Witaj na kanale nauka.pl zasubskrybuj nasz kanał by dostawać informacje o nowych [Muzyka] lekcjach Ignacy Krasicki wybrane satyry część druga interpretacja wybranych Satyr do króla Utwór ten otwiera Pierwszy zbiór Satyr Ignacego Krasickiego ma formę monologu Autor rozpoczyna tekst słowami im wyżej tym widoczniej chwale lub naganie podpadają królowie najjaśniejszy panie Satyra prawdę mówi względów się wyrzeka wielbi urząd czci króla lecz sądzi człowieka gdy więc ganie zdrożne pozwolisz mości królu że od ciebie zacz wypowiedziane w pierwszym wersie przysłowie im wyżej tym widoczniej a także cały wstęp stanowią swego rodzaju usprawiedliwienie poety oto na początku zbioru Satyr a więc utworów piętnujący i ośmieszających pewne zachowania i zjawiska autor umieszcza wiersz skierowany do króla bo przecież słowa najjaśniejszy panie mości królu i tytuł dzieła nie pozostawiają wątpliwości adresatem satyry jest sam władca I to właśnie on jako osoba piastująca najważniejsze stanowisko w państwie zostanie jako pierwszy poddany osądowi jednocześnie Krasicki zaznacza że zgodnie z wymogami gatunku utwór nie będzie pochwałą króla ponieważ Satyra prawdę mówi względów się wyrzeka poeta mówi jednocześnie że szanując króla i jego funkcj będzie starał się być sprawiedliwy w swoim osąd następne fragmenty to wypowiedź ujęta w cudzysłów w satyrze wypowiada się szlachcic sarmata który krytykuje króla zarzuca władcy brak Królewskiego pochodzenia mówi Jesteś Królem A czemu nie królewskim synem To niedobrze krew Pańska jest zaszczyt przed gmin kto się w zamku urodził Niech ten w zamku siedzi Stanisław August Poniatowski został wybrany podczas wolnej elekcji był synem kasztelana Krakowskiego toteż zdaniem szlachcica nie powinien zasiadać na tronie a zdolności do sprawowania władzy ma tylko ten kto pochodzi z królewskiej rodziny następne stwierdzenia dzięki zastosowaniu ironii zaprzeczają wypowiedzianym wcześniej słowom bo natura na rząd czych pokoleniach znas się inszy powietrzem żywi insz Straw pasie stąd rozum bez nauki stąd biegłość bez pracy łatwo zauważyć absurdalność wypowiadanych słów Przecież mądrość zdobywa się nie poprzez dobre urodzenie A dzięki kształceniu się a umiejętności Nabywa się drogą ćwiczeń szlachcic sarmata który wypowiada się w satyrze jest zawistny zazdrości królowi stanowiska odczuwa wyraźną niechęć do władcy jest On również próżny bo zwraca na siebie uwagę wychwalają swoje uważa że on sam byłby równie dobrym władcą mówi tyś królem czemu nie ja mówiąc między nami Ja się nie będę chwalił ale przymiotami niezłymi się zaszczycę a do tego i szlachcic A choćby i miodem szynkowa tak jak niegdyś ów Bartnik w Kruszwicy czemuż bym nie mógł osiąść na twojej stolicy następne fragmenty w dalszym ciągu dotyczą pochodzenia władcy brak Królewskich korzeni jest według wypowiadającego te słowa wielką wadą szlachcic mówi bowiem Jesteś Królem A byłeś przedtem mości panem to grzech niedopuszczony każdy który stanem przedtem się z tobą równał a teraz czcić musi nim powie najjaśniejszy pierwej się zakrztusi fragmencie pojawia się niedorzeczna krytyka króla za polskie pochodzenie sarmata mówi Bowiem tak źle to więc żeś jest Polak źle że nie przychodzień podmiot mówiący dowodzi że w wielu starożytnych krajach władali państwami królowie pochodzący z zagranicy to też lepiej byłoby gdyby i w Polsce królem był cudzoziemiec wszak w lacedemon zawżdy siedział talc na likurg tronie greki archontów swoich od Rzymian brali Rzymianie dyktatorów od Greków przyzwala byle był nieswój choćby i pobłądził zawżdy to lepiej było kiedy cudzy rządził czyń co możesz i dzieł Mii sąsiadów zadziwiają choć wiedzą chociaż czują żeś jest tronu godny nie masz chrztu co by zmazał Twój grzech wszystkie te argumenty są absurdalne i dowodzą braku patriotyzmu wypowiadającego się szlachcic Powszechnie wiadomo że władcy pochodzący z zagranicy nie dbali o dobro państwa którym rządzili lecz o własne interesy w historii Polski znaleźć można liczne tego przykłady kolejne zarzuty sarmata wypowiada w sposób następujący powiem więc bez ogródki oto młody jeszcze pięknie to gdy na tronie się mieści tyś nań wstąpił mając lat tylko 30 bez siwizny bez zmarszczkowy Talenta posiada wszak w zmarszczkach rozum mieszka A gdzie broda siwa tam wszelka doskonałość zwyczajnie przebywa zarzut że król jest zbyt młody i że nie ma zmarszczek w których rozum się mieści świadczy negatywnie o krytykując łatwo dostrzec Tu ironi widać wyraźnie sprzeczność między ogólną wiedzą każdego człowieka na ten temat a treścią wypowiedzi i jej powagą słowa szlachcica wywołują u czytelnika uśmiech te Zarzuty są dowodem ograniczenia umysłowego wręcz głupoty szlachcica podmiot mówiący zwraca jednocześnie uwagę że gdy król Się zestarzeje będą go krytykować za to że stary w ten sposób odwołuje także i ten zarz tylko jeśli zestarzeć ci się damy jak cię tylko w zgrzybiały wieku oglądamy będziem krzyczeć na starych dlatego żeś stary kolejny zarzut dotyczy sposobu sprawowania władzy szlachcic uważa że król jest zbyt łagodny bądź takim Jacy byli drudzy po co tobie przyjaciół niech cię wielbią słudzy chcesz aby cię kochali niech się raczej boją cóżeś zyskał dobrocią łagodnością zdzieraj A będziesz możnym gnb A będziesz wielkim ironiczny uśmiech czytającego wywołuje też inny zarzut wyrażony w satyrze sarmata krytykuje bowiem upodobanie króla do wiedzy i otaczanie się ludźmi nauki szlachcicowi nie podoba się dbałość władcy o rozwój nauki opieka nad artystami i ich twórczością w następujących słowach dostrzec można wyraźną drwinę księgi lubisz i w ludziach kochasz się uczonych i to źle porzuć mędrów zaba żaden się naród księgą w moc nie przysposobił utwór Do króla to satyra dedykacji władca dzieło zostało napisane tak że początkowo wydaje się być krytyką władzy sarmata stawia królowi pi zarzutów młody wiek polskie pochodzenie łagodność w spraw umiłowanie nauki i otaczanie się ludźmi mądrymi oraz dobroć łatwo można zauważyć że Zarzuty są niedorzeczne wręcz absurdalne jednocześnie Ignacy Krasicki obniża wartość oskarżeń poprzez posłużenie się persyflaż to mowa ironiczna pod pozorami zarzutów ukryte jest szyderstwo a wady okazują się być zaletami w ten sposób Krasicki odwołuje wszystkie stawiane wcześniej zarzuty dlatego wiersz jest w istocie pochwałą króla a nie jego krytyką wykrzyknienia podkreślają emocjonalność wypowiedzi nagromadzenie absurdalnych zarzutów kompromituje nie krytykowano lecz krytykujące i wyraźnie sugeruje ironiczną wymowę utworu ostrze satyry obraca się więc w stronę szlachcica Sarmaty wypowiadający zarzuty Jawi się jako człowiek niedouczony ograniczony niewykształcony wręcz tempy brak mu także patriotyzmu jest on Ponadto zazdrosny i zawistny takich ludzi jak szlachcic wypowiadający się w satyrze do króla Było w X wieku wielu satyra jest więc krytyką sarmatyzmu jego negatywnych przejawów Ignacy Krasicki pozornie solidaryzuje się z zacofanym szlachcicem krytykujący króla powaga mówienia o zarzutach zręcznie maskuje kpinę i szyderstwo z wypowiadającego słowa sarmat satyra do króla jest nie tylko krytyką wiecznej szlachty dzieło ma również cechy panegiryku czyli wypowiedzi sławiące osobę poeta w zręczny sposób wypowiada pochwałę króla Stanisława Augusta Poniatowskiego który mimo młodego wieku zasłynął jako władca ceniący wiedzę i mecenas kultury sztuki i nauki w wierszu nie ma przesady w wywalaniu zalet króla czytając absurdalne zarzuty można dostrzec nawet zrozumienie nie żadnych sz aby obronić się przed takimi atakami świat zepsuty to pierwsza satyra ze zbioru z 1779 roku została napisana Po pierwszym rozbiorze Polski ma ona charakter ogólny dotyczy bowiem wielu negatywnych zjawisk w Polsce epoki oświecenia jak sugeruje tytuł utwór ukazuje świat zepsuty czyli moralnie upadły w satyrze wypowiada się sam autor który na początku utworu zwraca się do swego dzieła słowami wolno szaleć młodzieży wolno starym zwodzić wolno się na czas żenić wolno i rozwodzić godzi się kraść ojczyznę łatwą i powolną A mnie sarkać na takie bezprawie nie wolno niech się miota złość naci i chytrość bezczelna ty mów prawdę Mów śmiało saty rzetelna w powyższych słowach poeta mówi o roli satyry uważa że w sytuacji wymagającej naprawy trzeba obnażać zło istniejące w świecie satyra jest właśnie takim gatunkiem którego zadaniem jest mówienie prawdy w następnych wersach pisarz zmienia adresata wypowiedzi zwraca się do zapomnianych wartości idei a także ludzi Gdzieżeś cnot gdzieś prawd gdzieś się podziały Gdzie żeście om matrony święte i przykładne Gdzie żeście ludzie prawi przystojna młodzieży Posługując się to posem ubis gdzież są poeta wyraża tęsknotę za dawnymi czasami mówi że cnota prawda i prawi ludzie bezpowrotnie minęły w wypowiedzi dominuje gorycz i żal ponieważ rzeczywistość rysuje się w ponurych Barwach zdaniem poety współczesne społeczeństwo nie szanuje zasad moral iw nic nie są warte pytania retoryczne podkreślają dramatyzm sytuacji w kolejnych fragmentach pisarz gani złodziejstwa oszustwa matactwa małżeństwa dla zysku oraz częste rozwody a także wykorzystywanie słabszych mówi tak same matactwa i łgarstwa jad się szerzy a źródło biorąc od Stol gro dalszą zarazą zuchy pełno uczniów zdrożny wszędzie nierząd rozpusta występki szkaradne wzgardził jarzmem cnoty i żony i męż wadzą się przyjaciele bracia nienawidzą rwą krewni łup sierocy łzy w dów piją zdrajce oczyszcza wzgląd nieprawy jawne winow następnie artysta zwraca się do przodków którzy odznaczali się szlachetnością i wysokim poczuciem moralności duchy przodków nad grr cnót co używacie na wasze gniazdo okiem jeżeli rzucacie jeśli odgłos dzieł naszych was Kiedy doleci Czy możecie z nas poznać żeśmy wasze dzieci jesteśmy ale z gruntu skażeni wyrodni jesteśmy Ależ tego nazwiska niegodni To co oni honorem poczciwość przenosząc nad cnotę dzieci złe psuję ojców poczciwych robotę zysk małżeństwa kojarzy żartem jest przysięga lubieżność wpaja węzły Niestatek rozprzężenie stwierdza że współczesnych mu Polaków cechuje brak poszanowania dla prawa i zasad życia społecznego nie ma życzliwości ani zwyczajnego dobra wiecznym sarmat poeta przeciwstawia cechy przodków żyli oni zgodnie z zasadami moralnymi charakteryzowali się prawości i szlachetnością na określenie sposobu życia przodków w tekście wiele razy pojawia się słowo poczciwość obecna forma tego wyrazu poczciwość słowo to jest bardzo pojemne znaczeniowo i Kryje w sobie zalety takie jak życzliwość dobroduszność skromność i zacność widać wyraźnie że Krasicki wyolbrzymia zalety przodków i wady współczesnych Przeszłość ma więc cechy utopii poeta idealizuje minione czasy aby tworzyły mocny kontrast ze współczesną mu rzeczywistością Warto zwrócić uwagę także na to że poeta najpierw mówi z dystansem potem w tekście pojawiają się zaimki i czasowniki w pierwszej osobie liczby mnogiej Świadczą one o tym że porzucił dystans i postawę moralisty i identyfikuje się ze społeczeństwem ten zabieg służy Podkreśl autentyczności wypowiadanych sądów w następnych fragmentach pisarz anafor ponownie zwraca się do współczesnych Polaków mówiąc płodzie szacownych ojców noszący nazwiska zewsząd cię zasłużona dolegliwość ściska same sprawcą swych losów zdrożne obyczaje krnąbrność nierząd rozpusta ytki gubią kraje ten nas nierząd OB bracia pokonał i zgubił ten nas cudzym w łup oddał z nas się złe zaczęło dzień jeden nieszczęśliwy zniszczył wieków dzieło poeta z goryczą mówi o tym że występki społeczeństwa prowadzą do upadku kraju nawiązuje tu do trudnej sytuacji politycznej dostrzec można wyraźną aluzję do pierwszego rozbioru Polski autor przestrzega więc przed tragedią i apeluje do rozsądku wers poeta konstruuje znany już Kazań sejmowych Piotra Skargi alegoryczny obraz ojczyzny jako tonącego okrętu grozi burza grzmi niebo okręt nie Zatonie majtki zgodnie z żeglarzem gdy staną w obronie a choć bezpieczniej okręt opuścić I płynąć powiej być w okręcie ocalić lub zginąć zmienią swój sposób postępowania staną się szlachetni patriotyczni podobni do swoich przodków i w momencie zagrożenia ojczyzny staną w obronie kraju satyra świat zepsuty to swoista Analiza sytuacji w kraju jego upadku moralnego autor mówi o rozprzestrzenianiu się w Polsce negatywnych wartości które prowadzą do upadku ojczyzny jest to Satyra na czasy w których żył poeta utwór zbudowany jest na zasadzie kontrastu aktualnym oświeceniowym problemom pisarz przeciwstawił wartości i cnoty przodków satyrę charakteryzuje poważny ton brak w niej elementów komicznych pytania retoryczne i wykrzyknienia podkreślają emocjonalność gorycz i dramatyzm wypowiedzi obraz polskiego społeczeństwa X wieku w satyrach Ignacego Krasickiego satyry Ignacego Krasickiego był pisan na podstawie obserwacji rzeczywistości zbiór 22 Satyr prezentuje wady polskiej szlachty X wieku poeta przedstawia bardzo wyraziste typowe postaci i tak w satyrach pojawiają się pijacy żony modne ludzie o słabej woli awanturnicy kłótnia przesadnie dumni przeceniają zy nie dostrzegając natomiast wad nie Posiadają również umiejętności refleksji zastanowienia się nad swoim postępowaniem poeta z goryczą wypowiada się o polskim społeczeństwie ukazuje jego moralny rozkład upadek tradycyjnych cenionych Od wieków wartości a także warcholstwo marnotrawstwo i głupotę Mieczysław Klimowicz jeden z historyków literatury polskiej stwierdził że satyry Krasickiego prezentują wyniki sekcji anatomiczne społeczeństwa wieku wartości artystyczne i ponadczasowy charakter Satyr satyry Ignacego Krasickiego powstały w określonej sytuacji historycznej i społecznej oświecenie Bowiem to czas wzmożonych działań reformatorski usilnie starano się uratować suwerenność kraju a także przebudować mentalność polskiej szlachty oświeć jej umysły też literatura polska powstawała w ścisłym powiązaniu z troską o losy państwa i jego obywateli myśliciele i twórcy oświeceniowi uważali że literatura powinna pełnić funkcje wychowawcze satyra jako gatunek klasycystyczny umożliwiała wprowadzenie realiów życia codziennego i tematów niskich to też pisarze oświeceniowi korzystali z tego I rzeczywiście satyry Ignacego Krasickiego stały się narzędziem w walce z negatywnym ukazywanie wad ludzkich w satyrach miało służyć poprawie obyczajów wiecznej szlachty Ignacy Krasicki tworzył różnego typu satyry Żona modna i pijaństwo to satyry dialogowe natomiast do króla ma formę monologu świat zepsuty to także satyra monologowa ale w formie kazania prezentująca zjawiska ogólne typowe dla kultury wieku Krasicki w mistrzowski sposób posługiwał się dialogiem i monologiem niezwykle umiejętnie łączył różne formy narracji aby uzyskać lepszy efekt i zaciekawić czytelnika satyry Krasickiego zadziwiają także bogactwem realiów życia ówczesnej szlachty Wystarczy wspomnieć żonę modną i pijaństwo portretowe satyry obyczajowe Ignacego Krasickiego ukazują charakterystyczne dla epoki wady ludzkie jak na przykład pijaństwo i bezkrytyczne zapatrzenie w cudzoziemskie wzorce na obraz x wiecznego społeczeństwa szlacheckiego w satyrach Krasickiego składa się galeria typów ludzkich charakterystycznych dla tamtych czasów bohaterowie przedstawieni przez pisarza w satyrach to barwne postaci poeta naszkicował je tak zwaną grubą kreską umiejętnie wybierając tylko niektóre cechy warto wspomnieć również o bogactwie środków artystycznych użytych przez Krasickiego artysta posłużył się między innymi persy przerysowani wyolbrzymienie humorem parodią a także karykaturą satyry wyróżnia klasyczna jasność treści prostota języka i przejrzystość Mimo upływu wielu lat Mimo przemian cywilizacyjnych jakie zaszły w świecie satyry Ignacego Krasickiego wciąż zdumiewają aktualności zmieniła wprawdzie sytuacja społeczna i pocz nie zmienili się ludzie ich wady i stereotypy myślowe dziś w XX wieku satyra pełni podobne funkcje jak ponad 200 lat temu także i współcześnie krytyki wymaga nadużywania alkoholu podobnie jak przed wiekami wielu Polaków źle pojmuje gościnność i nie wyobraża sobie spotkania rodzinnego czy towarzyskiego bez alkoholu filozoficzna refleksja o słabości natury ludzkiej wyrażona w satyrze pijaństwo również jest aktualna nauk pijaństwa krą zmaga się wielu współczesnych Polaków dziś w dobie globalizacji zmienił się świat granice państw nie stanowią przeszkody w podróżowaniu i zmianie miejsca zamieszkania na skutek migracji a także dzięki mediom i internetowi więcej wiemy o innych narodach przejmujemy niektóre cudzoziemskie obyczaje i nie ma w tym nic złego nie należy jednak robić tego bezkrytycznie nie należy zapominać o własnych wzorcach i obyczajach społeczeństwo które Odwróciło się od tradycji przodków traci własną tożsamość narodową i tego uczy współczesnych Polaków satyra Żona modna ponadczasową wartość Posiada także satyra do króla również i dziś spotkać można ludzi krytykujących bezpodstawnie innych zazdrosnych zawistnych a także egoistów głupota próżność i pycha to także wady współczesnych ludzi mimo że dostęp do wiedzy jest powszechny to wielu Polaków podobnie jak sarmata z satyry Do króla nie docenia wartości nauki Wiele elementów aktualnych zawiera także satyra świat zepsuty kodeks moralny wychwalany przez Krasickiego nie zmienił się postępowanie zgodnie z zasadami etycznymi szlachetność zacność wciąż są wartościami pożądanymi ponadczasowe jest także i to że często starsze pokolenia krytykują współczesność i zestawi na zasadzie kontrastu czasami minionymi gloryfikują zalety przodków ponadczasową wartość Satyr Ignacego Krasickiego podkreśla również to że poeta Nie proponuje w swoich dziełach żadnych rozwiązań wzorów postępowania lecz ośmiesza to co wymaga zmiany i poprawy warto zatem poznawać te oświeceniowe Utwory moralizatorskie które do dziś nie straciły na aktualności opracowała Barbara Nowak czytała Agnieszka feilhauer zasubskrybuj nasz kanał by dostawać informacje o nowych [Muzyka] lekcjach Zobacz też inne lektury z gimnazjum