Canlıların Temel Bileşenleri

Giriş

• Canlıların temel bileşenleri su, inorganik ve organik moleküllerden oluşur.
• Konu, biyolojide temel ve önemli bir yere sahiptir.

Moleküllerin Sınıflandırılması

• Canlı yapısında inorganik ve organik moleküller bulunur.
  • İnorganik Moleküller: Su, mineraller, asitler, bazlar
  • Organik Moleküller: Karbonhidratlar, yağlar, proteinler, enzimler, vitaminler, ATP, nükleik asitler

İnorganik Moleküller

Su

• Vücutta enerji vermez.
• Dışarıdan alınır, vücutta sentezlenemez.
• İyi bir çözücüdür, seyrelticidir ve taşıyıcıdır.
• Vücut sıcaklığını dengede tutar ve enzimler için gereklidir.
• Fotosentez için gereklidir.
• Yoğunluğu 4°C'de en fazladır, bu yüzden buz, suyun üzerinde yüzer.

Asitler ve Bazlar

• Asitler: H+ iyonu verir, örn. karbondioksit, laktik asit.
• Bazlar: OH- iyonu verir, örn. amonyak.
• pH ölçeği ile ölçülür (0-14 arası).

Tuzlar

• Asit ve bazların birleşmesiyle oluşur.
• Vücuttaki sıvı dengesi için önemlidir.

Mineraller

• Enerji vermezler, düzenleyici moleküller olarak işlev görürler.
• Dışarıdan alınır, vücutta üretilmez.
• Eksiklikleri hastalıklara yol açar.
• Önemli Mineraller:
  • Kalsiyum: Kemikler ve dişler için, eksikliği raşitizm ve osteomalaziye yol açar.
  • Demir: Hemoglobinin yapısında, eksikliği anemiye neden olur.
  • İyot: Tiroksin hormonu üretimi için gerekli, eksikliği guatr hastalığına yol açar.
  • Fosfor: DNA, RNA ve ATP yapısında, eksiklikleri zeka geriliği ve kemik zayıflığına yol açar.

Organik Moleküller

• İncelemesi bir sonraki derste yapılacaktır, örn. karbonhidratlar, proteinler, yağlar.

Tepkimeler

Dehidrasyon Sentezi

• Küçük moleküllerin birleşmesiyle su açığa çıkar.
• Enerji harcanır.

Hidroliz

• Büyük moleküllerin su ile parçalanmasıdır.
• Enerji kullanılmaz.

Özet

• İnorganik bileşikler enerji sağlamaz, düzenleyicidir ve dışarıdan alınır.
• Eksikliklerinde çeşitli sağlık sorunları oluşabilir.

Not: Bu derste ele alınan konular için daha fazla bilgiyi 'İnorganik Beşgen' üzerinden özetleyebilir ve konuları gözden geçirebilirsiniz. Organik bileşikler konusuna bir sonraki derste detaylıca değinilecektir.