Herkese merhabalar. Mevsimlerin oluşumu ilk dersimizde beraberiz Tonguç Evladım benim. Fen dersimizde ilk konuyu beraber işleyeceğiz ve süper bir şekilde mevsimler nasıl oluşuyor öğreneceğiz. Hangi mevsimleri biliyorsun?
Hocam en sevdiğim mevsim yaz mevsimi o da bitti ya. Aynen gerçekten yaz bitti ne yazık ki. Şimdi Tonguç Evladım benim yepyeni bir seneye başlıyoruz.
Yepyeni bir heyecan başlıyor ve süper bir heyecan fırtınası geliyor. Ve biliyorsun 2023 sayısal, 2023 sözel sınavımız geride kaldı. Artık bu bizim için 2024 şeklinde karşımıza gelecek. Ve fen dersimizdeki ilk konuyla beraberiz.
2024 LGS için aynı zamanda sekiz sıfırcı. Evladım benim bir kere mevsimler oluşumundan mutlaka mutlaka iki tane soru gelir. Garanti yüzde yüz.
Ama bazen tabii ki sadece birinci dönem konuları oluyor. Mesela geçen sene olduğu gibi depremden dolayı o zaman daha fazla gelebiliyor. Ama önemli olan biz bu sene iki soruyla yani fen dersimizin yüzde onuyla uğraşacağız diyoruz. Ve hadi bakalım dünya ve güneşi bir kenara koyalım ve dersimize başlayalım Tomuş Eren Bey. Tonguç Dershane sunar.
Bir kere şunu bilmen gerekiyor. Normalde biz 21 Ocak'ta tabii ki ara tatilimiz oluyor değil mi evladım benim? Ara tatilimiz oluyor. Söme sade. Ve kar yağıyor, kış oluyor, birazcık soğuk oluyor hava.
Ama aynı tarihte aslında Brezilya'da veya Arjantin'de veya Güney Afrika'da yani dünyanın alt kısmında, güney kısmında, güney yarımkürede yaz mevsimi yaşanıyor. Bu çok enteresan bir şey. Yani normalde bizde kış yaşanıyorken onlarda yaz yaşanıyor.
Ve tam tersi de bizde yaz yaşanıyorken onlarda kış yaşabiliyor. Dolayısıyla. Yani şu anda mesela orası soğuk hocam.
Biz şu anda yaz gibiyiz. Aynen öyle. Mesela şu anda biz yaz mevsimindeyiz.
Orası da soğuk kış mevsiminde yaşıyor. İşte bu mevsimlerin oluşumunu bize çok enteresan bir şekilde anlatan çok önemli bir özellik. Şimdi sana mevsimlerin oluşumundaki özel sırları anlatınca zaten bunu da anlayacaksın. Neden böyle olduğunu diyoruz. Ama...
Şunu da söylemek istiyorum Tonguç Cup 1. sezon başlıyor Tonguç Ölen Bey'im. Süper bir şekilde seninle beraber Tonguç Cup'da 1. sezonda süper başarıları imza açacağız. Aynı zamanda kendi başarımızı da başarı hikayemizi de yazacağız Tonguç Ölen Bey'im.
Bu başarı oyununda bizimle beraber ol diyoruz. O yüzden de Tonguç Akademi.com'dan girip takımını belirle. Bilgiye baykuş musun? Hızlı işlemisin?
Takımı belirle ve süper bir şekilde takımınla beraber görevlerini yerine getirerek eksiksiz bir şekilde Sekin sınıfı tamamlayacağız diyorum. Bunu da söyledikten sonra hadi bakalım o zaman dersimize başlayalım. Bir kere Tonguç Erdem Bey, bugün seninle beraber aslında üç tane konu başlığımız var.
Birincisi, bak kulağımdan çekerim senin. Dünyanın hareketleri. İkincisi ekseneğikli. Sonrasında önemli tarihlere bakacağız. Bu önemli tarihler, gündönümleri, ekonokslar ve benzeri.
Bunlara beraber bakacağız. Dünyanın hareketlerini biliyorsun zaten. Dünyanın ne hareketi var?
Dünya dönüyor, kendi kendine dönüyor. Aynen, dünyanın dönme hareketi var. Ve aynı zamanda güneşin etrafında da Tonguç Erdem Bey'im...
...bir dolanma hareketi var. Şimdi beraber bunları inceleyeceğiz seninle beraber. Ardından buradaki ekseneğikliği dediğimiz kavramın......23 derecelik kavramın ne olduğuna bakacağız.
Ve önemli tarihlerde 21 Haziran, 21 Aralık......işte 23 Eylül, 21 Mart ve bunları beraber işleyeceğiz diyorum. Ve hadi bakalım o zaman, hadi şunu da açalım bakalım. Dünyanın bir kere öncesinde şunları bilmelisin. Tunç Eray Bey, dünyayı biz aslında bir top gibi düşünürsek... Nasıl bir top mesela şurada elimize bir top var.
Toplu topu. Harikasın. Bu dünyanın Tonguç Eren Bey'im aslında iki parçaya ayırdığım zaman bir üstü var bir de altı var. Ben üst ve alt diyorum aslında. Dünyanın üstünde Türkiye'miz var.
Dünyanın altında da mesela Arjantin var, Brezilya var, Avustralya var ve bilmem ne bin benzeri. Bu tam ortadan geçen bir çizgi var dünyanın. Biz buna ekvator çizgisi diyoruz.
Ve bak şöyle dünya küremizi aldık. Yer küredi diyoruz bunu aslında. Bu...
Dünyanın etrafından böyle baktığımız zaman bir küre aslında bu. Ben bunu ortadan ikiye ayırıyorum bak. Bir üstü bir de altı.
İşte bu üst ve alt Tonguçören Bey'im güney yarım küre ve kuzey yarım küre diye adlandırıyor. Alt taraf güney, üst tarafta kuzey. Zaten pusulada da yukarıya doğru yönler gösterildiği zaman kuzeydir burası. Ondan sonra güneydir burası. Bu sağ tarafta neydi Tonguçören Bey'im?
Doğudur. Sol tarafta batılır değil mi? Bunları çok iyi bilmek zorundayız. Bunlar aslında pusulanın yönleri. Bunlar gerçekten de bizim günlük hayatta da bilmemiz gereken çok önemli bilgi.
O zaman bak üst taraf ve alt tarafı bir kere bilmemiz gerekiyor. Ve bunun da ekvator çizgisiyle ayırdığını bilmemiz gerekiyor. Üst taraftaki ülkelerden birkaç tane söyler misin Tonguç Erhan Bey?
Türkiye. Harikasın, harikasın, harikasın. Türkiye'miz harikasın. Amerika.
Harika. Türkiye harika. Başka ne olabilir?
Amerika. Ama Amerika'nın alt kısmı mı? Güney Amerika mı? Yoksa normal Amerika mı?
Amerika Birleşik Devletleri. ABD diyelim. Mesela... Kanada diyebiliriz. Başka ne söyleyebiliriz?
İngiltere. İngiltere diyebiliriz. Harika.
Aynı zamanda Tonguç Eren Bey'in başka ne söyleyebiliriz? Rusya. Rusya diyebiliriz.
Çok güzel bak. Bunlar aslında üst taraftaki ülkeler. Peki alt taraftaki ülkelerden birkaç tane söyleyeyim.
Bunlar genel kültür. Aynı zamanda konuyu anlamamız için çok önemli bir yer. Bu arada sorular hep bunlardan geliyor. Mesela Arjantin Tonguç Eren Bey.
Mesin. Ne alakası var? Arjantin'in bayrağı da bu şekilde zaten.
Arjantin. Ondan sonra Brezilya Tonguç Eren Bey. Ronaldinho. Ne alakası var?
Aynıca futbol kültürü tebrik ediyorum seni. Peki ardından Güney Afrika. Güney Afrika zaten adı da üstünde.
Güney'de. Aynı zamanda Avustralya Tonguçer'e bak. Avustralya. Bak bu çok önemli çünkü Avusturya değil Avustralya aşağıda aslında burada bir kıta kendi başına diyoruz. Bunlar bizim için çok önemli.
Şimdi bu genel kültür aynı zamanda konuyu anlayabilmemiz için bir başlangıç. Üst taraf alt taraf kuzey yarım küreği de biz KYK diye göstereceğiz sorularda veya buraya da GYK diye güney yarım küreği diye göstereceğiz. Şimdilik keyifli ve basit duruyor hocam. Harika şimdilik basit.
Şimdi dünyanın hareketlerine bakalım. Dünyada zaten biliyoruz. Sonuç olarak benim dünyanın bir dönme hareketi var ve kaç ne kadar zamanda tamamlanıyor?
Bir günde tamamlıyor. Bu da kaç saat? 24 saat. Bunu herkes biliyor. Dünya kendi ekseni etrafında böyle bir şöyle yapalım şöyle bir dönme hareketi yapıyor.
Ve bu dönme hareketi de 24 saatte bir tam tur atıyor Tonguç Aram Bey. Peki aynı zamanda bunun yüzünden gece gündüz oluşuyor. Güneşimiz nerede? Buradaydı.
Güneşimiz burada buraya bakarken burası gündüz oluyor. Tonguç Aram dünya döndüğü zaman bu tarafı gösteriyor aslında. Burası gündüz oluyor.
Bu taraf gece oluyor değil mi? Arka tarafı gece oluyor. Ne taraf?
Güneşe bakarsın. Aynen öyle. Peki gün içinde de gölge boyu da değişiyor. Mesela işte gündüz saat on ikide gölge boyu yani kısa ondan sonra da gölge boyu değişebilir. Onu da biliyoruz.
Şimdi bir de Tonguç Ermeni dünya durmuyor yerinde. Kendi ekseni etrafında dönüyor ve aynı zamanda güneşin etrafında da dolanıyor. Böyle böyle dolanıyor. Şu harekete bir dolanma hareketi diyoruz. Ve bu ne kadar zamanda oluyor biliyor musun?
Bir yılda. Yani 365 günde... ...tamamlanan bir dolanma hareketi var. Burada mevsimler oluşuyor mu?
Oluşuyor. Harika. İşte zaten önemli olan bilmemiz gereken şey bu. Dünya güneşin etrafında bir dolanma hareketi yapıyor.
Bunu yaparken kendi ekseni etrafında da dönüyor. Bakar mısın? Bak bak bak.
Bu bir gün, bir gün, bir gün geçiyor. Aynı zamanda 365 günde de güneşin etrafına dolanıyor. O zaman bu iki hareketi bilmemiz gerekiyor. Burayı anladık mı? Gece gündüz günlük hareketli oluyor.
Aynen öyle. Şimdi... Bunlardan sonra yani bir ve iki hareketinden sonra şimdi de geldik sana yine temel bilgilerden birkaç tanesi zaten bunları biliyorduk ama tekrar etmiş olmamız gerekiyor ki konunun temellerini oturtalım. Şimdi geldik güneş hangi konudayken Tonguç sıcaklığı en fazlasıyla.
Tonguç aramaya güneş böyle bak hemen şuradan sana göstereyim böyle tependen tependen tependen tependen gelirken mi sen yanarsın yoksa böyle eğik eğik. Tependen gelirse yanarım hocam. Gelirken bak zaten vurgularımdan anlayabilirsin. eğik eğik bundan bir şey hissetmezsin.
Güneş batarken veya doğarken öyle çok fazla seni yakmaz değil mi? Ama böyle. Öğlen sıcağında dışarı çıkmalı diyor.
Tepeden tepeden tepeden tepeden öğlen sıcağında gelirse o zaman yaz. İşte bilmemiz gereken en önemli şeyden bir tanesi de tonuç sıcaklığı en fazla üç konumundayken hisseder. Üç konumundayken yanar değil mi? Bu çok önemli bir bilgi. Güneş ışınları ne kadar dik açıyla gelirse dike yakın dik demek doksan derecelik açılar demek aslında.
derecelik açılarla gelirse......o kadar daha sıcak olur diyebilir miyiz? Diyebiliriz. Harika. Ne kadar eğik açıyla gelirse de......o kadar soğuk olur diyebiliriz.
Bu çok önemli Tomuç Eren Bey. Ve şunu da söylemek istiyorum. Sıcaklığı oluşturan şey aslında ısı enerjisi değil mi? Güneşten gelen.
İşte o yüzden daha fazla enerji beynini yakıyor. Değil mi Tomuç Eren Bey? O yüzden bilim yüzeye daha fazla enerji düşüyorken dik açıyla......bilim yüzeye... ...daha az enerji düşüyor eğikle. O yüzden yanmıyor burası.
Aynı zamanda Tongucay Bey'im......burada dar alanda gerçekten yüksek bir enerji oluyorken......burada geniş bir alan ısıtıldığı için o dağılıyor. O kadar hissetmiyoruz çok fazla. Onu da söylemek istiyorum.
Ve aynı zamanda güneş tependen gelirse......burada gölge düdük kadar olurken......güneş böyle gelirse Tongucay Bey......gölgem böyle eşek kadar olmaz mı? Olur. Böyle yatay geldiği zaman böyle... O kendini görürsün resmen.
Suratını bilmem hani vücudunu falan görürsün. Ama burada tepeden geldiği zaman altında böyle sadece karartı olur. İşte gölge boyu da dik açıyla gelirse daha kısa. Gölge de daha uzun oluyor. Bunlar zaten temel yaşantımızın içinden bilgiler.
Şimdi bunların üzerine şöyle bir şey inşa edeceğiz. Bomboş bir sayfa. Şimdi Tomuç Ermeni güneşimiz burada.
Hop güneş eşek kadar. Bu arada güneşle dünyanın arasındaki boyut farkı gerçekten çok fazla. Yani şu güneşimiz tamam mı? Bu da dünyamız.
Tonguç Ermenim dünya... Bak şimdi bunu artık bunu alacağım. Şimdi dünyamız şuydu ya.
Tonguç Ermenim dünya aslında bir eksene sahip. Dönme ekseni. Şimdi dünyanın dönme ekseni Tonguç Ermenim......normalde buradan geçmesi gerekiyor. Yani dünya böyle dönmesi gerekiyor.
Yani bir topaç gibi şuradan şuradan iki tane şey......şiş kebap gibi düşün. Şişi böyle çeviriyorsun Tonguç Ermenim. Böyle döner değil mi?
Evet hocam. Şiş kebap böyle döner. Şimdi ama... Çok enteresan bir şiş kebapta şöyle bir yamulma olmuş. Dünya demiş ki ya kardeşim ben seni gördüm ya ben sana saygı duyarım demiş.
Ve şöyle eğilmiş. Ya bak şöyle duruyor. Burada Kuzey Kutbu, burada Güney Kutbu.
Tamam eyvallah her şey yolunda. Dünya böyle saygı duruşuna geçiyor. Ve bir anda ekseni yamuluyor.
Ekseni. Şöyle bir hale geliyor. Yani böyle.
Böyle olması gerekiyorken böyle eğiliyor. İşte dünya şu şekilde hareket ediyor. Yani normal dolanma hareketini böyle böyle yapması gerekiyorken şöyle şöyle yapıyor. Artık ekvator çizgisi de çok enteresan.
Ekvator çizgimiz de burada. Ekvator çizgimiz burası. Yani dünya eğik bir şekilde.
Güneşe saygı duyuyor. Burası dünyanın kafası diyelim. Burası da dünyanın bacakları diyelim. İşte burada kolları diyelim.
Dünya resmen güneşe abimsin diyerekten saygı duyuyor. Şimdi dünya bu şekilde saygı duyduğu zaman işte işler değişiyor. Normalde dünyanın işte buradan bak dikkat et. Buradan ışınlar gelince ne olur?
Buradan ışınlar geldi, geldi, geldi, geldi, geldi, geldi. Üst tarafı ısınır dünyanın. Harika. Dünyanın gerçekten de üst tarafına yani göğüs kısmına çok fazla dik açıyla ışık geliyor. Ve burası ne olmaya başlıyor?
Yanıyor, kızarıyor işte. Burası sıcak bölge haline geliyor. Ama aynı şekilde bu ışınlar, güneşten gelen ışınlar dünyanın alt tarafına böyle eğik eğik geldiği zaman da, eğik eğik geldiği zaman burası da öyle çok fazla ısınamıyor.
Çünkü eğik gelenler, bak dik gelenler böyle oluyordu. Eğik gelenler ne oluyordu Tonguç Erhan Bey? Soğuk. Harika. Eğik geldiği için de soğuk oluyor.
İşte dünyanın üst kısmında. Yaz mevsimi yaşanırken alt kısmında kış mevsimi yaşanmasını seviyor. Şimdi sana daha detaylı bir şekilde anlatacağım. Şimdi birazcık daha detaylı gelelim.
Bu eksen eğikliği kaç derece biliyor musun? Şuradaki eksen eğikliği yani gerçekten de muhteşem bir dizayn yapılmış burada da. 23 derecelik bir eksen eğikliği var.
Ve biz buna eksen eğikliği diyerek gerçekten mevsimlerin oluşmasının anahtar kelimesini söylemiş oluyoruz. Şimdi Tonguç abi. 23 anneden 23 babadan öyle bir şey vardı. O neydi hocam?
Dünyanın Tonguç abi. ...tam ortasından geçen çizgiye biz ne adlandırıyorduk? Ekvator. Ekvator çizgisi.
Bu çok önemli. Dünyanın ekvatorundan normalde şöyle gitmesi gerekiyor. Şöyle bir ekseneğikliği. 23 derecelik bir ekseneğikliği oluyor.
Dünyanın dönme ekseni o zaman eğilmiş pozisyonda. Bu çok önemli. Aynı zamanda Tonguç Eren Bey. Bu ekvatorun üzerinde bir tane daha özel çizgisi var.
Ona yengeç dönenci istiyoruz. Altında bir tane daha özel çizgisi var. Ona da oğlak dönenci istiyoruz.
Bak dikkat et. Yengeç dönemcisi kuzey yarımküredeyken Oğlak dönemcisi güney yarımkürede. Şimdi bunların detaylarını anlatacağım ama önemli olan ilk başta gelsenle beraber ekseneğikliği olmasaydı ne olurdu onu göstereceğim. Bir kere gece gündüz süresi sürekli eşit olurdu.
Yani mesela yazın bir kere en önemlisi mevsimler oluşmaz. Mevsimler oluşmaz. Yani ekseneğikliği olmasaydı mevsimler oluşmazdı Tonguç Ermeni. Ardından Tonguç Ermeni yaz mevsiminde kış mevsiminde biliyor musun? Hani yazları yazları ...gündüzleri daha uzun olur değil mi?
Yazları, gündüzler uzun olmaz mı? Hiç dikkat ettin mi? Güneş geç batar. Saat dokuzda onda batar güneş. Ya kardeşim, kışa gelince......bir anda güneş kaçta batıyor Tomuş Arap Bey?
Saat beşte batıyor. Dörtte beşte batıyor. Aynen öyle.
Kışın......geceler daha uzundur. Yazları da gündüzlerden......işte bu gece gündüz......süresi eşit olurdu dediğimiz şey......aslında eğer mevsimler oluşmasaydı......gece gündüzler hep aynı olurdu. Ve...
Güneş şınların gelme açısı da hep aynı olurdu. Bizde yazın daha sıcak olmasının sebebi bu. Yaz mevsiminde ne oluyor evlenmeyim?
Hava sıcak oluyor. Hava sıcak oluyor. Kış mevsiminde ne oluyor evlenmeyim?
Hava soğuk oluyor. Hava soğuk oluyor. Neden peki biliyor musun? Dik açıyla gelince hava sıcak oluyor.
Tepemizden tepemizden güneş gelince. Eğik açıyla gelince de ne oluyor Tonguç Eren Bey? Hava soğuk oluyor.
Güneş şınların gelme açısı işte o yüzden değişiyor bizde. Yaz kış, yaz kış oldukça değişiyor diyebiliriz. Şimdi önemli tarihleri göstermek istiyorum.
Tonguç Eren Bey. Bir kere temelleri anladık. Ekseneğikliğinin ve dünyanın dolanma hareketlerinden dolayı mevsimler oluştuğunu artık biliyoruz. Ekseneğikliği çok çok önemli.
Mevsimler de ekseneğikliğinden oluşuyor. Aynen mevsimler de 365 gün içerisinde oluşuyor. Dolayısıyla iki tane faktör mevsimleri oluşturuyor. Birincisi ekseneğikliği. İkincisi de dünyanın güneş etrafında dolanması.
O da 365 gündür. Peki bu önemli tarihler neler? İşte bu dolanma hareketinde 365 gün içerisinde bizimle beraber bazı önemli tarihler var.
Bunların en babası 21 Haziran. 21 Haziran yaz tatili olduğu için çok severim. En önemli seviyedir. Ve bizim için, Türkiye'miz için, Türkiye'miz için en uzun gündüzdür.
Yani en uzun gündüzün yaşandığı gündür. Aynı zamanda ikinci babada 21 Aralık. O da bizim için en uzun gecedir Tomuç Erdoğan'ın Türkiye'miz için. Şimdi anlatacağım sana. Ama biz hemen sana şunu sormak istiyorum.
Türkiye'mizde, Türkiye'mizde 21 Haziran'da hangi mevsimde yaşıyoruz? Yaz. Harikasın. Türkiye'miz kuzey yarımkürede mi güney yarımkürede mi?
Kuzey. Kuzey yarımkürede. Peki Tomuç Eran Bey, 21 Aralık'ta Türkiye'mizde hangi mevsim yaşıyoruz?
Kış. Süpersin. Türkiye'miz hangi?
Kuzey Yarımkırı. Kuzey Yarımkırı. Süpersin.
Şimdi geldik seninle beraber Avustralya'ya. Avustralya'nın bayrağını bilmiyorum. Arjantin'in bayrağını çizelim.
Arjantin'in bayrağı da şöyle bir güneşe benzer bir şey var. Messi. Messi diyelim. Hatta buraya evet direkt Messi yazalım.
Messi. Gerçi o Avrupa'ya transfer oldu. O şimdi şeye git hocam. Amerika'ya havaya gitti. Arjantin'de.
Arjantin'de Tonguç Eren Bey'im sence biz yaz mevsimi yaşanırken hangi mevsimi yaşanır? Süper. Kış mevsimi yaşanır ve Arjantin güney yarımkörde.
Aynı şekilde biz kışı yaşarken Arjantin'de hangi mevsimi yaşarlar? Yaz. Harika. O da güney yarımkörde.
İşte bunlar ters. Bunları çok bilmemiz gerekiyor. Mevsimin ters olduğunda çok iyi bilmemiz gerekiyor.
Her sene kesinlikle bununla alakalı soru geliyor. Peki bu 21 Mart ve 23 Eylül nedir? Ya kardeşim burası yaz kışı anladık da.
21 Mart 23 Eylül nedir? Bizim için 21 Mart'ta ilk bahar mı son bahar mı? İlk bahar.
Harika. Türkiye'miz için ilk bahardır. İlk bahardır Türkiye'miz için. Peki 23 Eylül Türkiye'miz için.
Son bahar. Harikasın. Son bahardır.
O zaman Kuzey Yarımkürede, Kuzey Yarımkürede ilk bahar olduğu zaman Güney Yarımkürede ne olur? Son bahar. Harika.
Güney Yarımkürede son bahar olur. Tam tersi olur. Ve aynı zamanda... Güney yarımkürede sonbahar kuzey yarımküredeyken burada da ilkbahar olur Tonguç Erdem Bey. Simetrik tam tersi.
Aynen tam tersi diyoruz. Şimdi bunlar bizim için önemli. Peki nasıl oluşuyor bunlar?
Ya bir anlatır mısın bana? Doğru düzgün anlamadım dersen de çok basit bir anlatım var. Şimdi Tonguç Erdem Bey bir kere dünyamızı bir top gibi düşünüyoruz.
Ve bu top aslında Tonguç bak seni bir dünya modeline koyduk. Ve senin burası Tonguç Erdem Bey göğsün. Dünyanın göğsü. Burası da şortun diyelim tamam mı?
Burada alt tarafım var, burada üst tarafım var. Burası da kemerin. Bu kemerin aslında bir Ekvator markası bir kemer olduğunu düşünelim.
Ekvator. Evet, Ekvator diye böyle İtalyan markası. Gerçekten kaliteli. Ve aynı zamanda Tonguç Eren benim çok pahalı.
Şimdi burada güneşten ışınlar geliyor değil mi bize? Ve iyiyiz değil mi? Güneşe karşı saygı duyuyoruz. Saygı duyuyoruz. 21 Haziran'da güneşe karşı saygı duyuyoruz ama 21 Aralık'ta gerçekten terbiyesizlik yapıyoruz.
Güneşe popomuzu dönüyoruz. Dolayısıyla bu çok önemli. 21 Haziran'da güneşe saygı 21 Aralık'ta güneşe saygısızlık yapıyor. Saygısızlık yaparsak da donarız.
Saygısızlık yaparsak da donarız ama Türkiye donuyor. Alt taraf yine iyi. Şimdi Tonguç Güneş şınları gelmeye başladı.
Güneş şınları böyle böyle geliyor. Böyle böyle geliyor. Böyle böyle geliyor.
Buralarda dik geliyor değil mi? Evet. Peki güneş şınları böyle böyle gelirse böyle böyle gelirse böyle böyle gelirse eğik gelir değil mi?
Güneş şınları dünyanın burasına yani dünyanın göğsüne hatta Türkiye'mizde burada Ay yıldızlı forma gibi oldu gerçekten de bu da. Türkiye'mizde burada dünyanın göğsüne daha dike yakın gelmiyor mu? Evet hocam. O zaman burası yanar. Aa yaz yaşıyoruz.
O zaman burası resmen şey olur ya kopagabana bir iç gibi olur. Yani gerçekten de burası yanar. O yüzden 21 Haziran'da Kuzey Yarımküre bizim için yaz mevsimi yaşar.
Peki Güney Yarımküre'ye eğik gelmiyor muydu? Evet. Güney Yarımküre'de kış mevsimi yaşar diyoruz.
Peki işte gelmesi bunun oluşmasının sebebi o zaman dik veya eğik gelmesi. Peki geldik 21 Aralık'ta. 21 Aralık'ta Kuzey Yarımkürede ne olur Tonguç Eren Bey'im dikkat ederim.
Burada ise ışınlar gelirken alt tarafı popoyu ıstırlar değil mi? Popomuz yandı mı burada? Kızardı.
Harika. Peki bizim bulunduğumuz yukarıya nasıl geliyor? Eğik geliyor bakar mısın?
Hiç umurunda bile değil burası hiç ısınmaz. Dolayısıyla Kuzey Yarımkürede... Kış mevsimi yaşanırken, ki biliyoruz zaten Türkiye'de bizde kış mevsimi yaşanırken, güney yarım kürede Tonguçören Bey'im, yaz mevsimi yaşanır, işte bu güneş ışınlarının gelme açısıyla oluşur.
Ve bu gelme açısının oluşma sebebi, dünyanın böyle değil de böyle eğik olması. Böyle olsaydı her tarafı aynı açıyla gelecekti. Çünkü dünyanın yeri hiç değişmiyordu. Burada bir göğsüne geliyor, bir poposuna geliyor.
Bir göğsüne geliyor dik, bir poposuna dik geliyor. Dolayısıyla işte bu değişimden dolayı mevsimler oluşuyor. Bir yaz bir kış, bir yaz bir kış, bir yaz bir kış oluşuyor.
Peki dünyanın diğer önemli tarihleri 21 Mart ve 23 Eylül. Bu arada dünyanın dolanma hareketi şu şekilde olur. Şu şekilde. Yani saatin tersine doğru olur. Onu da söylemek istiyorum.
Saatin tersine doğru. 21 Aralık. Sonra ne gelir?
21 Mart gelir. Sonra ne gelir? 21 Aralık.
Sonra ne gelir? 23 Eylül. 23 Eylül gelir. Sonra ne gelir?
21 Aralık. 21 Aralık. Sonra bu döngüyle gider Tonguç Aram Bey'im. 21 Mart ve 23 Eylül de Tonguç Aram Bey'im. Bizim için aslında bahar günleridir.
Ve bunlar Ekinoks olarak özel bir ad alır. Ekinoks ne demek biliyor musun? Ekinoks aslında gece gündüz süresinin birbirlerine eşit olduğu tarihler demek. Şimdi geleceğiz ama burada şunu söylemek istiyorum sana.
Burası bizim için en uzun gündüzdür. En uzun gündüzdür. Ama diğeri içinde...
En uzun gecedir. Şimdi gelsene beraber bunları bir bakalım. Ne demek olduğunu bir anlamaya çalışalım. Aynı zamanda 21 Haziran'ın da şöyle bir özel bir adı var. Gün dönümü.
Gün dönümü dediğimiz 20 Aralık'ta aynı şekilde gün dönümü, yaz gün dönümü veya kış gün dönümü olarak adlandırılır. Hangi mevsimdeysen ona göre adlandırılır. Şimdi Tomuş Efe'm bir kere gölge boyundan bir başlayalım. Gölge boyu ne demek Allah aşkına? Gölgemizin boyu demek.
Aynen süper zeki bir açıklama. Gerçekten yukarıdan geldiği zaman buradan mesela güneş ışınları böyle böyle geldiği zaman senin gölgen nerede oluşuyor? İşte şurada ufacık bir karaltı şeklinde çünkü buraya ışın gelemediği için ufacık bir karaltı şeklinde oluşuyor.
Gölge boyu bu kadar. Peki buradan geldiği zaman ışınlar. Kışın eğik geliyor. Harika.
O zaman senin gölgen burada eşek kadar böyle oluşmaz mı Tonguç Eren Bey? Böyle yere düşmez mi gölgen? Çünkü buraya ışın geçemiyor.
İşte bu gölge Tonguç Eren Bey'in kışın daha... Uzun gölge boyu daha uzun. Yazılsa gölge boyu daha kısa olur. Bu çok önemli.
Çünkü burada dike yakın geliyor. Yazın dike yakın gelir ışınlar. Burada ise eğik açıyla gelir. Bunu anladık mı? Bu çok önemli bir özellik.
Şimdi gölge boyuyla alakalı bazı grafikler gelecek sana sorularda. Mesela diyecekler ki gölge boyu böyle azalmış sonra artmış. Bir senenin grafiği diyecek. Veya gölge boyu azalmış artmış.
Burası 21 Aralık demiş. Burası 21 Ezen demiş. Şimdi Tom Kişer Bey, gölge boyunun az olması veya çok olması ne demek?
Çok basit bir mantık var. Eğer gölge boyu azsa, gölge boyu az ise, az ise hangi mevsimdir? Yaz.
Harika. Gölge boyu fazla ise, uzun ise o zaman hangi mevsimdir? Kış.
Süper. Bak bu bilgiyle bütün soruları yapabilirsin. O zaman burası 21 Aralık en azda değil mi gölge boyu?
Evet. O zaman 21 Aralık burada yaz mı kış mı? yaz.
Harika. Yirmi liralık yaz. Ohannes. Şanssız öyle bir yer olamaz. Öyle bir şey olur.
Allah Allah. Haa güney yarımküre. Harikasın işte bu kadar. Yirmi liralık Türkiye'de yaz değil ki kardeşim.
Yirmi liralık nerede yazdır? Arjantin. Güney yarımkürede. Bravo diyorum sana. Arjantin diyebilirsin bu ülkeye.
Aynı zamanda Avustralya diyebilirsin. Avustralya diyebilirsin. Aynı zamanda Brezilya diyebilirsin.
Şili. Aynı zamanda Şili diyebilirsin. Aynı zamanda Güney Afrika diyebilirsin. Süper zekisin. Peki.
...gölge boyu burada en az. O zaman burası......yine yaz değil mi Tonguç Emem Bey? Gölge boyu azsa yazdır. Peki. Yaz 21 Haziran.
O zaman Türkiye......Türkiye, aynı zamanda işte......USA, ondan sonra......Rusya, bunları da İngilizce yazayım bakalım. Bunların hepsi de gölge boyu......az olduğundan ayrı. Peki.
Bir de gece gündüz......süreyine bakalım. Bu gece gündüz süreleri de çok önemli. Gece gündüz süreleri de Tonguç Emem Bey bir gün......kaç saat? 24 saat.
Peki. Yazın bir gün kaç saat? 24 saat. Süper zekisin. Peki kışın......bir gün kaç saat?
24 saat. Bravo diyorum sana. Olağanüstü bir beyne sahipsin. Teşekkür ederim. Peki Tonguç Ermen Bey.
Ne oluyor? Ne değişiyor? Bir günde bu 24 saat normalde 12 saat 12 saat olması gerekiyorken yazın günler daha uzun geceler daha kısa oluyor.
Güneş gece 10'da batıyor. Sabah 6'da aydınlanıyorsa o zaman toplam 8 saat güneş şey var değil mi? Gece var.
8 saat. Ama. Toplam yirmi dört saat olmalıysa on altı saatte ne var Tonguç Eren Bey?
Gündüz. İşte bu beyazla gösterdiğimiz şey gündüz. Karanlık gösterdiğimiz şey de gece zaten.
Bu şekilde ifade ediliyor bunlar. Ve burada işte yazın on altı saat, sekiz saat olabiliyor. Veya tam tersine kışın Tonguç Eren Bey.
Kışın geceleri daha uzun, gündüzleri daha kısa oluyor. Mesela burası sekiz saat oluyor. İlla sekiz saat oluyor. Burası mesela yedi saat olabilir. Burası da on yedi saat olabilir.
Ve farklı farklı dağılımlar olabilir. İşte... ...gündüz kısa gece uzun......gündüz uzun gece kısa......ikisi de birbirine eşit.
İşte bu eşitlik de......Tonguç Eren Bey'im......Ekinoks tarihlerinde oluyor. Ekinoks dediğimiz ifade vardı ya......gece gündüz birbirine eşit. Ekinoks dediğimiz şey......neydi?
21 Mart......ve 23 Eylül'dü. Bu tarihleri çok iyi bilelim. Bunlar......Ekinoks tarihleri.
Bu tarihlerde gece gündüz......12'şer saat oluyor. Dünyanın her yerinde......bunu da bilmemiz gerekiyor. Diyoruz Tonguç Eren Bey'im ve...
Gel senle beraber özet yapalım bakalım. Bir kere yazın. Güneş ışınları hangisinde daha dik gelir? Yazın mı kışın mı?
Yazın. Harika. O zaman buna dike...
...yakın diyoruz. Tam diklemiyoruz ama dike yakın diyoruz. Burada ise... Eğik.
Eğik açıyla geliyor. Bak bu çok önemli bir tablo. Bu tabloyu bil, gerisini rahat. Gölge boyu Tonguçer Bey'im.
Yazın mı daha uzun, kışın mı daha uzun? Kışın uzun. Kışın, gölge boyu daha uzundur. Yazınsa daha kısadır demiştik.
Uzun olan sence gece midir, gündüz müdür? Yazın... Gündüz uzundur. Gündüzler daha uzundur. Gündüz zaten böyle gezeriz, sozarız.
Güneş batmaz bir türlü. Buradaysa Tonguç evladım benim geceler daha uzundur şöyle yapalım geceler daha uzundur kışında. Birim yüzeye düşen enerji miktarı bizi yakmamız yakması yani bizim. Hangisi daha fazladır? Yazın.
Yazın daha fazladır Tonguç evladım benim. Burada daha azdır onu da söylemek istiyorum Tonguç evladım benim. Peki geldik seninle beraber 21 Haziran'ın birazcık daha özetini yapalım seninle beraber. Bak önemli günleri bilmemiz gerekiyor. 21 Haziran'da Kuzey Yarımkürede yazdır.
Güney yarımkürede kıştır çok iyi bilmemiz gerekiyor ve yaz mevsimi başlangıcıdır aynı zamanda kuzey yarımkürede kış mevsimi başlangıcıdır aynı zamanda güney yarımkürede onu söylemek istiyorum. Kuzey yarımkürede en uzun gündüz 21 Haziran'dadır. En kısa gecede 21 Haziran'dadır diyoruz.
Ama güney yarımkürede tam tersi bilmemiz gerekiyor. Öğle vakti güneş yınları yengeç dönemcesine saat 12'de bak bu çok önemli bir laf saat 12 çift sıfırda dik. gelir. Yani 90 dereceyle açıyla gelir.
Bu da önemli bir şey. Çünkü Tunguş Ermeni Kuzey Yarımküredeydi yengeç nörencisi hatırlıyorsan bu temel bilgileri bilmemiz gerekiyor. Bu yengeç nörencisi burada tam buraya dik açıyla geliyor diyoruz. 20'li yıla baktığımız zaman Kuzey Yarımkürede kış oluyordu.
Güney Yarımkürede ise yaz oluyordu hatırlıyorsan. Zaten biz kış mevsimini yaşıyoruz. Orada bilebileceksin.
Aynı zamanda Kuzey Yarımkürede en uzun gece ve en kısa gündüz yaşanır. Tam 21 Aralık'ta bunu bilmemiz gerekiyor. Ve aynı zamanda öğlen vakti Güneş Yınları Oğlak Dönencesi'ne.
Yani şuradan bir dönence geçiyor. Bu ekvatordu. Yengeç buradaydı.
Ekvator burası. Burası da Oğlak Dönencesi. İşte buraya saat 12'de, 12 çift sıfırda 90 derece açıyla gelir diyoruz.
Peki 23 Eylül ve 21 Mart'ta ne oluyor? Güneş Yınları Ekvator'a dik açıyla geliyor. Yani saat 12'de, saat 12'de.
...doksan derece açıyla geliyor. Bunu da bilmemiz gerekiyor. Ve gece gündüz birbirine eşit. Yani Ekinoks'un zaten tabiri bu. Böyle.
Tüm dünyada mı eşit hocam? Tüm dünyada Ekinoks tarihlerinde gece gündüz söylenerek birbirine eşit oluyor. Ve hadi bakalım senle böyle bir alıştırma yapalım ve sonra dersimizi bitirelim. Görevlerimizi sonraki hafta vereceğiz.
Tonguç Kap'ta ilk hafta ödevi vermeyelim dedik. Derslerimizi bir anlayalım. Sonrasında ödevleri vereceğiz. 21 Haziran'da bu tarihte güneşinler olak günü öncesine dikkat edilmiş. Şimdi bir kere Tonguç Ermen'e...
Eee... 21 Haziran'da Kuzey Yarımkürede, Güney Yarımkürede sonbahar mevsimi yaşanıyor. Türkiye'de en uzun gündüzü yaşandı. Şimdi buradan bakalım. Bu tarihte Güneşinler Oğlak Dönencesi'ne dik gelir.
Bir kere Oğlak Dönencesi Güney Yarımküredeydi. Güney Yarımkürede de Güneşinler'in dik geldiği tarih 21 Aralık'tır. Ve bu tarihte aslında yaz mevsimi yaşanır orada. Kuzey Yarımkürede sonbahar mevsiminin başladığı tarihtir. Ve Güney Yarımkürede sonbahar mevsiminin başladığı Ekinoks tarihidir.
Şimdi Ekinoks tarihleri neydi? 23 Eylül veya 21 Mart ona bakacağız. Türkiye'de en uzun gündüzün yaşandığı ve yaz mevsiminin başladığı tarihtir.
Tabii ki burada 21 Haziran'ı seçtik. Şimdi de geldik buraya. Diyor ki bize güney, kuzey yarım kürede sonbahar mevsiminin başladığı tarih. Bir kere kuzey yarım kürede Türkiye'miz değil mi?
Evet. Türkiye'mizde sonbahar mevsimi ne zaman oluyor? 21, 23 Eylül. Eylül'de oluyor. Eylül'de sonbahar mevsimi.
Zaten okullar açılıyor. Ve çok iyi biliyorsun bu mevsimi. ...Güney Yarımküte son muamelelerinin başladığı ekonoks tarihinde......21 Mart oluyor.
Orada tam tersi oluyor biz de diyoruz. 21 Haziran tarihinde güneş ışınlarının dünyaya gelişi gösterilmişti demiş. Ve ekvator çizgisi ve benzeri belirtilen KLMN noktaları......şurası ekvator çizgisi bu arada.
KLMN noktaları ilgili hangisi yanlış ödemiş? Bakalım hemen. Burası K, burası L, burası M, burası N.
K noktası sıcaklık en fazla. Bir kere buradan güneş ışınları belli ki yukarıya dik geliyor. Dike yakın geliyor.
O zaman... Kuzey Yarımkürede bir kere yaz mevsimi, yukarıda yaz mevsimi yaşanıyor diyebiliriz. Burada da kış mevsimi yaşanıyor diyebiliriz. K noktası sıcaklık en fazladır.
Bir kere burası Yengeç Dönencesi'nde 21 Haziran tarihinde saat 12'de tam dik gelir. Dolayısıyla doğrudur diyebiliriz. M noktasında kış gündüzü yaşanır. Demiş ki M noktasında gerçekten de kış yaşanır. Çünkü eğik açıyla geliyor buradan aşağıya.
Gündüz olduğunu nereden bildik hocam? Çünkü dünyanın sağ tarafında olacak. Dünyanın şu tarafı gündüz, bu tarafı da gece oluyor.
Güneşe bakan tarafı. N noktasında en uzun gece yaşanır. N noktası evet dünyanın şu tarafı karanlık olacak, gece olacak.
Burası da gündüz olacak. N noktası en uzun gece demiş bize. Evet 21 Haziran'da en uzun gece yaşanır.
21 Haziran'da bizde de en uzun gündüz yaşanır. Bu tarihten sonra K noktasında gündüzler uzamaya başlar. K noktasında gündüzler artık kısalmaya başlıyor.
Zaten bu en uzun gündüzdür. Bunun uzundan sonrası kısalıyor. Uzundan sonra zaten daha uzun olamaz ki.
Kısalmaya başlar demesi gerekiyor. Bu yanlış bir ifade. Cevabımızın D seçeneği olduğunu söyleyebiliriz. Son sorumuz.
Şekilde mevsimlerin başlangıcı ve dünya üzerinde belli noktalar verilmiştir demiş. Bu durumla ilgili söylenen soruları cevaplayınız demiş. Bakalım.
K noktasında yaz mevsimi hangi aralıkta yaşanır demiş. Bir kere K noktası kuzey yarım küre. Yaz mevsiminin yaşandığı yer Tonguç Eren Bey'in yazın başladığı 21 Haziran'dan sonrası yani 23 Eylül'e kadar bitiyor ya yaz mevsimi. 4 diye söyleyebiliriz.
N noktasında hangi aralıkta gündüz süresi gece süresinden fazla olur demiş. Bakalım. N noktası bir kere.
Güney yarımkürede, güney yarımkürede olduğu için gündüz süresi, gece süresinden fazla olan yaz mevsiminden bahsediyor. Bu yaz demek aslında. Yaz mevsiminin yaşandığı güney yarımküredeki yerse 21 Aralık buradaki yazın başlangıcı, alt tarafı, dünyanın alt tarafındaki yazın başlangıcı. Dolayısıyla 2'dir.
Buna cevabı 2 diyebiliriz. Geldik. L ve M noktalarında hangi aralıklarda gece süresi gündüz süresine eşittir demiş.
L ve M zaten ekvatorun üzerinde. Her aralıkta gece gündüz birbirine eşittir. 1, 2, 3, 4 ekvatorda her zaman 12 saat gece 12 saat gündüz yaşanır.
O çok rahat onlar gerçekten de. Ne noktasında yaz mevsimi hangi aralıkta yaşanır? Ne güney yarımküredeydi yaz mevsiminin yaşandığı yer yine 2'dir diyebiliriz sonuç öğrenmeyelim.
Çünkü 21 Aralık yaz başlangıcıdır orada diye düşünebiliriz. Peki. Hadi bakalım o zaman ödevimiz yok bu hafta ama gelecek hafta ödevimiz başlayacak ve ödevlerimizi vereceğimiz kaynaklarımızda 0'dan 8'e hazırlık setimiz, zoru setimiz ve dinamo setimiz şimdiden hazırlıklarınızı yapın arkadaşlar. Hadi bakalım o zaman ödüllü sorumuzu yapalım, yorumlara yollayalım bir sonraki dersimizde görüşmek üzere.
Tonguç Dershane sundu. İNTRO