Welkom bij deze kennisclip over psychologische stromingen, waarin we met elkaar op reis gaan langs zeven verschillende stromingen binnen de psychologie. De psychologie is een wetenschap die het gedrag van mensen bestudeert. Waarom doen ze wat ze doen en hoe kun je dit beïnvloeden?
Het bestuderen van het gedrag van mensen kan op basis van verschillende visies op de mens. In de psychologie noemen we dit stromingen. In deze kennisclip varen we langs de verschillende stromingen.
Ik leg kort uit wat deze stroming inhoudt. welk mensbeeld deze stroming ook uitgaat. En daarbij ga je ook kennis maken met Kim.
Kim moet binnenkort een psychologie tentamen maken. En alleen al aan de gedachte aan het tentamen raakt ze behoorlijk in paniek... en heeft ze last van paniekaanvallen.
En hoe zouden die verschillende stromingen het gedrag van Kim nu verklaren? We meren allereerst aan bij de psychoanalyse. De psychoanalyse is een oude stroming uit de psychologie...
waarvan de bekendste therapeut Sigmund Freud is. En de psychoanalyse gaat ervan uit dat mensen een onbewuste hebben. En het gedrag van mensen wordt door hun onderbewuste bepaald.
En in het onderbewuste zitten wensen waarvan je helemaal niet weet dat je ze hebt, vaak omdat je die vroeger hebt weggestopt. En daarnaast zijn ervaringen uit je vroegste jeugd behoorlijk belangrijk en bepalend voor de ontwikkeling van je persoonlijkheid. Wat is nu het mensbeeld van de psychoanalyse? De psychoanalyse stelt dat ons leven wordt bepaald door verschillende irrationele... en onbewuste wensen, opgeslagen in ons onderbewuste...
en dat onze levensgeschiedenis hierin een belangrijke rol speelt. Daarbij vindt de psychoanalyse dat het gedrag van elk mens... zowel gestoorde als gezonde aspecten heeft.
En wat zou dit nou betekenen voor Kim? De psychoanalyse zou zeggen dat haar angstige reactie op het entame... naar alle waarschijnlijkheid met een onbewust conflict te maken heeft... wat ze eerst zou moeten onderzoeken.
We varen verder naar het behaviorisme. Het behaviorisme is een andere oude stroming binnen de psychologie, maar ontwikkelde zich na de psychoanalyse. Waar de psychoanalyse sterk naar binnen keek en zocht naar verborgen wensen en ervaringen, richt men in het behaviorisme zich juist op het waarneembare gedrag van mensen en dieren. Gedrag wordt niet verklaard door iets dat binnen in de mens gebeurt, maar door te kijken naar wat er in de omgeving van de mens gebeurt. En soms kijkt men wat daaraan vooraf ging, naar de stimuli.
En soms kijkt men naar de gevolgen. De consequenties die dat gedrag voor de persoon teweeg brengt. In het behaviorisme stelt men dan ook dat al het gedrag is aangeleerd.
En klassieke en operante conditionering, voor jou misschien wel bekende termen, komen uit het behaviorisme voort. Wat is nu het mensbeeld van het behaviorisme? Wel, het behaviorisme stelt dat mensen en dieren blanco op de wereld komen. Ons gedrag wordt bepaald door de omgeving, door de consequenties of de reacties die volgen op je gedrag.
Dus Kims reactie op haar tentamen is aangeleerd. Kim heeft wellicht eerder een tentamen gemaakt dat ze extreem moeilijk vond. Ze schrok toen zo van de vragen dat ze misschien wel een complete blackout kreeg. En nu zorgt alleen al de gedachte aan de tentamen voor angstige gevoelens. We stappen verder in ons bootje, of weer in ons bootje, en we varen door naar de humanistische psychologie.
De humanistische psychologie ontstond als reactie op zowel de psychoanalyse als het behaviorisme. En in tegenstelling tot die andere twee stromingen... Is er in de humanistische psychologie heel veel ruimte en aandacht voor iets wat bij die andere stroming onderbelicht was gebleven? Namelijk de vrije wil van mensen. De humanistische psychologie vindt ervaringen, belevingen erg belangrijk.
Maar meer nog, zingeving, de waarde die mensen daaraan toekijken, is nog veel belangrijker. Als je daar zicht op hebt, dan kan je het gedrag van mensen verklaren. Mensen doen steeds weer nieuwe ervaringen op en als mens ontwikkel je ook gedurende je hele leven.
Maar omdat mensen zelf... zin geven aan die ervaringen, zijn ze ook zelf verantwoordelijk voor hun gedrag. Het mensbeeld van de humanistische psychologie is dan ook positief en optimistisch.
Want de stroming gaat ervan uit dat elk mens de behoefte heeft om te groeien en zich verder te ontwikkelen. En het doel van de humanistische psychologie is om iemand te helpen om zich te bevrijden van hetgeen hem hierin heeft belemmerd. En wat betekent dit voor Kim? De humanistische psycholoog heeft misschien niet meteen een verklaring, maar probeert vooral te begrijpen.
Welk denken, voelen, handelen van Kim leidt tot een voor haar zo negatieve zingeving in relatie tot haar tentamen? Zo, we hebben al een stukje gevaren. In het middel zijn we al de psychoanalyse, behaviorisme en de humanistische psychologie tegengekomen.
En we vervolgen onze tocht. En waar komen we dan terecht? Bij de cognitieve psychologie, die ook als reactie op het behaviorisme ontstond.
Behavioristen richten zich vooral op de oorzaak en gevolg om gedrag te verklaren. En hebben niet zoveel oog voor waarom mensen nu iets deden. Ook al heeft iets een negatieve consequentie voor je. Toch zal je dat moeten waarnemen en de informatie uit die waarneming.
mentaal moeten verwerken. Cognitieve psychologen die kijken vooral naar hersenprocessen ofwel naar de informatieverwerking om menselijk gedrag te begrijpen. En net als de humanistische psychologie willen ze begrijpen waarom iemand iets doet, wat iemands motivaties zijn. En bij het begrijpen van gedrag gaat het om het cognitieve proces ofwel om het leren. Als mens ontwikkel je, leer je en gedurende je hele leven.
En hoe ziet men nu vanuit de cognitieve psychologie de mens? De mens is een actief en creatief wezen dat zich in de loop van zijn leven ontwikkelt. En mensen zijn informatieverwerkers en bewerkers.
Waarbij het niet alleen om kennisprocessen gaat, maar ook op allerlei andere innerlijke processen zoals motivatie, emoties, geheugen. En wat betekent dit nu voor Kim? De angst van Kim is niet reëel en ontstaat door allerlei dysfunctionele gedachten. Wellicht is een dysfunctionele gedachte hier dat het een ramp is als haar tentamen niet haalt, omdat ze daarna waarschijnlijk geen enkel meer tentamen zal kunnen halen. We varen verder en we komen nu aan bij de systeemtheorie.
De systeemtheorie is ontstaan vanuit verschillende wetenschappen. En de voorgaande stromingen, of het nu de psychoanalyse of de cognitieve psychologie is, die keken heel sterk naar de mens als individu. En de systeemtheorie, die zet de mens juist in relatie tot zijn context. Ofwel, het sociale systeem waarin hij leeft.
Tussen de omgeving en het individu, daar vindt een wisselwerking plaats. Wat weer bepaald gedrag veroorzaakt en ook in stand houdt. En uit de systeentheorie zijn ook allemaal verschillende vormen van gezinstherapie voortgekomen.
Wat is dan het mensbeeld van de systeem? systeemtheorie. De systeemtheorie stelt dat kenmerken van een persoon niet gezien moeten worden als unieke of persoonlijke kenmerken, maar als kenmerken van een persoon in een bepaalde context. En niet de persoon staat in de systeemtheorie centraal, maar de relatie tussen de persoon en de persoon.
en zijn sociale omgeving. En ja, en wat kan Kim hier nou mee? Dat is een goede vraag.
De angst voor het tentamen heeft niet alleen met Kim te maken, maar misschien ook wel met de druk die Kim ervaart uit haar omgeving. Haar ouders of partner twijfelt over haar studiekeuze en ze zouden erg teleurgesteld zijn als Kim het tentamen niet haalt. En de medestudenten hebben haar misschien tijdens lessen vaak de indruk gegeven dat zij alles veel beter en sneller door hadden dan Kim. En al deze druk raakt Kim in paniek.
We gaan verder en we komen aan bij de omgevingspsychologie. Er is een fraaie jonge stroming binnen de psychologie. En de omgevingspsychologie ontstond als reactie op grote maatschappelijke vraagstukken, zoals criminaliteit en grootstedelijke problematiek.
En de omgevingspsychologie ziet net als de systeemtheorie het gedrag van een persoon in relatie tot zijn omgeving. Mensen streven naar een zo optimaal mogelijke fit daarbij tussen zichzelf en hun omgeving. En daarbij beïnvloeden mensen hun omgeving en andersom. Hierin is altijd sprake van ontwikkeling, waarvan je het verloop van tevoren niet weet.
Als je dan kijkt naar het mensbeeld van de omgevingspsychologie, dan zie je ook een beetje een overlap van de systeemtheorie. De omgevingspsychologie stelt dat je iemand altijd in relatie met zijn omgeving of context moet zien. Maar, dat is het grote verschil met systeemtheorie, de omgevingspsycholoog legt ook de nadruk op een materiële context, dus iemands leefomgeving.
En de omgevingspsycholoog stelt dat de mens in zichzelf een... ecologisch systeem is, dat continu in beweging is. Wat betekent dit nu voor Kim? De omgevingspsycholoog zou stellen dat het gedrag van Kim vooral te maken heeft met de situatie van een tentamen, waarin je heel weinig controle hebt.
En misschien als Kim haar tentamen in de film mag maken, in plaats van in een grote groep, dat haar angst verdwaait. We komen aan bij de laatste stroming, en dat is de biologische psychologie. Deze stroming stelt dat gedachten, gedrag, emoties, motieven, die worden bepaald door de biologische psychologie. biologische processen. En bij het verklaren van oorzaken van gedrag wordt er nadruk gelegd op de wisselwerking tussen omgeving, aanleg, ofwel je DNA en je hersenen.
Gedrag kan veroorzaakt worden door een gen, een virus, een zelfwijking of een bepaalde hormonen. Welk mensbeeld hoort hierbij? Volgens de biologische psychologie zijn mensen het product van een evolutionaire geschiedenis. De mens is een beschreven blad. En in zijn erfelijke bagage de DNA is al heel veel vastgelegd.
Desalniettemin kun je je als mens wel ontwikkelen. waardoor je eigen geschiedenis ook van invloed is op je functioneren. En aan de mens kan ook geknutseld worden door medicijnen en andere biologische ingrepen. Wat betekent dit voor Kim? De biologische psycholoog zal Kim adviseren om misschien wat medicatie te slikken voor afgaand aantamen...
of wat ontspanningsoefeningen te doen. Alles wat te doen wat de angst vermindert. Dit waren in het kort de verschillende stromingen en de verschillende mensbeelden die bij de psychologische stroming horen. En allemaal, en vooral aanvullend op elkaar, geven ze een verklaring voor het menselijk gedrag.
Bedankt voor het kijken.