулсан мэдлэг ухан имаа.

Тэгвэл зурхан судлач, доктор Дэрвиш Монгол зурхан ицэг гэгэдэдэг лооусан. Төвсөн данжын зандсангийн тухаа. Юссэн их гаргийн көдлгөн байршлийг хүн үлэх зурхан аргийг Монгол орны гаджарийн хуваар тахруулын саалт хийж төвэд балаг Нанкаа дорноо дэлгэрсэн өрийн зурхан илтүг аргийг нэгтэхэн бөөгнөөж Монгол ахууд яв цав тахруу өрийн зурхан номолийг бий болгож. Монгол гаджар идээш лүүсэн хийгээд Тэнгэр эрхээс гацарийн эцэдийн сург мүү нөлөөллийг дарын амрилуулх засиллийг Монгол үүгүүл домийн арахтаа барилтуулын өөрчүүссэнгэж дугнсан байнаа. Монгол зурхаг нэн топчар илэрхийсэн юмай.

Нээдлэг, мэдлэг ухан иг сайтар, измшээд түүнээ Өөрийн гацар орон хүн ардын онсулыг баядл тахруудан бүтээлч баядлар байжуулан бүтээж ашиглан гэдэг кэжээ ямахт илүү өөрт өнтээ нарин нэндэн зүүл мүүн. Чохом яг энэ ийм чадбарийг мана өгөд мэргээд онсууолан өзэдг байсаа. Сөөн хэдэж монголчоод үнөө хүртлэл тэсэн оршицаар ирсэнээ нэгэн тулгуур хүчэн зүйлэн ухууны аргон орон их тауун ухууны зэрэг дорны эмэргэдийн дээд ухууны оодийг мана гаргон дэргэдийн монголчилг, үүндэсчилг чадбур мэдлигтээ холбатаа гэж орчинцаагийн эрдэмтэд тайл бүрлсэн. Тохууал бол галдан бушихдийн дэргэдийн бахиш заай бандыд намхаа жамцан, болхны шашны монголчилг.

хүрсэнд болгож идээшлүүлэх бүхад асар эхийг бүтээсэн их эртэмтэн хуварг маа. Зайван дат намхаа чамз 24 номийг түү тэлнээс монголчилад түүнийгээ өөрийн зүхасан тод үсгээр барлүүссэн гэж судлаачад өзэдгээ. Орионхон хоууд хоойлс сэтгүйлч ширнэн мандийн ажишаагийн мүтээл гаддан башихтхан нөмийн нэгэдгөөр үлдэг төгэлдэр сурхучин буюу нэгэдгөөр үлдгийн хохрэгчийн сурхучийн мэг хэсгийн өргжийдийг сонсож доосда.