Music 70, 280, 290, 300, 20 Nangyari kasi sir, utang So kung di mo makakabaya, doon lang ang pambaya, doon utang ka na naman Di ko na alam Music So, 9,900. Para ipagkakasya mo ito ng ilang araw. Pwede rin hindi.
Oo, pwede rin pumukas. Isip pa nga ng iba dyan, pag nakautang ng malaki, nagpapakamatay. Parang sugal. Nakikipagsugal.
Minsan, nagtago po ako. Wala na po ako magawa. Ika kasi puro makipag...
Away naman po yun. Ang pinakabaso lang pwede, gagbaybayad mo. Sarahan tayo!
Yes, yoy! Bigyan nila kami ng pansin na pwede. Dahil baon na baon na kami sa mga otak-otak. Nasaan yung to kanina? Matinding crisis talaga.
Pito sa bawat sampung Pilipino ang may problema sa utang. Di nakamalala ito sa lahat ng mga bansa sa Asia-Pacific region. Paanong mabuhay ang mga may ganitong mabigat na pasan? Umaga hanggang gabi, utang at mga due date ang nasa isip ng tricycle driver na si Tatay Jovinal. Wala akong utang noon.
Takot ako sa utang noon eh. Noong time na nadadagdaganan ako naging lima. at start na akong mga kapangutang. Kinayo ko naman lahat, sir. Kaya lang, itong mga huli na, dumaki.
Hanggang sa, hindi ko na talaga kaya sa ibang bayaran. Hindi ko alam kung paano mabayaran. Sa tansya mo, magkano ang utang mo ngayon? Yun, ang computation ko sir, kasi totally, ginumpit ko na yan, nasa 220 to 230,000.
Ilang beses po kayong nagbabayad ng utang sa isang araw? Pinakamababa, apat na beses. Matagal yun bago matapos.
Talagang, ayaw ko. Wala na alam kung saan ako makarating. So pa, makaano lang yung tisa natin? 250. Hindi pala.
So ilang pa kailangan natin para makabayad? Ha? Patapos ang ilang oras ng pamamasada, oras na para sa unang singil kay Tatay Jovinal ngayong araw.
Sa kinitang 410 pesos, dalawang daan ang inihulog para sa kanyang utang. Pero bukod dito, Isang daang piso pa ang itinagdag ni Tatay Jovenal para ipangbayad sa utang ng iba. Bale itong ina na to, ito yung utang ko na dinarantong ko hindi siya nagbayad na sinasabing niyang walang binigay, di ko naman talaga nakita.
Sinasakripisyong ako to. So wala talaga akong nakitang ina at wala akong ginalang ina. Hindi ko alam kung paano nangyari.
So ayoko lang na magkasama kami ng loob kasi pinagkatiwalaan niya ako sa pagkakataon na wala man akong income. Pero nagulat lang ako ba't nagkaroon ng ganyan mong bagay. Sacrifice yung sarili ko para bayaran tong... 6,000. Sabi ko, eh siya garantor nun eh.
Sabi ko sa kanya, sige para hindi ka mahirapan, hulugan mo isang daan araw-araw. Pero may utang niya. Oo, pero yung may utang siya. Anong dumaan sa isip mo kung bakit pumayag ka maging garantor?
Gusto ko minsan lang matulungan kung anong pangangailangan. Yung mga kapitbahay? Yung mga kapitbahay kasi, una, kilala, kumari, mga ganyan. Ayoko naman na minsan lang lalapit sa'yo, sabi, tanggihan mo pa. Ah, wala!
Sa Rosario, Cavite. Mahinding pang natutulog ang iba, pumapalaot na ang manging isdang si Teddy. Walong daang piso ang kanilang inutang para sa gasolina at baon magdamag. Kami ang dalawang magkasama, ako sa ibabaw, siya nasisid, pagkahon.
Kung nanon nandyan, nauuli, inaayos ko. Lapo, halos lock out eh Ito, lapo sir, talimasag, isang piraso, kitang, ragiti, pugita sir, pugita, yan lang sir, wala na Ito, logi Wala pang bilhin ng bigas. Hindi namin alam kung anong gagawin namin bukas, ipapaliwanag sa may katindahan sa inatangan namin.
Utang namin, hindi naman namin mapabayaran. Dahil hindi maibenta ang kakaunting huli nila kagabi, ipinangulam na lamang ito nila Teddy. Ano ang pag-aaralan ng mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga Paano yan yung inutang nyo para makapangisla kagabi?
Problema naman yun, sir. Hindi nyo nabawi? Hindi namin nabawi. Paano yung mga utang na kailangan mo bayaran ngayong araw?
Ay, pag-ikip sa pangula, sir. Kaya talagang walang-wala eh. Matagal ng gipit ang mga manging isda rito. Pero sa nakaraang mga taon, lalo raw humirap ang buhay dahil sa dredging o paghuhukay ng buhangin ng malalaking barko sa laon. Panambak daw ito ng mga reclamation project sa paligid ng Manila Bay.
Hindi kami makapaghanap buhay ng maayos. At dito lang naman kami naghahanap buhay sa tapat namin dahil ang usapan ng... Pukaan namin dito balwarte-balwarte.
Pag lumampas kami, huling kami. Wala naman kami pambayad. Tuwing lumalabas kayo, nalulugi kayo?
Lalulugi. Wala naman kami magagawa, sir. Maski anong pilitin namin maghanap po ay. Kung talagang hindi mo makita ilalim ng dagat, eh ngayon wala talaga, sir. Sa kasulukuyan po, magkano po ang inyong utang?
Ngayon, sir, ang mga utang ko nasa may git-50 plus na eh. Pinagkuhan ko, sir, nung nakunang pasokan ng mga bata, sir, pinaggastos ko. Nung bagyo, sir, nung nakarang taon, yung natira-rapira, naas ko yung kukuhang ko bahay.
So, sir, isang araw, ilang beses ang kasinisingil? Dalawa. Dalawang beses.
Dalawang beses. Tapos sa isang linggo may isa pang malaki. Sa isang linggo mayroon kaming malaki na binulogan.
900 yan? 900. Jin! Nakapagulog pa na pala.
Nagulog na ako. Basta sa Merkoles ikaw na lang ulit lahat doon. Ikaw lang.
1-8 Pintindihan mo naman, wala kami mabayad. Alam mo naman, wala kami muli. Oo nga.
Saki usap pa na doon. 1-8 sa merkulis na 1. Ikaw naman. Ikaw naman.
Naking hulog daw ang hapid. Naking sepul di bukas na lang. Pwede sir? Hindi naman bukas sir.
Pag nagawa ng paraan. Hindi na talaga sir. Sir, bukas!
Kaya po, hikiusap daw. Wala kami ngunit ang gabi. Dinulam nga lang namin eh.
Patay? Magkain? Wala nga, bigas eh.
May makiusap ka na lang? Oo. May makiusap na lang ako. Ilagpas-ilagpas ka?
Wala. Walang paunong. Nagpas-nagpas ka na sa due date. Magpalit ka lang mamaya.
Oo, magpalit ka lang mamaya. Okay, salamat. Ba't ka pumayag? Eh, nangawa ako yung lapunan eh. Pero pakain.
Anong pakiramdam ng garantor? Nasa akin, walang pabayad. Walang nabayad. Ikaw, wala ako. Ikaw ang nagbabayad.
Abono po talaga. Abono, oo. Para makatulong sa gastusin ng pamilya, ang asawa ni Tatay Jovinal nagtitinda ng pagkain sa banketa.
Kung hindi po kasi kayo nagbebenta, wala po kung may uuwi si Tatay talaga. As in zero po ba talaga yan? Talagang ubus lahat sa pasada niya?
Kulang pa siya. Kulang pa? Kulang pa, sir. Ano po sinasabi niya sa kanya?
Yun na, sir. Sabi ko, hiyahan mo na. Sabi ko, kakayaan mo na. Sabi ko sa kanya lang, sir.
Parang sa akin siya umaanan ng lakas ng loob, sir. Kasi minsan naiisip niya lang na... Hirapan po kayo.
Kaya nga sir, minsan sabi niya sa akin, sana to pagising niya, pag umaga hindi na ako siya magising, yun ang lagi na sinasabi sa akin. Kaya nga sabi ko, yaan mo, kakayanan din natin mo. Tanghali na. Si Jovinal may 2,000 pesos na kailangan bayaran maya-maya lamang. Kulang ang kanyang pera.
Kaya to the rescue ang may-ari ng tindahan sa kanto. Simona! Pera muna ng paibahan. Kailangan panghulog sa bliss eh.
Salamat! Pag gano'n nalababalik ko sa ito kagad. Thank you.
Thank you very much. Bakit niyo po pinapautang si tatay ng kahit mga maliliit na halagang ganang? Tiwala.
Kasi magkakaibigan naman kami. Ganun lang. Nagbabayad naman po? Nagbabayad naman.
Maayos naman siya magbayad. Hindi niya na po tinutubuan yan? Hindi. Pagka sa akin may ekstra po, okay lang walang to.
Bayong mga pasbok. Okay na to, kompleto to? Ha? Sumunod ka dito? Sino walang halog?
Marami mang pinagkakautangan, kolektor din pala ng utang si Jovinal sa kanilang komunidad. Bakit ang daming buklet nasa yan? Ano po ito, sir?
Parang pinagkuhan niya ako rin ng tao dito para katupano may mga masisingil sila dito. Pagkano yung utang mo sa kanila? 100,000 ang utang ko talaga sa kanila.
Huhulugan ko ng 2,000 a day. Kaya lang itong nakaka-10 days pa lang ata ako, medyo kinapos na talaga ako sa dami. So 2,000 a day ng gano'ng katagal? Two months, 60 days.
So ang babayaran mo total 120,000? 120,000 ang total po. Short sa 2,000 si Tatay Jovenal ngayon.
Kaya 500 na lang daw muna ang kanyang ibabayad. Yung inutang niya kay Ati Mona. Yung unang hulog ko kasi syempre medyo kaya pa nung unang.
Dalawang libo. Yung huli, nag-one thousand. Hanggang sa bumaba ng 500, sir.
Sabi nga nila, ang mga taong nagigipit, Sa patalim kumakapit, ang ibang nagpapautang dito, napakataas ang ipinapatong na tubo. Ang iba masyado rin mahigpit, meron na weekly nagtutubo, mga ganon. Pagkakawala kang choice, hihiram ka sa kanilang 2,000, tutubo ng 400. Pag hindi mo na ibalik sa loob ng 1 linggo, tutubo. tubo na naman ang 400. 20 na lang.
Napasama, 20 na lang daw ang gustong hingin. Matutulog ka, isipin mo utang. 9 or 8 pa lang ng gabi, matutulog ko na utang.
Paano na yung bukas ko? Minsan, alauna, alas dos na madaling araw, katulad kanina. Utang na naman nasa isip mo, kasi yun talaga naging buhay. Ang inaano ko na lang, paano hanggang kailan matatapos? Kaya...
Napakahirap, Sir. Mahirap lang talaga. Ano rin, Sir? Kasi... sabi ko nga, mahirap lang ako.
Tayo mo, gano'n po kayo. At least, nagsisikap kayo. Ganyan, Sir.
Kahit anong pagsikap, ganun pa rin. Sabi ko, hanggang kailan ba ito? Batay sa isang survey ng Social Weather Stations kamakailan, 12.9 milyon na ang mga may hirap na Pilipino.
Kaya hindi na raw nakapagtataka na maraming Pilipino ang nalulubog at nagiging bihag ng ulo. Ayon sa financial professional na si Vince Rapisura, hindi lahat ng utang masama. Double-edged sword yung tawag sa utang.
Pwede kanyang payamanin kung tama ang gamit. or hihirap yung buhay mo, yung tinatawag na death trap, habang buhay ka na lang may utang. Five days ka na na-hospital. Yung anak niyo po. So per se, hindi naman siya masama.
Ang masama dun ay kapag ikaw ay nalubog na sa utang, at hindi mo na matustusan yung mga pangangailangan mo hanggat hindi ka nangungutang. Lalo na sa mga low-income households, marami ang nalululong sa utang, o utang yung unang tinatakbuhan. kapag may mga problema sa buhay dahil una, kulang yung social safety nets na binibigay ng gobyerno.
So for example, tinamaan silang ng bagyo, wala silang makain, mangungutang sila. Pero hindi lang ang pinakamahihirap ang nalulubog sa utang. Kamusta ka na? Ay, hindi talaga okay. Maraming problema ang kinukonsider pa.
Nagsimula raw lumala ang problema ni Deo sa pera nang ma-hospital siya noong 2021. Na-COVID ako. Noong magkaroon ako ng severe pneumonia. Malaki yung naging bill ko, 1.1 million. Wow.
Private hospital. During that time kasi wala nang tumatanggap sa aking hospital. Paano mo yung binabayaran?
Hulugan? Hulugan. Unti-unti. Ang mahal magkasakit, ano?
Dito sa Pilipinas. Sobra. Mahal.
Lalo kapag wala kang insurance. Sobra mahal dahil kahit sa anak ko, konting kibot lang. Mahina na yung limang libo, check-up, gamot. Ang masaklap, nawalan pa siya ng trabaho kamakailan. Ayan, ito.
Ito yung... Yung huling sinahod ko, nine days lang kasi. Final paycheck.
Final paycheck ko. So, 9,900, no? Oo.
Paano? Ipagkakasya mo ito ng ilang araw? Ilang araw, syempre, bigay pa sa pamilya. Oo. May kasakit din kasi yung anak ko eh.
Tapos, bayarin ko pa sa kuryente rito, saka sa tubig. Magkano na lang natitira? Ngayon, honestly, pakita ko sa phone ko siguro, 3,000 na lang.
3,000 na lang. Kaya medyo nag-rush ako na makahanap ng trabaho kahit dito lang muna. Ang hirap, humiram. Lalo sa sitwasyon ngayon na, syempre pandemic, nandiyan pa rin.
Yung assurance ng mga tao na babalik ba yun o hindi, mayroon. Ano, nakakaramdam ka ng hiya? Hiya. Sobrang hiya. Yung hiya ko at yung kapal na mukha ko, pinagsasabay ko.
Lahat ng pangakong kailangan mo, sasabihin mo. Lahat nung minsan, sumbat na nga eh. Okay lang ba sa'yo yun na naging ganyan kang tao?
Nabago ko dahil doon? Oo. Oo, kailangan eh.
Dahil sa pangangailangan, nasubukan na rin daw ni Deo na umutang sa mga tinatawag na online lending applications o OLA. Yun nga lang. Sobrang agresibo raw maningil ng ilan sa mga ito. At hindi lamang ikaw ang kukulitin, kundi ang mga kamag-anak, kaibigan at kakilala sa iyong phonebook.
Nagkakaroon kasi sila ng access sa impormasyong ito oras na ma-install ang app. Ipapahiya ka nila? Ipapahiya ka nila hanggat di mo nababayaran.
At obligahin nila yung lahat ang nasa phonebook mo na magbayad ng utang para sa'yo. Eto, galing to sa kaibigan ko. Ang message niya is Ikaw, p***y nabayaran mo itong utang ni Rodeo Aarón Natividad. Complete name.
At yung number ko nandyan pa. Kung ayaw mong pati pamilya mo, ay ipapatay ko. Sabi niya nga, ikaw magbayad nito.
Magkano ba yung sinisingil nila para magbanta sila ng ganyan? Kung isang online app lang to, nasa 2,000 pesos lang to. Sa halagang 2,000, ganyan sila magmessage.
Ganyan sila magmessage. Grabe. Sa nakalipas na mga taon, parami ng parami ang mga nagiging biktima ng mga agresibong online lending company. Kamay lang sa batok!
Kamay lang sa batok! Sa unang dalawang buwan pa lamang ng 2023, 46 na reklamo na ang natanggap ng National Bureau of Investigation kumpara sa lagpas 100 lang sa buong 2021 at 2022. Yan yung script. At tinatawag natin yan script.
Yan yun. Parang ano lang yan, sir. Panako.
The issue, yung mode of collection nila, I think doon tayo nagkakaroon ng problema kasi maraming nangyayari. You know, harassment, intimidation, threatening remarks, etc. Doon sa harassment, ang isang nangyayari kapag ginagamit yung app, nagkaka-access doon sa contact details ng mga nasa phonebook nung nangungutang. Okay din ba yun?
Definitely, they're not allowed without the consent ng owner ng device. Kahit na i-allow mo sila, yung individual apps, to access your contact details sa phone mo, hindi mo naman sila ina-allow na gamitin yung mga contacts na yun. Kaya meron pa rin violation doon sa Cybercrime Prevention Act doon sa illegal access. Ayon sa Securities and Exchange Commission, sa 124 nirehistradong OLA noong katapusan ng 2021, 33 na ang kanilang tinanggal online.
Sa Nueva Ecija, malaking sugal uli ang tinayaan ni Tatay Alberto. Ilang hektarya ng lupa ang kanyang inupahan upang magtanim ng sibuyas. Anong dumadaan sa isip mo tuwing nagka-harvest kayo ng sibuyas?
Sana gumanda yung anay at gumanda yung presyo. Iyon ang pansa sibuyas. Parang kundi.
Sa palarandi. Mahirap po. Kalaban sa siboyas, yung ulan at saka sa mga insekto. Tulad ng harabas, yung mga kalaban namin.
Pag nasira kasi, siyempre hindi na kami makakabawi. Kailangang mangutang ng puhuna ni Tatay Alberto tuwing panahon ng taniman. Ano yung mga gastos mo? Buto ng sibuyas, pataba, tapos punyuside, saka insecticide.
Yung mga gastusin namin. Tsaka yung upas. Upas sa lupa. Ang lahat yun, utang yun? Oo, utang lahat yun.
Pabayaran namin yun. Unti-unti. Kasalukuyan, magkano na yung utang mo sa koop? Nasa, paano siguro? Umikit ko mo lang sa 700. 700,000?
Asan na. Paano umabot ng 700,000 yung utang mo dito sa Coop? Yung punlani namin na 14 na...
May ita rin yun sir eh. Sana ang tatam na nun kailang nasira. Sa panahong ginto ang presyo ng sibuyas, iisiping umama na ang mga nagtatanim nito.
Pero sabi ni Tatay Alberto, baka kabalik na rin pa ang mangyari. Hindi, hindi kami nakinabang nun. Bakit hindi?
Eh, nakuha na sa amin yung sibuyas ng 22 pesos dahil tinuwa na sa stories yun eh. Ngayon, nilabas nila sa stories, mahal na. Pero hindi namin nabili nga nila sa amin yung mga sibuya. So sino na kinabang doon? Yung mga negosyante.
Sa kabila ng mahalagang papel na ginagampanan, ang mga magsasaka at manging isda. ang ilan sa pinakamahirap na sektor sa lipunan. Ang pagsisibwes talaga mahirap.
Nakikipagsugalga. Isipan ng iba dyan, pag nakautang ng malaki, nagpapakamatay, may isipan ng ganun dahil nga siyempre hindi makabahid ng utang. Pero lalo pang mahirap ang sitwasyon para sa mga magsasakang, walang sariling lupang sinasaka. Yung mga tinatawag na manggagawang bukit. Dalawang linggo nang hindi nababayaran ni Nanay Imelda ang hulog sa pinagkakautangang kumpanya.
At due date uli nila ngayong araw. Namamasukan muna si Nanay Imelda dahil hindi pa... panahon ng ani at wala pang kita sa kanilang palayan.
Pero kahit araw-araw tumatanggap ng labada ng mga kapitbahay, kulang raw talaga ang kanilang kinikita ngayon. 30 plus. Pero wala po, eh, pati interest na po yun.
Yun nga po, nagkalamidad po yung binagyo po yung mga palay. Kaya hindi po kami masyadong kumita sa aming. Dumalaki po ang utang ninyo? Oo po.
Ito lang po naman, sir. Hindi kami nakabayad. Tapos, kumapit po ako sa pataling.
Doon, sa lending po. Ano po ang pakiramdam nyo na... Ina nga, nagkanda utang-utang na kayo. Hindi pa kami magkatulog, sir.
Tapos hindi po ako kumakain. Wala pong gana. Lumulotan po yung isip po, sir. Pero sabi po ng asawa ko, pag nag-ayon po, nagtutulungan po kami na gana.
Kung meron. Nasa Lugto kami ng matinding krisis talaga. Talagang nabubuhay kami dun sa mula sa pangungutang dahil wala naman na akong sariling sinasaka.
Ano po nangyari sa Lugto? Palaki ng palaki ng salundan. hanggang tuluyan ang naibinta. Halos lahat ng mga anak ng mga magsasakal na napamanaan, halos mas malaking porsyento na po yung naibinta, naisanla yung kanilang mga lupa.
Ngayon, nabubuhay na lang si Tatay Juanito sa pakikisaka sa lupa ng iba. Sampung porsyento lang ang kanyang nakukuha sa bawat anihan. Dahil na rin sa kalamidad, noong huling ani, 8,300 pesos lang ang kanyang kinita. May kanino bae po ito? Sa anak ko po.
Sa anak ninyo? Ano pong trabaho? Noon po nag-Saudi po siya, sir.
Kaya nakaipon ako. Kaya nakaipon po. Ang ginagawa namin kung may maipon yung anak ko, yung natatrabaho, may pamilya naman, nagbibigay naman po kahit kunti. Pero hindi pa po sa pag. Kinahaponan, sumapit na ang pinangangambahang due date nila nanay Imelda.
Ang hirap naman kasi dito kasi, why ka dito, sir? Ang hirap naman kasi maghanap ngayon. Sa biyernes na, hindi pwedeng biyernes, last week pa yung usapan natin yan.
Sumapit na ang pinangangambahang due date nila nanay Imelda. Ano ba, Sir? Sinabi ko naman kay Sir na sa biyernes na... Nanay, hindi pwedeng biyernes.
Last week pa yung usapan natin yan. Di ba? Ayun nga, Sir. Gumagawa naman kami ng paraan.
Nang punta ka na doon Laguna sabi nung araw na singila? Nang punta ka na Laguna? Hindi Laguna, sir.
Pangpanga. Talaga nagpunta ako, sir. Yun nga, nakikiusap kami sa... Anay, hindi ko pwedeng pakiusap po yun dahil yung nga po yung patakaran ng kumpanya ho namin. Di ho ba kayo nakinig na mag-aliso kayo?
Yun nga, pinaliwanag sa amin yun, sir. Ayun nga, kung pwede. Bakit po yung pinipilit yung sariling gusto ko ninyo ngayon? Hindi na pwedeng baguhin mo yun? Ayun nga, gawat nga, sir.
Ay, hindi po rin gawat. Ang hirap nga naman mag-ano ng pera. Hindi nga ganyan yung...
Kung sa susunod na eh, magulog na kami. Ayos ko po. Sa linggo na ho na yung kanatay.
No bagay lang nga ta kwarta, may inutang kanya yun na nain. Siyak nalakalang pakitong tungan. So more than a year, orient na kayo pagpipirmaan.
Da kayo bago kayo release. Ta'no mahintin dyan nyo? Ang pinaka baso lang, pwede ka magbayad mo.
So gano'n? Madi ma ata nga pata ka rin yun ah. Ayayusin mo, may may sa linggo lang sir. Ang pinaka kaso, pwede ka nga kunayaw.
Madi ma ata sir. Sige, advance payment may kaginami iyo. Ba't di mga kastanga, ipagamahal.
Lipasin na siya, tatu-nanay ko na kanya. Noong umabot sa 70,000. Lipasin niya ka, sir. Bago pa lumala ang sitwasyon, nagpasya na muna kaming bayaran ang utang ni Nani Imelda para sa linggong iyon. Sige, nai, anong babayaran natin?
Ayan lang, ma'am. Ito na? Oo.
1, 280 lang, ma'am. Para hindi na rin magpabalik-balik siya, sir. Sige po.
Yun na po yan. Nakakahiya naman po. Yun na po yan.
Yun lang po. Yun lang po. Madalas, naiipit lamang ang pinakamahihirap sa sitwasyong hindi naman nila pinipili. Kaya dapat, pairalin daw yung tinatawag na ethical financing. So yung ethical finance, ang tinitignan talaga, ganito ay nauuna yung kapakanan ng tao kesa sa kikitain mo.
So, people above profit. For example, ang mga magsasaka, mangungutang sila sa rural banks, sa corporate kooperatiba. o sa lending companies, tinamaan sila ng bagyo. Okay?
Ang mangyayari dyan, usually, ay i-restructure yung kanilang loan. Ipagpapaliban yung maturity. Tatagal yung loan, kumbaga. Pero, sa panahon na itinagal nun, ay tatakbo pa rin yung interest at kadalasan, may penalties pa rin.
Pero kung susumahit mo, kasalanan ba nung magsasaka na siya ay nabagyo o napeste o kung o na flood, nabaha? Hindi naman, di ba? Parang kumikita ka at yayaman ka dahil sa paghihirap ng iba.
So, hindi rin namin ginagawa yun. Yan yung client rating system natin, no? Late payments, class A, zero.
Pinapractice namin siya by choice kasi walang batas na nagsasabi na ganyan ang gagawin. So, maganda sana kung mayroong guidelines na ibibigay yung gobyerno towards that. Dating may tinatawag na usury law ang bansa na ipinagbabawal ang pagpataw ng labis na interes sa mga utang.
1916 ito isinabatas at itinakda ang maximum interest rate sa 6 to 14 percent kada taon. Yun nga lang, sinuspindi ito noong 1982 para daw ito bigyan ng kalayaan ang mga pribadong individual at grupo na bumuo at pumasok sa anumang kasunduan. Hindi ibig sabihin naman na sky's the limit.
Diyan ngayon papasok ang korte na para i-mitigate. Yung ganong kataas or unconscionable interest rates. Ang maliho kasi dito, may karapatan ang nagpa-utang, pero may karapatan din naman ang mga nangutang. Pag ho very unconscionable, oppressive, yung bang shocking to the senses na yung interest rate, pwede ho nang babaan ng korte po yun. Isang protesta sa dagat ang ikinasan ng mga manging isda sa Rosario, Cavite dahil sa patuloy umanong pinsalang idinudulot ng dredging sa kanilang pangisdaan.
Salaw! Let's go! Sumama dito si Teddy.
Signing sa Manila Bay! We are Manila Bay! Importante talaga yung magkasama-sama kami rito. Makikita siguro naman sa media na ganun ang panawakan namin para hindi naman utang.
O, baon na baon ako sa utang dahil wala naman, saan ako kukuha ng pangkain at wala naman akong nahuli sa laut. Kamusta ang buhay niyo ngayon, Nay? Sa hirap nitong pangingisda?
Sobra. Sobra talaga, sir. Hirap? Oo, sobra. Mula nung may barko dyan, hindi na magkasya sa maghapon niyo.
kinikita nila. Hindi talaga. Minsan, ang mga anak ko hindi nakakapaso kasi walang almusan.
Kailangan mag-absent muna kasi wala eh. nasabay pa sa pagtaas ng presyo, no? Yung bilihin. Dati may bigas pa na tag-40.
Ngayon, wala na. Nagkanda utang-utang kami. Dahil dyan, mangungutang para ibayad sa utang. Tapos kung darating na naman yung isang judit, mangungutang, ibabaid naman dun sa nagjududit.
Ganun. Hirap. Bakit nga ba tila hindi makaahon-ahon sa kumunoy ng utang at kahirapan ang maraming nating kababayan?
Sintomas daw ito ng mas malalim na problema sa ating ekonomiya. Sa napakahabang panahon, hindi talaga nakapaglikha ng sapat na trabaho yung ekonomiya ng Pilipinas. So ano nangyari nga ngayon? Ano nilang pinapasukan na hanap buhay? merong kitain para sa kanilang pamilya.
Sa tingin nyo ba, paanong tutugunan yun? Habang ngayon, nakulang-kulang nakita ng mga pamilya, kailangan magbigay ng ayuda. Walang ibang pwede gawin.
Napakabibigay ng kagyat na ginhawa. Pwede magbigay ng ayuda. Pero ikaw, Ikalawa, kung hindi masapol na may problema doon sa pagpapatapos ng ekoremiya, kung hindi masapol na kailangan talaga protektahan, supportahan ang lokal na industriya, mga maliit na magasakamangang isda, itong problema na kulang ang trabaho sa Pilipinas, kulang ang kita ng bawat pamilyang Pilipino, hindi siya masasolusyonan. Nito'ng Marso, inanunsyan ng gobyerno ang planong pamimigay ng 1,000 pesos na ayuda sa 9.3 milyon na pamilya.
Para daw ito sa mga pinaka-apektado ng mataas na presyo ng bilihin at mga servisyo. Pero ang sulidanin sa utang ng iba nating kababayan, kung tutuusin, ramdam din ng buong bansa. Itong Pebrero, umabot na sa 13.4 Trillion Pesos ang pambansang utang o national debt ng Pilipinas.
Kung ipapataw sa bawat Pilipino, katumbas yan ng nasa P117,600 kada tao. Wala naman niya sahil masama sa pag-uutang. Ang tanong lang doon, paano siya ginagastos at sino magbabayad ng utang? So sa pangkalahatan, kung yung utang ay ginagamit sa tama para palakasin ang lokal na ekonomiya, para bigyan ng... patna edukasyon, makalusugan, pabahay mga Pilipino, para magbigay ng ayuda sa pananang kagipitan, okay lang ganun kasing utang.
Yung nangyayaring natatrap sa utang yung mga karaniwang Pilipino kasi may utang sa kaliwa. utang sa kanan para bayaran yung sa kaliwa. Parang nagiging cycle lang siya. Ganun din ba yung nangyayari sa Pilipinas?
Oh, actually, maganda nga yung analogy yun eh. Yung karaniwang pamilyang Pilipino, kahit tuloy-tuloy yung pag-uutang niya, kasi kulang ang kita niya. Ganun din lang siya ekonomiya.
At ang gobyerno, tuloy-tuloy kong utang kung di mo pinapalakas yung kayaan mo maglikha ng kita. Sinubukan naming makapanayam ang mga miyembro ng Economic Team ng Pamahalaan, ngunit hindi pa sila sumasagot sa amin. Gayon paman, ipinagmamalaki ng Administrasyon ang 7.6% GDP growth o paglagunang ekonomiya noong 2022, na pinakamalaki raw sa loob ng apat na dekada. Sa panahon ng krisis, dahil tila walang ibang maasahan, lakas ng loob at diskarte ang pinayiral na mga kailangang mangutang.
Sanay na rin yung mga magsasaka sa lugi. Kita mo, kahit lugi sila taon-taon, andyan pa rin sila. Sasabihin nila, ayaw na namin magsibuyas.
Lagi na lang naririnig mo, ayaw na magsibuyas. Pero ayaw pa rin sila. Nagbabaka sakali pa rin silang magsibuyas. Baka tumama.
Para hindi malugi sa murang bilis sa kanila ng sibuyas ng mga trader, nagbebenta rin sila Alberto sa gilid ng kalsada. Magkano ang benta nyo ngayong araw? 3,500 ang benta namin ngayon.
Sa 3,500? May 500 na rin kami ron. Ano na yun?
Malinis na yun. Malinis na yun. May nabigyan na rin yung mga kasama namin.
Nagtrabaho. So yung 500 na yun, kailangan bahagi nun ay gastosin ninyo bilang pamilya. Yung bahagi nun, yun yung kailangan mong ipunin. O ipunin na pambahid din sa utang masako. Pag ang benta mo, nasa ganitong halagalang, mga 3-5, nag-aalala ka na yan?
Oo, nag-aalala na yan. Siyempre, kung matatagdag pa yung gastos, di ala na. Si Tatay Jovinal patuloy rin kumakayod sa lansangan. Umaasang madadagdagan pa ng konti ang kanyang kita.
Di ba may bamaya na kayo na pagkakilala? Magkano yung target nyo? 250 pa. 250 pa. Mamamasada pa kayo? Wala na, wala na kami masasakay doon.
Makapagsakay doon, isa na lang siguro. O, mayroon mo sa kapagalat. Kaya nang hiliit. Wala nang hiliit. Yun nga lang, kapos pa rin talaga ang kanyang pera sa kailangang hulugan ngayong gabi.
Ito mo na. Kasi ano, wala akong panghulog ngayon. Ang gagawin ka? Bukas na tayo magulog talaga, kita po. Pwede ba ito?
Okay lang? Bukas okay lang ba? Sige na, pwede na.
Hindi, makiusap na lang ako. Makakausapan ko na lang. Hindi ka pwede mang-away dahil hindi naman maganda yun.
Kasi pera, nababayaran. Yung kahiyan ng tao, hindi mo kayang bayaran yun. Yung pakikisama, natural lang yun. Kahit na misang inis na inis ka na, wala kang magagawa.
Okay naman siya magbayad, magagawa siya ng paraan. Pag ikaw kasi ng utang, siyempre sir, isipin mo, makapagbayad ka talaga. Maari talaga balik mo yun. Kasi pinagkatiwalaan niya ako, ganoon din sana. Ibalik yung tiwala na ginawa sa'yo.
So yung utang nyo po, pag ganyan, unti-unti nyo nang binabayaran? Oo, unti-unti namin binabayaran. Kaya hindi pa due date?
Oo, para pagdating ng due date na niya, magaan na lang. Unti na lang yung mamabayaran. Ano po pakiramdam na ganito kapag nakapagbabayad ng utang? O at least nababawasan yung utang?
At least na medyo gumaga ng pakiramdam, nababawasan ko pa unti-unti yung pinuha ko. Natingnan ko yung karagatan kung nag-iisipan ko kung umamalakayan na naman ako. Kaya gagawin ko na lang sir, try na lang try habang hindi pa kami nabibigyan nila ng pansin.
Utang ko hindi ko kinahiya. At least gano'n paano ginagapang kumbayaran. Ang tigas ng ulo talaga ng Pilipino.
Hindi siya mong sukuyan. Hanggat hindi na nadada pa, sige, birat. Nadada pa nga palagi.
Pero bangon ulit yan.