Sa isang malayong sityo sa dulo ng Sarangani, Sa isang malayong sityo sa dulo ng Sarangani, tatlong batang matyagang nagaantay sa tabi ng isang kaltero. tatlong batang matyagang nagaantay sa tabi ng isang kaldero. Ano kaya ang laman nito?
Ano kaya ang laman nito? At gano'n na lang ang kanilang pananabig. At gano'n na lang ang kanilang pananabik. Sa panahon ngayon, Sa panahon ngayon, pera na raw ang isa sa pinaka-importanting bagay sa mundo.
pera na raw ang isa sa pinaka-importanting bagay sa mundo. Di bang at may kasabihan, Di ba nga't may kasabihan, pera ang nagpapaikot sa mundo. pera ang nagpapaikot sa mundo.
Pero alam mo ba kung saan gawa ang perang iyong pinakaiingatan? Pero alam mo ba kung saan gawa ang perang iyong pinakaiingatan? Lingit sa kalaman ng marami, Lingit sa kalaman ng marami, isa sa pangunahing sangkap ng pera ay mula sa abaka.
isa sa pangunahing sangkap ng pera ay mula sa abaka. Isang uri ng puno na sa buong Asia, Isang uri ng puno na sa buong Asia, sa Pilipinas lang makikita. sa Pilipinas lang makikita.
Sa sityo Bandi ang aming pakay, Sa sityo Bandi ang aming pakay, isa sa pinakamalayong sityo sa malapatan sa Ranggani Province. isa sa pinakamalayong sityo sa malapatan sa Ranggani Province. Isa sa pangunahing hanap buhay ng mga tagaron, Isa sa pangunahing hanap buhay ng mga tagaron, ang pagkuhan ng abaka.
ang pagkuhan ng abaka. Hindi biro ang biyahe patungo sa isa sa pinakaliblib na sityo ng Sarangani. Hindi biro ang biyahe patungo sa isa sa pinakaliblib na sityo ng Sarangani.
Madilim, Madilim, mabato, mabato, matalahin at matagtat. matalahin at matagtat. Okay lang kayo dyan? Okay lang kayo dyan?
Okay lang tayo. Okay lang tayo. So far so good. So far so good. Parang langugna po kami.
Parang langugna po kami. Nandayo, Nandayo, kalahati. kalahati.
Nandayo, Nandayo, kalahati. kalahati. Mahigit apat na oras daw ang aming tatahakid.
Mahigit apat na oras daw ang aming tatahakid. Sadyang pinili naming umalis ng gabi para sa paananan ng bundok kami abutan ng bukang niwayway. Sadyang pinili naming umalis ng gabi para sa paananan ng bundok kami abutan ng bukang niwayway.
Labing walong ilog yung kailangan tawirin tapos nasa ano na ang number tayo? Labing walong ilog yung kailangan tawirin tapos nasa ano na ang number tayo? 13?
13? 13, 13, so lima na lang. so lima na lang.
Yun nga lang, Yun nga lang, lamog na lamog na kami lahat. lamog na lamog na kami lahat. Ang masaklap, Ang masaklap, kalagitnaan ng biyahe, kalagitnaan ng biyahe, biglang bumuhos ang malakas na unan. biglang bumuhos ang malakas na unan.
Malapit na! Malapit na! Barangay Kinam!
Barangay Kinam! Malapit na tayo sa langit! Malapit na tayo sa langit! Sa biyahe na kami inabutan ng pagputok ng umaga.
Sa biyahe na kami inabutan ng pagputok ng umaga. Makalipas ang isang oras at dalawa pang ilog. Makalipas ang isang oras at dalawa pang ilog.
Isang maliit na komunidad ang sumalubong sa aming tingin. Isang maliit na komunidad ang sumalubong sa aming tingin. Sa wakas, Sa wakas, narating din namin ang paanan ng mundo. narating din namin ang paanan ng mundo.
Pero, Pero, simula pa lang pala ito ng aming kalbaryo. simula pa lang pala ito ng aming kalbaryo. Kami ngayon sa Kami ngayon sa Sitio Bandli.
Sitio Bandli. Ang sabi ng mga taga rito, Ang sabi ng mga taga rito, mga tatlong oras daw yung lakad. mga tatlong oras daw yung lakad. Pero sa experience ko, Pero sa experience ko, pag sinabi nilang tatlong oras, pag sinabi nilang tatlong oras, mga anim na oras siguro sa akin yun kasi mabagal ako maglakad.
mga anim na oras siguro sa akin yun kasi mabagal ako maglakad. May mga kasama kami mga members ng CAFGU kasi para mas safe lang at secure lang yung buong team. May mga kasama kami mga members ng CAFGU kasi para mas safe lang at secure lang yung buong team.
Ilang taong naging NPA conflict area ang mga bundok sa lugar na ito, Ilang taong naging NPA conflict area ang mga bundok sa lugar na ito, kaya may kasama rin kaming ilang sundalo mula sa Philippine Army. kaya may kasama rin kaming ilang sundalo mula sa Philippine Army. Matarik ang paakyat sa sityo Banli.
Matarik ang paakyat sa sityo Banli. Kakaunti pa lang ang nakakaakyat sa natatagong sityong ito ng mga tribong Blaan. Kakaunti pa lang ang nakakaakyat sa natatagong sityong ito ng mga tribong Blaan.
Anim na oras na lakaran pa ang aming bubunuin. Anim na oras na lakaran pa ang aming bubunuin. Tirek na tirek ang araw noon, Tirek na tirek ang araw noon, lalong nagpainit sa panahon dahil halos walang punong masisilungan sa bundo. lalong nagpainit sa panahon dahil halos walang punong masisilungan sa bundo.
Saan ba rin pupuntahan doon? Saan ba rin pupuntahan doon? Saan po?
Saan po? Yang bundok na mataas na yan? Yang bundok na mataas na yan?
Tapos, Tapos, yang tuktok na yan? yang tuktok na yan? Ah, Ah, sa babaan yan?
sa babaan yan? Isang oras pa pagkababa? Isang oras pa pagkababa? Mukhang malayo-layo pa ang aming lalakbayin. Mukhang malayo-layo pa ang aming lalakbayin.
Pero pagod man ang mga paa, Pero pagod man ang mga paa, dumerecho kami sa pag-akya. dumerecho kami sa pag-akya. Woo!
Woo! So mga dalawang sityo na lang daw, So mga dalawang sityo na lang daw, tapos mararating na natin yung ating destinasyon. tapos mararating na natin yung ating destinasyon.
Itong kinalalagyan ko ngayon, Ito ang kinalalagyan ko ngayon, medyo mataas na parte ng bundok. medyo mataas na parte ng bundok. Matatanaw mo dito sa side na to, Matatanaw mo dito sa side na to, ang dami-dami pang puno, ang dami-dami pang puno, talagang very thick pa. talagang very thick pa. yung forest dito.
yung forest dito. Pero, Pero, pag bumaling ka ng tingin, pag bumaling ka ng tingin, dito sa kabila, dito sa kabila, ayan o, ayan o, ito yung mas malapit dun sa kapatagan. ito yung mas malapit dun sa kapatagan.
Puro kalbo na, Puro kalbo na, halos puro kalbo na halos lahat ng mga bundok dyan. halos puro kalbo na halos lahat ng mga bundok dyan. Nakakalungkot.
Nakakalungkot. Isa yan sa mga malaking problema ngayon ng probinsyang ito. Isa yan sa mga malaking problema ngayon ng probinsyang ito. Maya-maya, Maya-maya, isang kalunos-lunos na parte ng bundok ang tumambad sa amin.
isang kalunos-lunos na parte ng bundok ang tumambad sa amin. Hindi ko alam kung sino at bakit pinutol ang mga punong ito. Hindi ko alam kung sino at bakit pinutol ang mga punong ito. Pero sa tagal kong umaakyat ng mga bundok, Pero sa tagal kong umaakyat ng mga bundok, alam kong hindi magandang pangitain ang hatid nito.
alam kong hindi magandang pangitain ang hatid nito. Makalipas ang apat na oras, Makalipas ang apat na oras, isang pulutong ng mga bahay ang aming natanaw sa kalayuan. isang pulutong ng mga bahay ang aming natanaw sa kalayuan.
Oh my gosh! Oh my gosh! Napapalibutan ng mga bundok ang maliit na sityo ng banli.
Napapalibutan ng mga bundok ang maliit na sityo ng banli. Isa ito sa mga pinakamahal. Isa ito sa mga pinakamahal.
Mahirap na lugar sa buong Sarangani, Mahirap na lugar sa buong Sarangani, pero isa rin sa mga lugar na pinagmumula ng sangkap ng pera, pero isa rin sa mga lugar na pinagmumula ng sangkap ng pera, ang abaka. ang abaka. Dalawang oras pa ang nilakad namin hanggang maabot ang miglib na komunidad.
Dalawang oras pa ang nilakad namin hanggang maabot ang miglib na komunidad. Isang babaeng may kalong na anak ang bumati sa aking pagtapak sa sityo bandi. Isang babaeng may kalong na anak ang bumati sa aking pagtapak sa sityo bandi.
Inday raw ang kanyang pangalan. Inday raw ang kanyang pangalan. Mag-iisang taon na raw ang kanyang anak na si Mariko, Mag-iisang taon na raw ang kanyang anak na si Mariko, pero ang timbang nito, pero ang timbang nito, animoy apat na buwang sanggun nama. animoy apat na buwang sanggol nama.
Sa kanyang tabi, Sa kanyang tabi, ang tatlong taong gulang na si Manny. ang tatlong taong gulang na si Manny Sa tambok ng kanyang pismi at laki ng kanyang tiyan, Sa tambok ng kanyang pismi at laki ng kanyang tiyan, madaling isipin malusog ang batang ito. madaling isipin malusog ang batang ito Pero hindi ito ang unang beses na nakakita ako ng ganitong klaseng pangangatawan. Pero hindi ito ang unang beses na nakakita ako ng ganitong klaseng pangangatawan Alam kong hindi ito pangkaraniwang taba. Alam kong hindi ito pangkaraniwang taba Isang taon nang nakakalipas mula ng Akyatinco ang bundok ng Datal Nay sa probinsya rin ng Sarangani.
Isang taon nang nakakalipas mula ng Akyatinco ang bundok ng Datal Nay sa probinsya rin ng Sarangani Katulad ni Manny ang hugis ng muka at katawan ng mga bata doon. Katulad ni Manny ang hugis ng muka at katawan ng mga bata doon. Lahat sila may sakit na quashor core, Lahat sila may sakit na quashor core, isang uri ng malnutrition, isang uri ng malnutrition, dulot ng kawalan ng protina sa katawan. dulot ng kawalan ng protina sa katawan.
Ganito ang epekto kung puro kamote lamang ang laman ng katawan. Ganito ang epekto kung puro kamote lamang ang laman ng katawan. Hindi ako nagkamali sa aking hinala. Hindi ako nagkamali sa aking hinala.
Mag-aalas 12 na noon at ang tatay ni Manny na si Tusan nagbubungkal pa para maghanap ng tanghalian. Mag-aalas 12 na noon at ang tatay ni Manny na si Tusan nagbubungkal pa para maghanap ng tanghalian. Kamote ang pagkain ng mga bata araw-araw. Kamote ang pagkain ng mga bata araw-araw. Umaga, Umaga, tanghali, tanghali, hanggang gabi.
hanggang gabi. Abaka farmer ang karamihan sa mga taga-sityo banli, Abaka farmer ang karamihan sa mga taga-sityo banli, pero dahil seasonal ang pag-aani ng abaka, pero dahil seasonal ang pag-aani ng abaka, minsan sa isang taon lang sila may pera. minsan sa isang taon lang sila may pera.
Pagminalas pa sa lupa, Pagminalas pa sa lupa, isang platito lang ng kamote ang makukuha. isang platito lang ng kamote ang makukuha. Nag-aagawan ang mga bata.
Nag-aagawan ang mga bata. Nagdabag kita sila at tinuwig. Nagdabag kita sila, kinuwig.
Sila mga tagang mga kalabak, Sila mga tagang mga kalabakay, sila mga pagpamangalabak, sila mga kalabakay, pagpapagwanta, wala mong magpagpagwanta. Pag sila mula rito rin baba, at sila mga lari tuloy baba. Ito rin ang kubre ko sa inipat kami. durag, kubre ko sa inikatga mo. Ganito araw-araw ang hapagkainan ng pamilya ni Mangtusan.
Ganito araw-araw ang hapagkainan ng pamilya ni Mang Tusan. Walang ibang kilalang pagkain ng mga bata, Walang ibang kilalang pagkain ng mga bata, kundi kamote at kamoteng kahoy. kundi kamote at kamoteng kahoy.
Pero minsan sa isang taon, Pero minsan sa isang taon, sa panahon ng anihan, sa panahon ng anihan, nakakatikid ng bagong pagkain si Manny at ang kanyang mga kapatid. nakakatikid ng bagong pagkain si Mani at ang kanyang mga kapatid. Ang hibla ng abaka ang isa sa pinakamatibay sa buong mundo. Sa buong Asia, sa Pilipinas lamang matatagpuan ang puno ng abaka. Dati-dati, nung maraming marami pang puno dito sa bundok na to, madaling makahanap ng abaka.
Kasi kung saan maraming mga punong kahoy at kung saan malamig yung lugar, doon tumutubo yung abaka. Pero ngayon talagang kailangan mo siyang hanapin sa mga liblib na lugar. Kasi halos wala ng puno.
Ito, ito yung isa sa mga liblib na lugar dito. Sa isang pulutong ng abaka, natagpuan ko si Mang Tusan. Ilan ang tanim mo na abaka?
50. Ang abaka, gano'ng tagal bago makaharvest ka? Isang tuig. Isang tuig bago makaharvest? Gano'ng karaming abaka ang nakukuha mo o naibibenta mo kada harvest? Ay, talagang 20 kilo.
Pagkakataon Ang malalaking puno ng abaka lang ang pwedeng mapagkuna ng hibla. Pagkatapos maputol ang puno, maingat itong tatalupan para makuha ang balat. Dahil isa sa pinakamatibay na fiber sa buong mundo ang abaka, sa ginagamit ito di lamang para sa mga tali at tela, kundi pati sa papel at pera na gaano man kanipis at ilang beses sa mga mabasa ay di agad-agad mapupunit. Pero kailangan ng matinding puwersa para makuha ang bawat hibla ng abaka. Liat!
So yung abaka, very fibrous siya. So makikita mo meron siyang parang grooves na ganyan. Actually, may sinulid dyan sa loob na kailangan nilang ma-extract. So para ma-extract nila yung parang sinulid na nandoon sa loob ng abaka.
Merong parang ganito, matibay itong klasing ito, nang sinulid na ito. Kailangan papapuntahin mo siya dito sa, may blade dito, merong mekanismo dito na. Tatapakan mo siya, tapos parang may blade.
Lalagay mo siya dito, tapos iipitin mo siyang ganyan. tapos, hihilahin okay, hindi ko lang mahila kasi, ang tigas mahaba yan kailangan habaan ko hindi ko kaya ang hirap Kailangan liitan ko na lang. Sige, kung maliit para sa akin.
Yan. Tapos hihilahin mo ngayon siya para lumabas yung... Okay! Ito, ito.
Oh my God! Ganun na? Last lock. Tapos gaganoonin na ngayon.
Oo. Last lock. Yun na. Tapos ito na ngayon yung abaka.
Oo. Pagkakataon sa mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga m Kaya di ko lubos maisip kung paano kinakaya ng batang si Gerson ang trabahong ito. Karamihan sa mga nagaani ng abaka sa Sityo Banli, nagsimulang magtrabaho nung sila'y bata pa. Isa sa kanila si Gerson na siyam na tanggulang pa lamang ng matutong mag-ani ng abaka. Bakit ka nagtatrabaho sa abaca?
School. Para saan? Para sa school.
Bakit sa school? Saan mo ginagamit yung pera? Yung kinukuha mo sa abaca, saan mo ginagamit? Notebook. Ah, pambili ng notebook.
Kaya isa. 40 pesos ang bentahan kada kilo ng abaka. Tatlong puno ng abaka ang kailangan mong putulin at iproseso para makakuha ka ng isang kilong hibla nito. Pagkakataon sa mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga m Sa halagang 40 pesos kada kilo, kung tutuusin, malaki ang kita sa pag-aabaka. Yan ay kung maraming puno na mapagkukunan ng hibla.
Noon daw, sa dami ng mga puno, tatlong beses kada taon sila nagaani ng abaka. Pero nagbagong lahat ng ito sa pagpasok ng milenyo kung kailan nagsimulang makalpo ang mga bundok. Matakaw sa tubig ang puno ng abaka, Thank you for watching! kaya tumutubo lamang ito sa mga lugar na malapit sa ilog o sa mga lugar na malilim at malamig.
Kapag nakalbo ang bundok, kapag naubos ang puno, mauubos din ang lilim na kayo. Habang pinagmasdan ko ang mga naninilaw na dahon ng abaka, bumalik sa alaala ang mga punong walang habas na inubos. E paano po ngayon kasi yung mga bundok ninyo po parang naubos na rin ang kahoy. Iba, kung gawin na sila, sila damagay, tagtigilat siya yun. Na, ano, sinipo grema.
Sinipo grema kung walang kahoy, abaka, wala nang... Wala nang buhay. Walang buhay ang abaka kung walang kahoy. Kaya kung dati tatlong beses sa isang taon sila nagaani, ngayon isang beses na lang kada taon. Eto yung ibig sabihin, sa isang taon, magkano lang ang pinapita ninyo sa isang katuig?
Kung 10 minutes paano sa aking libu. Isang libong piso kada taon, 80 pesos kada buwan. Naisip ko si Manny at ang kanyang mga kapatid, anong mabibili ng 80 pesos para sa mga anak ni Mangtusan?
E paano yun sa araw-araw? Anong kakainin? Kamuti.
Karne? Wala, sahay. Hindi naman. Anong samin mo ng mga mga kapatid? Tuwing kailan lang kayo nakakain ng karne?
Ilon. Sahay, kaulog karne. Sa katulog nang ina, kahit may trasa rin. E tuwing kailan lang kayo nakakatikim ng bigas? Nagsa.
May isa lang. Sa isa katuig, ulang beses lang kayo makakain ng bigas? Kung mga kamit-lubang tangbat, hit ni tatlong sa supa, may supa, hindi sa'yo.
Lami. Sa bahay ni Mang Dusan, isang bungkos ng abaka ang nakaimba. Isang taon na niya itong iniipon. Isang taon nang inaabangan ang mga bata ang pagbebenta sa abaka.
Isang taon na nilang hinihintay ang pagkakataong makatikim ng ulam at bigas. Pero para maibenta ang abaka, kailangan itong ibaba sa paanan ng bundok. Pwede pa naman. Anim na oras na kalbaryo ang papasanin ni Mangtusan alang-alang sa kanyang mga anak.
Alas 12 ng tanghali ng magsimulang lumarga ang grupo pababa ng bundok. Anim na oras pa ang kanilang lalakarin, anim na oras din nilang papasanin ang mabigat na abaka. Please. Ano yung mabagaan?
Ito o ito? Ito. Ito yung mabigat. Ito mabigat, ito magaan.
Ang bigat ha. Kakap ko tulungan yun. Dalagay ko dito. Ang bigat! Hindi ko alam kung ilang kilo pero sa sobrang bigat ng abaka, halos matumba ko dahil sa aking pasan.
Kuya sa iyo na po. Mahilo ko. Bigat.
Tignan mo, mga mahirapan nilang dito. Kinabahan ako para sa batang si Gerson. Paano niya kaya kakayanin ang bigat na ito? Matarik ang daraan ng mga bundo. Madulas din at maputik.
Pagkakataon sa mga Mabuti na lang at kasama ni Gerson ang isa sa kanyang mga tiyuhin. May kahalili siya sa pasanin. Makalipas ang kalahating oras, sa puntong ito, hindi na kaya ng bata.
Hubalili na kay Gerson ang isang mas matanda. Pero si Mangtusan tuloy sa paglalakad. Halos di nagpapahinga maliban sa paminsan-minsang pagpapalit ng bigat sa liit at malika. Kaya ang 6 na oras na lakad, minsan kinukuha lang niya ng apat. Makalipas ang dalawang oras, pagod na ang aking mga paa.
Pero tuloy pa rin si Namang Tusan. Actually, hindi sila naglalakad eh. Parang sila ang tumatakbo.
Parang breast walking kasi para daw medyo gumaan-gaan ng konti. Hindi nga dila nilang abaka. hihihi malik lang tika, Kung kalbaryo ang paakyat ng bundok, mahirap din ang pababa.
Masakit sa tuhon. At sa kaso ng mga nagkakarga ng abaka, kailangan pababa ng konti hindi pababa doble pa. Dahil sa bigat na kanilang pasan, kaya naman... Dito kasi sa part na ito, medyo pababa siya. Kaya, ang ginagawa nila, yung gravity dahil pababa doon, sinusunod na lang nila yung katawan nila.
So, aras silang walang preno. Parang tumatakbo na. Music Halos hindi nagpapahinga si Mang Tusan at ang kanyang mga kasama.
Tumitigil lamang kapag may madadaan ng ilog na pwedeng mapag-inuman. Hindi ko alam kung saan humugugot ng lakas si Mangtusan para makayang pasanin ang bigat ng abaka. Kaya kung sa ulong siya, karani, naganda-dada free na maya. Pero sa miminsang panahong magpapahinga kami, wala siyang ibang sinasambit kundi ang anak niyang si Manny. Pagkanta ko pa, wala talaga po pagkakamotan niya kalabok.
Hindi ko talaga kakantay na. So fly the drone nyo siya. Pagkatapos ng 6 na oras, 10 ilog at di mabilang na mga bundok, narating din namin ang tindahan ng abaka.
So umalis kami. sa bundok ng mga tanghaling tapat ngayon. Palubog na yung araw.
Ngayon lang kami nakarating dito sa sityong ito. Anong sityo to kuya? Sityo Simandre.
Ang salita, sityo kiyahi. Ay, ganda ang araw po. 22 22 22 22 23 24 25 26 27 40 pesos kada kilo ang bili sa abaka. Bumulong ako ng dasal habang tinimbang ang abaka ni Mang Tusan. Sana, sulit ang lahat ng aming pagod.
28 29 20 27 27 27 kilos. Kung hindi ako nagkakamali, mahigit isang libong piso ang iuuwi ngayong araw ni Mangtusan. Pero... Ba't kailangan pong bubuksan? Baka may basa doon sa loob at pagdating doon sa ginsan rawasin naman nila.
Bawal po ang basa? Oo, bawal ang basa. Bakit po?
Kasi maputol, dali lang maputol. Ah, madaling maputol. 27 ka diba? At nang kwentahin na ang kita ni Mang Tusan, nalaman kong binawasan pa siya ng dalawang kilo.
Tapos? Minus 10 kilos. Bakit minus? 1000. Binawasan ka ng dalawang kilit dahil basa.
Isang libong piso ang nakasulat na presyo ng abaka ni Mang Tusan. Oo. Kaya.
Kahit papano, natuwa na rin ako dahil alam kong marami-rami na ring bigas at ulam ang mabibili ng halagang ito. Pero nang oras na nang bayaran, Kaya halara man lang. 400 pesos lang ang inabot kay Mang Tusan.
E bakit? 400. Oo. May utang siya sa akin.
Ah, may utang siya sa'yo? Magkano ang utang niya? Mga 500 plus lang.
500 plus ang utang niya sa'yo? Tama na tayo, wala mo yung sagat na yun. Napangiti na lang ang masipag na ama at agad na bumili ng pagkain para sa kanyang mga anak. Tama na yan?
Pero kapag magtrabaho yun sila, punta sila dito sa akin. Kape, Kapi. Ito yung kapi? asukal, isang gatang ng bigas at ilang lata ng sardinas.
Ito pa? Oo. Tapos ano pa? Sandinas.
Pinagmasdan ko ang ilang daang pisong hawak ni Mang Tusan. Ilang piraso ng papel na isang taon niyang pinaghirapan. Alam kaya niyang ang papel na hawak niya ay gawa lang rin sa abaka.
Kakatwang isipin, ang taong nagpapasa ng sangkap ng pera, hindi man lang makahawak ng pera. Kinabukasan, matiyagang naghintay sa tabi ng kaldero si Manny at ang kanyang mga kapatid. Ito ang unang araw matapos ibenta ni Mang Tusan ang kanyang abaka. Batid ko na ang inaabangan ng mga bata.
Ito ang unang beses sa taon ito na nakatikim ng kanin ang mga anak ni Mangtusan. Bawat butil, kanilang ninamnam. Dahil bawat butil nito ay ilang oras na pinasan, Dahil bawat butil nito ay bunga ng labis na pagmamahal. At dahil ang susunod na bigas ay matitikman nila sa susunod pang anihan. Music Ako po si Cara David at ito po ang Eyewitness.
Music