Overview
Tinalakay sa lektura ang kasaysayan ng nasyonalismo ng mga Pilipino sa panahong kolonyal, ang Kilusang Propaganda, Katipunan, at ang pagpapahalaga sa karapatang pantao, kabilang na ang suliranin ng cyberbullying sa kasalukuyan.
Intramuros at Simbolismo ng Nasyonalismo
- Intramuros ay simbolo ng matibay at matatag na kasaysayan ng Pilipinas.
- Ang pader ng Intramuros ay sumasalamin sa pagpapatatag ng damdaming nasyonalismo ng mga Pilipino.
Kilusang Propaganda at Katipunan
- Kilusang Propaganda: naghangad ng pagbabago gamit ang panulat at mapayapang pamamaraan.
- Katipunan: lihim na samahan na naglayong makamit ang kalayaan sa pamamagitan ng armas at lakas.
- La Solidaridad ang opisyal na pahayagan ng kilusang propaganda; unang patnugot si Graciano Lopez Jaena.
- Andres Bonifacio ang supremo ng Katipunan; Emilio Jacinto ang utak ng Katipunan at may-akda ng Kartilya ng Katipunan.
Mga Layunin ng Kilusang Propaganda
- Pagkakapantay-pantay ng Pilipino at Espanyol sa ilalim ng batas.
- Gawing lalawigan ng Espanya ang Pilipinas.
- Pagkakaroon ng kinatawang Pilipino sa Cortes ng Espanya.
- Paglalagay ng mga paring sekular sa mga parokya.
- Kalayaan sa pagsasalita at pamamahayag.
Akda at Samahan sa Panahon ng Kolonya
- El Filibusterismo at Noli Me Tangere ay mga nobela na nagmulat sa nasyonalismo ng Pilipino.
- La Liga Filipina, samahan ni Rizal, layuning pag-isahin ang Pilipino, ipagtanggol laban sa pang-aabuso, at magsulong ng reforma.
- Mga dayuhang tulad nina Ferdinand Blumentritt at Miguel Moraita ay naging inspirasyon sa mga ilustrado.
Pang-aabuso Noon at Ngayon
- Noon: kalupitan ng mga Espanyol tulad ng sapilitang paggawa at mataas na buwis.
- Ngayon: cyberbullying, isang uri ng pang-aabuso gamit ang teknolohiya na nakakaapekto sa mental health.
Pagtugon sa Cyberbullying
- I-block ang bully, sabihin sa magulang o guro, at ipunin ang ebidensya.
- Hindi dapat tinitiis ang pang-aabuso; may batas na nagpoprotekta sa mga biktima.
Pagbubuod at Refleksyon
- Bagamat hindi nagtagumpay ang Kilusang Propaganda, nagbigay ito ng inspirasyon sa paglaban ng mga Pilipino para sa karapatan at kalayaan.
- Ang nasyonalismo ay naipapasa mula noon hanggang ngayon sa iba't ibang anyo ng laban.
Key Terms & Definitions
- Reformista — Pilipinong humingi ng pagbabago sa pamamahala ng Espanyol.
- La Liga Filipina — samahan ni Rizal na layunin ang reforma at pagkakaisa.
- La Solidaridad — opisyal na babasahin ng Kilusang Propaganda.
- Propaganda — kilusang nangangampanya para sa pagbabago.
- El Filibusterismo — nobela ni Rizal tungkol sa karanasan ng mga Pilipino sa ilalim ng Espanyol.
Action Items / Next Steps
- Basahin ang aralin tungkol sa kabayanihan ng mga Katipunero bilang takdang-aralin.
- Sagutan ang sariling pagsasanay tungkol sa tamang kilos laban sa cyberbullying.