Endocrinologie Lezing: Hypothalamus-hypofyse-bijnieras

Overzicht

• Focus op hypothalamische hypofyse-as en adrenocorticotrope hormonen.
• Onderzoekt structuren belangrijk voor hormoonregulatie: hypothalamus, hypofyse (voorste en achterste lobben).
• Primaire focus: Voorste hypofyse in relatie tot de hormonen van de bijnier.

Bijnieren

• Locatie: Boven de nieren, elke nier heeft een bijnier.
• Structuur:
  • Bijniermerg: Centrale deel, gestimuleerd door sympathische zenuwen om adrenaline en noradrenaline af te scheiden (vecht- of vluchtreactie).
  • Bijnierschors: Buitenste deel, verantwoordelijk voor de langetermijnstressrespons.

Structuur van de Bijnierschors

• Drie lagen: "GFR"
  • Zona Glomerulosa (G): Produceert mineralocorticoïden, voornamelijk aldosteron.
  • Zona Fasciculata (F): Produceert glucocorticoïden, voornamelijk cortisol.
  • Zona Reticularis (R): Produceert androgenen.

Hormonale Regulatie

• Langetermijnstress:
  • Hypothalamus geeft corticotropine-afgevend hormoon af.
  • Stimuleert de voorste hypofyse om adrenocorticotroop hormoon (ACTH) af te geven.
  • ACTH beïnvloedt de lagen van de bijnierschors:
    • Zona glomerulosa: Geeft mineralocorticoïden (aldosteron) vrij.
    • Zona fasciculata: Geeft glucocorticoïden (cortisol) vrij.
    • Zona reticularis: Geeft androgenen vrij.

Functies van Hormonen

Mineralocorticoïden (Aldosteron)

• Rol bij de regulatie van de bloeddruk via de nieren.
• Stimuleert water- en natriumretentie in nefronen (distale tubulus contortus & verzamelbuis), waardoor de bloeddruk toeneemt.

Glucocorticoïden (Cortisol)

• Biedt negatieve feedback om verdere hormoonafgifte te verminderen.
• Functies:
  • Veroorzaakt hyperglycemie door de invloed op de opbouw en afbraak van leverglucose.
  • Verhoogt eiwitafbraak.
  • Veroorzaakt insulineresistentie en vetopslag.
  • Onderdrukt het immuunsysteem, waardoor het risico op infecties toeneemt.
  • Stimuleert osteoclastische activiteit, wat leidt tot osteopenie/osteoporose.

Androgenen

• Beperkte rol bij stress.
• Bevorderen mannelijke kenmerken en libido.

Aanvullende Factoren die Aldosteron Beïnvloeden

• Angiotensine II: Onderdeel van het renine-angiotensine-aldosteronsysteem, beïnvloedt de afgifte van aldosteron onafhankelijk van stress.
• Bloeddrukregulatie via stimulatie van het nefron.
  • Verlaagde bloeddruk triggert renineafgifte uit juxtaglomerulaire cellen.
  • Start een cascade die leidt tot de productie van angiotensine II.
  • Angiotensine II stimuleert de secretie van aldosteron, waardoor de bloeddruk stijgt door natrium- en waterretentie in het nefron.

Samenvatting

• Begrip van de hormonen van de bijnierschors is cruciaal voor het beheersen van stressreacties en bloeddrukregulatie.
• Hormonale interacties spelen belangrijke rollen in fysiologische processen zoals bloeddruk, immuunrespons en metabolisme.