Magandang araw sa inyong lahat. Ako si Sir John at welcome sa Sinagam. Sa araw na ito, pag-uusapan natin ang universe, ang solar system, at ang Earth. Specifically, ano nga ba ang ibig sabihin ng Big Bang Theory?
Saan ba nang galing o paano ba nabuo ang ating solar system? At bakit nga ba ang Earth? ay kayang mag-support ng life? Bakit nga ba may buhay sa mundo?
By the end of our session, dapat nating masagot ang mga sumusunod na tanong. First, what is the most accepted theory for the origin and evolution of the universe? Second, how did the solar system come about? And third, why is Earth habitable? Let us start with the idea of The Big Bang.
Big Bang or Big Bang Theory is how astronomers explain the way the universe began. It began nearly 13.8 billion years ago. So anong ibig sabihin nun? Ang universe ay 13.8 billion years old na. So ganoon na siya katanda.
At paano ito nagsimula? According to scientists, many scientists believe that it came from a massive expansion. Now, common misconception ng mga mag-aaral na ang Big Bang daw ay parang bang.
Ibig sabihin, may pagsabog, may explosion. But no. It started from a single point at nag-stretch siya at nag-expand from that single point hanggang sa kung anong meron tayong kasalukuyan ngayon. So, many scientists believe that the universe is still expanding up to this moment. So saan nang galing yung idea ng expansion of the universe?
So siya si George Lemaitre. Sabi niya, the universe started as just a single point. He said that the universe keeps on stretching and expanding. So isa siyang pare at siya ang nagbigay ng idea about the Big Bang. So, sino yung mga sumuporta o sino yung sumuporta with the same idea na pinaniwalaan ni George?
Or ni George? Siya si Edwin Hubble. So, napansin ni Edwin Hubble while observing the night sky that the galaxies are moving away from each other as seen on Earth. So, ano yung implikasyon na yung mga galaxies na na-observe niya?
sa night sky ay tila ba parang naghiwa-hiwalay or lumalayo sa isa't isa. So, na-imply niya na if the galaxies are moving apart or moving away from each other, then the place where the galaxies are into ay gumagalaw din. So, nasaan ba ang mga galaxies? Nasa universe.
So, dahil parang naglalayo-layo ang mga galaxies, ang universe ay nage-expand din. Parang creation lang. The beginning.
In the beginning, the universe is composed of hot, tiny particles mixed with light and energy. So after that single point stretched and expanded, ano na yung meron? So according to the Big Bang Theory, meron na daw hot, tiny particles mixed with light and energy. Now, we cannot really... understand or really explain sa level natin kung gaano ba kataas ang temperatura because in the first place, wala namang nabuhay during that time.
Kaya nga ito ay tinatawag na teorya. Pero many scientists believe, and according to Big Bang Theory, na ano bang meron nung simula ng universe. So merong light and energy that happen to be existing or existed na pareho sila. Meaning to say, yung light, and energy are almost the same.
Dahil nga sobrang taas ng energy, the movement and the transformation of light and energy ay parang sila na yung isa't isa. So what happened habang nag-expand or nag-stretch ang universe? So as the universe expanded, it cooled down.
So lumalamig daw yung universe habang siya ay nag-e-expand. Pero in the context of lumalamig, hindi siya kagayang ng malamig na alam natin na pwede nating hawakan. Dahil ang pinag-uusapan dito ay universe, yung malamig na akala natin malamig, actually mainit pa din siya.
Ang temperature niya, yung maabot pa rin ng million kung hindi billion na degrees. Pero ano yung effect? na lumalamig daw yung universe during the beginning. So the particles slow down and group together forming light elements. So dahil yung temperature ay bumababa, it permitted the formation of the light elements, namely hydrogen and helium.
Ano pa yung nangyari after that? Dahil nagkakaroon na ng atoms, They grouped together forming stars and with the presence of gravity, galaxies were formed. So yun yung scenario in the beginning. Now, big bang lang ba ang pinaniwalaan o teorya na pinagmulan ng universe?
Meron din tayong tinatawag na oscillating theory. So ano yung sinasabi sa oscillating theory? Oscillating Theory Number 1, it agrees daw with the Big Bang Theory.
Kung yung Big Bang daw ay may expansion or paglawak, paglaki, ang oscillating ganun din. Pero ano yung meron sa paniniwala niya na wala sa Big Bang? Sa Oscillating Theory daw, there is a period of expansion, paglawak, and contraction, pagliit. So kung meron daw Big Bang, Time will come na magkakaroon din ng big crunch o yung papalit naman daw yung universe. So yun yung sabi sa oscillating theory.
Another theory that explains the existence of the universe is called steady state theory. So as the name of the theory implies, steady state, everything is the same. Nandyan na daw ang universe in the beginning. So hindi siya nabuo. basta na lang siya nandyan.
At habang siya ay nage-expand, nag-create daw ng matter ang universe. So galaxies are not moving away from each other. Stars are being made at the center of the galaxies that spiral out of the center.
Galaxies absorb energy given off by the stars throughout their life cycle. So saan daw kinuha ng energy ng mga galaxies? Dun sa mga stars na... nasa end na ng buhay nila.
Dahil nga may life cycle ang mga stars. It is reused or the energy is reused to produce new stars. So unlike oscillating and the Big Bang, para sa steady state theory, walang expansion na nagaganap. Wala ding contraction. So same lang yung universe in the beginning.
Or sa idea nya, kung lalaki man daw ang universe, matter will be created. So ano yung butas ng Steady State Theory? It failed to explain the Cosmic Microwave Background. So ano yung Cosmic Microwave Background? Para sa Big Bang Theory, it explains the tinatawag nating remnants o tira-tira ng Big Bang Theory.
For example, pag tayo ay nakatingin sa langit at nakita natin na parang merong usok ng jet, Malalaman natin na may jet na dumaan doon dahil may usok na mahabang ganun. So sa case ng Big Bang Theory, yung ebidensya na nagkaroon ng Big Bang Theory ay yung tinatawag na Cosmic Microwave Background. So nandun pa din siya sa space. So there, the oscillating and the steady state theory. Ngayon, ikumpara natin.
kung ganun na nga haba katanda ang universe kumpara sa ibang body or organism kagaya nating tao. Okay, so 13.8 billion years ago na buo or nag-start ang Big Bang. So after 4 or 3 billion years, nag-start ng mag-form ang mga galaxies. So Bago yan, syempre nagkaroon muna ng stars dahil may stars na massive sila at alam natin pag massive ang heavenly body, the more massive it is.
As if they are the greater the gravity na meron sila. So tumakbo ng tumakbo and then 4.5 to 4.6 billion years ago, dun palang nabuo ang solar system kasama na ang sun at saka ang mundo. So ang unang life form ay nag-emerge around 3.8 billion years ago. So yung life form na yan, hindi natin yan pwedeng associate sa uri ng buhay na meron ngayon. kagaya ng tao, ng hayop, even the microorganisms that we're talking na pwede nating ibigay na example, hindi siya kagaya niyan.
So it's more like madaling mabubuhay, madaling rin mamamatay. So yung mga dinosaurs, sila ay nabuhay around 228 million years ago. And the first species ng tao ay nabuhay ng noong 1.8 million years ago. At ang Homo sapiens, kailan lang ba?
So, ganun lang kaiksi pa lang yung buhay kumpara sa buong history ng timeline or ng timeline ng universe. So, punta tayo sa susunod sa Big Bang and sa universe. Let's talk about our solar system. So, sabi nga natin that the solar system was formed around 4.5 billion years ago. 5 to 4.6 billion years ago.
So ano ba yung solar system? So yung solar pertains to the sun and the system pertains to the heavenly bodies that are attracted to the gravitational pull of the sun. So by definition, the solar system is the gravitationally bound system of the sun and the objects that orbit it. So ano yung meron sa solar system?
Of course, the sun, the eight main planets, The dwarf planets, the asteroids, the comets, the meteors. So, itong mnemonics na ito, lagi ko itong itunuturo sa mga estudyante ko para mas maalala natin ng maayos kung ano ba yung pagkakasunod-sunod ng mga planets. By the way, number one, ang Pluto ay na-eject na.
Na-evict na siya bilang main planet ng... ating solar system. So ang ating planets ay walo na lamang.
So, Mang, Victor, Espinosa, Mag-Jagging sa Umaga ng Lumakas. So yung mga first letters na nire-represent ng bawat words represent the planets of the solar system na magkakasunod-sunod sila. So we have Mang, M for Mercury, Victor, V for Venus, E, Espinosa for Earth, M again for Mag, for Mars.
J para sa Jagging, para naman sa Jupiter. S for Sa, Saturn. U for Uranus or Uranus. And N for Neptune. So, yan.
Tandaan natin yan. And siguro additional lang, between Mars and Jupiter, nandyan ang asteroid belt. Around the area, kung nasa ng Pluto, nandoon naman ang... Kuyper's Belt.
So kung naalala nyo yan sa lesson ng grade 8 sa science, isa yan sa mga tinapik to. So yung solar system, saan ba siya nanggaling? So meron madaming teorya na nag-i-explain kung saan ba nanggaling ang solar system. Ang ibibigay ko sa inyo ay tatlo. So, what are the...
hypothesis or theories that explain the origin of the solar system. So the first one is encounter. So ano yung ineexplain sa encounter?
So kung makikita natin, meron tayong dalawang stars. So the first star is the sun at yung isang star is a passing by na star or tinatawag sa Sa libro or sa references na Rogue Star, kumbaga malikot, magulo siya. So, there was a time daw na yung ating sun at saka yung passing by na Rogue Star ay nagkaroon ng interaction with each other. Dahil sila ay massive, dahil sila ay mabigat, yung gravity pull nila sa isa't isa tend to eject some of their parts na nakikita natin dito. So, yung mga parts na daw yan became the planets.
So eventually, yung Rogue Star, dahil nga sya ay roving or roaming star, umalis sya. So, kumbaga, dumaan lang sya sa sun. Pero yung parts... nila, yung kanilang matter na na-eject from them, yun yung mga naging star. Ano naman yung sinasabi sa nebular?
Sabi sa nebular, meron daw sobrang laking gas at saka dust na nag-contract due to the gravity. Forming a disk that began to rotate, forming within its center, the protosan, and within the disk, form the planets. Ito naman yung itsura ng nebular.
So, ito yung dust and clouds. And then, nagkaroon ng rotation. Tapos, dahil bumibilis ng bumibilis yung rotation niya, naipon sa gitna yung matter.
Tumasang temperatura, permitted the elements to form the star, at sya yung naging proto-sun, eventually the sun. Tapos, yung mga natira sa paligid became the planets. Lastly, ito naman yung protoplanet hypothesis.
So, ano yung protoplanet hypothesis? So, sa tatlong yan, the protoplanet, ito na yung parang latest na pinaniniwalaan na pinagmulan ng solar system. It's actually an improved version of the nebular hypothesis. So, ano yung sinasabi dito sa protoplanet?
Meron din daw massive cloud of gas and... dust that rotated slowly in space. The cloud shrunk under the pull of its own gravitation.
Most materials gathered around its center, the temperature becomes so high that fuel a powerful reaction which is called the fusion of hydrogen giving birth to the sun. Now, the remaining materials around the sun form the plate like this called eddies. So, itong eddies na ito, nag-shrink din ito dahil nag-shrink ito, kumbaga, nag-collapse siya, naging massive, and then became the planets. So, there.
Encounter theory or hypothesis, nebular hypothesis, and protoplanet hypothesis. Okay. Punta tayo ngayon sa Idea na, bakit yung Earth kaya niyang mag-support ng life? Bakit si Elon Musk, kung kilala niyo si Elon Musk, sinusubukan niyang, kumbaga, ini-aim niya na makapunta ang tao sa Mars.
Kaya ba nating mabuhay sa Mars? So, anong meron sa Earth at saka sa Mars? Okay, ang sagot doon, ang location ng Earth, even Mars, ay nasa habitable zone tayo. So ano yung ibig sabihin ng habitable zone? So sabi dito, it is an area around the star, hindi lang nang sana, even other stars, where it is not too hot and not too cold for liquid water to exist on the surface of the surrounding planet.
So anong ibig sabihin nun? Pag sinabi daw na yung planet ay nasa habitable zone, it means that the water can exist in its liquid form. Kasi pag too hot daw yung location ng planet, mag-evaporate yung water. Pag naman too cold, hindi siya magiging liquid water.
It will freeze into an ice. So the distance Earth orbits the sun is just right for water to remain a liquid. So yun nga yung nabanggit ko kanina. Habitable zone is also known as Goldilocks zone. Now, ang mga scientist, ang NASA at ang ibang astronomical organization sa buong mundo, they are in search for habitable planets from different solar systems sa ibang galaxy o sa ibang bahagi ng Milky Way Galaxy.
So, if you look the website ng NASA, makikita nyo doon na madaming na-identify na planets na para daw kagaya ng Earth kasi nandun siya sa habitable zone na tinatawag. So, tignan natin itong illustration na magpapakita ng location ng Earth kumpara sa ibang planet sa ating solar system. So, let's say this is the sun.
This is the current age of the sun which is around 4.6 billion years. By the way, makikita natin na ang depiction ng kulay ng sun sa mga libro, sa mga internet. surges na nakikita natin is orange. Well, actually, ang kulay ng sun ay hindi orange but white.
Kaya lang siya nagiging orange dahil sa paningin natin, orange siya dahil may kinalaman ng ating atmosphere doon. Anyway, so this is Mercury and Venus. Definitely, hindi natin kayang mabuhay sa Mercury dahil sobrang lapit niya.
Sa Venus naman, kahit parang ang lapit niya sa habitable zone, hindi rin natin kayang mabuhay sa Venus kasi sobrang kapal naman ng atmosphere niya. So, pag nandun ka, baka matunaw ka. So Sa location ng Earth at saka ng Mars, makikita natin yung habitable zone. So sa part na yan, yung water ay kayang mag-exist as liquid water.
Ngayon, bakit yung mga scientists, they are fascinated with the idea of bringing humans to Mars? May tubig ba doon? Ang sagot, wala pong tubig doon. Or kung may tubig man dun, hindi siya liquid water.
Just wala din dun makapal na atmosphere, wala din dun oxygen. So kung pupunta dun ang tao, kailangan niya magtayo ng facility para siya ay mabuhay. Ang meron lang tayo ngayon ay ang Earth at yun lang ang tangi nating home. So Jupiter, Saturn, well definitely ang layo na niya sa Sun.
So hindi niya kayang mag-retain ng liquid water. Now, let's compare the current age of the Earth. Pag halimbawang nasa stage na siya na matanda na. So, ang mga stars, sabi ko nga kanina meron niyang life cycle. At time will come that the sun will become old and expand to a giant or red giant.
So, pag nag-expand na yung sun, eto yung Earth. So, nasa na yung... Mercury at Venus, wala na.
Nakain na siya ng size ng sun. So, pag nandito na yung sun, pag ganito na siya kalaki, yung area natin, hindi na siya habitable. So, nag-adjust na yung habitable zone. So, nandun na siya sa Jupiter at Saturn area.
Pero, kailan pa ba ito mangyayari? Matagal pa, 12.5 billion years. Baka nga wala na tayo eh.
Well, anyway, in-explain lang natin kung ano ba yung idea ng habitable zone. So there, ano yung mga natutunan natin? Number one, Big Bang Theory is the most accepted theory for the origin and evolution of the universe.
Second, the solar system was formed from a massive cloud of gas and dust that rotated slowly in space and shrunk under the pull of its own gravity. At pangatlo, ang Earth, ang planet lang natin, Kayang mag-support at mag-sustain ng buhay for the very reason na siya ay nasa habitable zone at ang location niya in distance from the sun is just right for liquid water to exist. So as learners, this is our only home.
What would you do? Ano yung pwede natin gawin para yung earth na meron tayo ay ma-preserve natin? Maganda araw sa inyong lahat. Maraming salamat.