Omówimy sobie pierwszą część aparatu ruchu, czyli szkielet. W drugiej części omówimy sobie układ mięśniowy. Jak możecie być może usłyszeć, jestem troszeczkę przeziębiony.
i będę mówił trochę ciszej, gdyż jest bardzo późno. Ale wydaje mi się, że jeżeli nie nagram tego teraz, to nie nagram tego przez bardzo długi czas. Więc będę mówił trochę ciszej. Mam nadzieję, że też oglądacie to w ciszy.
Zrobimy sobie taki klimacik. Jestem trochę przeziębiony, to też taka jesień się robi. Wiecie, o co chodzi.
Mam nadzieję, że mi wybaczycie. Słuchajcie, szkielet. Jeśli szkielet, to oczywiście nam kojarzy się przede wszystkim... przede wszystkim z kośćmi.
I faktycznie tak będzie. My będziemy oczywiście omawiać dzisiaj przede wszystkim kości, budowę kości, jaki układ tworzą te kości, jak dzielimy ten układ, czyli jak dzielimy szkielet, jakie są jego funkcje, jaka jest jego budowa. Myślę, że bardzo ciekawy i bardzo przyjemny temat.
Słuchajcie, no to poznajmy plan dzisiejszego wykładu. Na początku mówimy sobie rodzaje i budowę kości, później szkielet osiowy i szkielet kończyn, a na końcu opowiemy sobie o połączeniach między kośćmi, dowiemy się jak klasyfikujemy szwy, jak klasyfikujemy chociażby dyski międzykręgowe, czym są, no i w końcu powiemy sobie jaka jest budowa stawu. Tak jak tutaj jest napisane, szkielet traktujemy jako bierną część aparatu ruchu. Oczywiście układ mięśniowy będzie częścią aktywną. Tutaj mamy rysunek czaszki Leona da da Vinci.
Chciałem dać taki wątek, smaczek historyczny. Słuchajcie, no to omówmy sobie przede wszystkim te kości. Jak dzielimy kości ze względu na kształt?
Taki podstawowy podział kości. który w liceum się spotyka. No więc przede wszystkim mamy kości długie, czyli takie kości, których długość jest znacznie większa niż szerokość i grubość.
I taką kością jest nie tylko kość udowa, która jest tutaj w szkielecie przedstawiona, no i tutaj na obrazku, ale także chociażby obojczyk, czy kość łokciowa, czy kość promieniowa. Następnymi kośćmi są kości krótkie. Kości krótkie, czyli kości, których długość, szerokość i grubość są dość podobne. I to nie są wyłącznie kości nadgarstka, czyli kość chociażby tutaj zaznaczona czworoboczna większa, ale chociażby kość skokowa, czy kości klinowate w stopie.
Kości płaskie, czyli kości, które będą... do których wrócę, kiedy będziemy omawiać szpik kostny czerwony dorosłego człowieka, to są kości, których długość i szerokość są znacznie większe, jeśli chodzi o wartość, niż grubość. No i taką kością jest chociażby łopatka, prawda?
No ale także na przykład kość biodrowa jest traktowana jako kość płaska. No tutaj tak patrzę, to jeszcze chyba mostek można zaklasyfikować kości płaskich. No i w końcu kości różnokształtne. Tu akurat mamy przedstawione strzemiączko. No i ogólnie młoteczek i kowadełko są traktowane jako kości różnokształtne, ale chociażby taką kością różnokształtną nazywa się też rzepkę.
Rzepka jest ciekawym przykładem kości, ponieważ jest przykładem tzw. trzeszczki. Czym są trzeszczki?
Trzeszczki zazwyczaj charakteryzuje się jako kości krótkie. Tutaj ta rzepka jako różnokształtna jest swoim wyjątkiem. Trzeszczki są o tyle ciekawe, że one nie powstają od razu z mezodermy.
Tak, no bo taka kostna jest. jak gdyby pochodzenia mezodermalnego. Natomiast trzeszka oczywiście będzie pochodzenia mezodermalnego, lecz ona będzie, że tak powiem, powstawać w wyniku kostnienia ścięgien. Czyli ścięgno to jest coś, co łączy ze sobą mięsień oraz kość. Widzimy, że mamy tutaj ścięgno mięśnia czworogłowego uda.
Tu mamy kość udową, tu mamy kość piszczelową. I co my tu mamy? Mamy rzepkę, ale ona jest tak jakby wciśnięta w to ścięgno.
To ścięgno skostniało i dostaliśmy rzepkę. Jaki jest skutek tego, że... Trzeszczki powstają w ten sposób. Przede wszystkim taki, że w wyniku kostynia jakiejś tkanki, bo ściana to jest tkanka łączna, włóknista, zbita. I kiedy ono mineralizuje, no to ta skostniała struktura nie będzie połączona z innymi kośćmi w ogóle, prawda?
Ona nie będzie połączona żadnym więzozrostem, chrząstkozrostem, a tym bardziej stawem, prawda? Ona będzie sobie tak wisiała w tym ścięgnie. zawieszona w eterze. Innym przykładem trzeszczki, która nie występuje w naszym organizmie, ale jest dość ciekawa, jest kość prącia, tak zwany bakulum, który występuje u szympansów. I tutaj ewolucjoniści się spierają, czemu ludzie utracili w toku ewolucji kość penisa.
Richard Dawkins wysunął taką teorię, że wzwód, który jest u ludzi powodowany wzrostem ciśnienia w prąciu, o czym jeszcze będziemy sobie mówić przy omawianiu układu rozrodczego, może świadczyć o zdrowym organizmie mężczyzny i może mieć, że tak powiem, znaczenie jeśli chodzi o dobór płciowy. Natomiast ta teoria jest nieuznawana przez badaczy. którzy odrzucają taką bezduszną teorię doboru naturalnego, chociażby Richarda Pruma, ornitologa. No ale o tym możecie sobie poczytać, ciekawa sprawa. Mamy jeszcze oprócz tych kości, które wymieniłem, kości dodatkowe, do których zaliczamy na przykład żebra szyjne.
To są żebra, które powstają w wyniku wyrastania z ostatniego kręgu szyjnego, najczęściej. czyli tzw. kręgu C7, takich wyrostków kostnych.
One mogą blokować np. przebyk jakichś nerwów, mogą uciskać jakiś nerw i to może powodować po prostu mrowienie. Ale czasami może się przyczynić również do innych, bardziej poważnych schorzeń. No dobrze, no to jeśli już mamy omówione podstawowe typy kości, no to omówmy sobie budowę kości długiej. Słuchajcie, kość ogólnie rzecz biorąc dzieli się na trzon oraz na dwie nasady.
Tutaj oczywiście jest pokazana tylko jedna. Mamy tkankę kostną zbitą, która jest zasadniczą tkanką budującą trzon kości długiej i tkankę gąbczastą, która wchodzi w skład nasady. Tkanka gąbczasta jest zbudowana z tzw. blaszek kostnych, które tworzą takie beleczki.
Pomiędzy tymi beleczkami znajduje się szpik kostny. I ten szpik kostny będzie w tych nasadach kości długich zachowywany przez całe życie człowieka. On będzie zarastał szpik, w sensie będzie zarastał w trzonach kości długich, natomiast w nasadach będzie przez całe życie. Ale o tym szpiku za chwilę sobie jeszcze powiemy. Co ciekawe, te beleczki w tkance gąbczastej One układają się zgodnie z naciskiem i naprężeniami, na które są nastawione kości.
Na przykład jeśli chodzi o kość udową, która musi, że tak powiem, sama masywność kości o tym świadczy, która musi przenosić dość duże obciążenia całego tułowia. Na pewno gdybyśmy przeanalizowali tę strukturę beleczek, jeśli chodzi o nasady kości udowej, no to byśmy znaleźli, że one zgadzają się z tymi liniami obciążeń. Jeśli chodzi o ciekawszą, według mnie najciekawszą strukturę tutaj, jest to okostna.
Okostna to jest, chyba nawet mam slajd o tym, tak? Okostna to jest taka błona, która jest zbudowana tak naprawdę z dwóch odrębnych błon. Jedna jest zbudowana z takich włóknistych struktur, to jest ta zewnętrzna, czyli po prostu można ją nazwać warstwą włóknistą. A druga jest to warstwa tak zwana cambium.
Nie wiem, czy można ją nazwać warstwą rozrodczą. Nie wiem. W każdym razie jest to warstwa, która zawiera osteoblasty, czyli komórki kościotwórcze.
Ona będzie brała udział w procesach regeneracji kości, będzie kość odżywiać. No i jeśli będzie jakiś ubytek, czy po prostu wzrost kości w toku rozwoju człowieka, no to te osteoblasty będą różnicować w komórki kostne, osteocyty i w ten sposób będzie rozbudowywana kość. Tutaj jeszcze zaznaczone są tzw.
włókna Sharpeya i to są włókna, które przymocowują okostną do samej kości. Jeśli chodzi o budowę... Aha, jeszcze tutaj wspomnę, że okostna, zauważcie...
Otacza oczywiście kość, ale nie na powierzchniach stawowych. Nie na powierzchniach stawowych. Tutaj będziemy sobie o tym mówić.
Po prostu będziemy mieć chrząstkę szklistą. Ok, no i teraz przejdźmy sobie do szpiku kości. A, jeszcze nie.
Na początku musimy sobie jeszcze powiedzieć, jak odżywiona jest kość. Ja to myślałem, że odwrotnie mam te slajdy, to bardzo przepraszam. Słuchajcie, jeśli chodzi o tkankę zbitą, to ona jest zbudowana z tak zwanych osteonów.
To są takie jednostki strukturalne i funkcjonalne tkanki kostnej zbitej. I one są zbudowane z takich blaszek systemowych. Tu są jamki kostne, w których tkwią osteocyty. No i wewnątrz tych osteocytów, to pewnie było przy tkankach zwierzęcych.
Natomiast chciałbym tylko przypomnieć, że tu jest kanał Haversa. Czyli taki kanał, który zawiera naczynia krwionośne oraz nerwy i on w ten sposób odżywia kość. On może zbierać te krwinki, które wytworzył szpik i rozprowadzać po organizmie, bądź doprowadzać z zewnątrz do kości składniki odżywcze. Zauważmy, że ten kanał Haversa biegnie równolegle do osi długiej kości, natomiast prostopadle do tych kanałów Haversa docierają kanały Volkmana, które doprowadzają już z samego krwioobiegu do kości składniki odżywcze. No to chyba tyle chciałem powiedzieć, jeśli chodzi o kanał Haversa.
No i teraz dopiero powiemy sobie o szpiku kostnym, chociaż tutaj nie mam zbyt dużo do powiedzenia. Słuchajcie, kiedy mamy rozwój człowieka, szczególnie jeśli chodzi o pierwsze kilkanaście lat życia, no to my potrzebujemy dużo krwinek, szczególnie czerwonych, do tego, żeby przenoszony był tlen, żeby następował wzrost prawidłowego organizmu. To znaczy, że u ludzi młodych, noworodków, cała kość jest wypełniona szpikiem kostnym czerwonym. Szpik kostny czerwony to jest ten, który ma zdolność do hemopoezy, czyli do przeprowadzania procesu powstawania krwinek takich jak erytrocyty, ale też trombocyty, granulocyty i ich różnicowania. I w toku rozwoju człowieka ten szpik czerwony w trzonach kości długich zarasta tłuszczem, czyli zamienia się w szpik kostny żółty.
To nie znaczy, że to jest już nieodwracalna zmiana, to nie znaczy, że kość od teraz w trzonie będzie gromadziła tylko tłuszcz. Tam oczywiście znajdują się komórki macierzyste. jeśli chodzi o te elementy morfotyczne krwi.
Natomiast one zostają uruchomione i ta działalność hemopoetyczna szpiku zostanie wznowiona tylko w przypadku niedokrwistości. Czyli organizm jak gdyby kontroluje sobie to zarastanie szpiku w zależności od potrzeb organizmu. Jeśli chodzi natomiast o dorosłych, no to dorośli mają, tak jak mówiłem, że wrócę do tego, Szczególnie w kościach płaskich, w trzonach kości płaskich szpik kostny czerwony, on tam pozostaje, czyli na przykład kości czaszki, o której dzisiaj będziemy mówić, kości miednicy, w łopatce, no też w żebrach, w trzonach kręgów, no i tak jak mówiłem w nasadach kości długich, gdzie zostaje do końca życia. No i przejdziemy sobie do szkieletu osiowego, do którego zaliczamy czaszkę, kręgosłup tutaj oraz klatkę piersiową. Zaczniemy sobie omawiać szkielet osiowy od czaszki.
No i cóż ta czaszka ma za zadanie? Czaszka to jest... Struktura, która chroni mózg i narządy zmysłów.
Dzielimy ją na mózgoczaszkę, do której zaliczamy kość potyliczną. Jest to pojedyncza kość. Dalej mamy kość czołową. Dwie kości skroniowe.
Tutaj jest jedna, z drugiej strony jest druga. Następnie mamy dwie kości ciemieniowe. A do tego zaliczamy jeszcze kość klinową, tutaj zaznaczoną, oraz kość sitową, która tutaj jest ledwo widoczna.
Natomiast kość sitowa jest o tyle charakterystyczna, że możemy ją zaliczyć również do trzewioczaszki. Mózgoczaszka to jest, jeszcze zanim przejdę do trzewioczaszki, chcę powiedzieć, że to jest struktura, która chroni mózg oraz narządy zmysłów. Trzewioczeszka, czyli te wszystkie kości pozostałe, tutaj dodałbym jeszcze lemierz, na przykład jest taka kość. Ona tworzy rusztowanie dla początkowych odcinków układu oddechowego oraz pokarmowego. Ale również można powiedzieć, że chroni narządy zmysłów, chociażby narząd węchu.
No i teraz przejdziemy sobie do... bardzo ciekawej kości, którą również chyba można zaliczyć do kości czaszki, chociaż nie wiem, tego nie jestem pewny. Natomiast jest ona bardzo charakterystyczna, gdyż nie jest połączona z innymi kośćmi.
Jest to kość gnykowa, która tworzy się w wyniku rozwoju zarodka z drugiej i trzeciej pary łuków skrzelowych. O łukach strzelowych mówiłem, jeśli chodzi o rozwój zwierząt. Jeśli ktoś nie pamięta, zachęcam do wrócenia do tego odcinka. Kość gnykowa składa się w prawie 90% z istoty zbitej. Tak ciężko tutaj wyróżnić jakąś istotę gąbczastą.
I uważa się, że bierze ona udział w ruchach krytanii. Natomiast to wydaje mi się nie jest już tak bardzo ważne. Tutaj, żeby jeszcze powiedzieć troszkę o tych strukturach, no to tutaj na przykład mamy nagłośnie, a tu mamy, jeśli się nie mylę, błonę tarczycy. OK.
Następną strukturą, która wchodzi w skład szkieletu osiowego jest kręgosłup. No ale zanim kręgosłup, no to powiemy sobie o tym, jak czaszka z tym kręgosłupem jest połączona. Kiedy omawialiśmy poszczególne zwierzęta, gady, ptaki, to mówiliśmy sobie o tzw. kłykciach potylicznych, kondylus ocipitalis po łacinie. Tutaj widzimy te kłykcie potyliczne.
Tu jest foramen magnum, czyli otwór wielki, przez który rdzeń kręgowy wchodzi do czaszki, rdzeń przedłużony. No i tu mamy dwa kłykcie potyliczne. które osadzone są na powierzchniach stawowych górnych pierwszego kręgu szyjnego, atlasu tak zwanego. My pamiętamy, że ptaki mają jeden kłykieć potyliczny, który niczym ząb jest wsunięty w pierwszy kręg. Przez to ptaki mają bardzo dużą ruchomość głowy.
One mogą w bardzo prosty sposób... przekręcić głowę 180 stopni, jak sowy chociażby. My takiej swobody nie mamy, możemy oczywiście kręcić głową, ale do pewnego stopnia.
No i teraz przejdziemy już do samego kręgosłupa. Kręgosłup to jest główna oś i podpora ciała. Takie nasze rusztowanie. S-owaty kształt kręgosłupa odpowiada za amortyzację wstrząsów, przenoszenie tych obciążeń, na które jest nastawione nasze ciało podczas poruszania się. Charakterystyczne wygięcia, czyli lordoza szyjna oraz lędźwiowa oraz kifoza krzyżowa i piersiowa, one wszystkie składają się na S-owaty kształt kręgosłupa.
Kifoza jest to wygięcie w... w kierunku grzbietowym, lordoza w kierunku piersiowym. Poza tym analizując budowę poszczególnych kręgów, zauważymy, że kręgi posiadają kanał kręgowy, przez który przechodzi rdzeń kręgowy, a więc również kręgosłup chroni rdzeń.
Jeszcze wracając do tej amortyzacji wstrząsów, widzimy tutaj dyski międzykręgowe, chrząstkozrosty, które będą również brały udział w przenoszeniu tych. obciążeń. Ok, no i teraz jeszcze zanim może przejdę, chociaż nie, może to już wspomnę przy poszczególnych kręgach.
Zanim przejdę do omawiania cech charakterystycznych każdego typu kręgu, no to wspomnę jeszcze, że krąg jest zbudowany, kręg jest zbudowany z trzonu, łuku oraz wyrostków. Ogólnie tych wyrostków jest siedem. Mamy cztery wyrostki stawowe.
Jeden kolczysty i dwa wyrostki poprzeczne. Oczywiście jest to taka podstawowa budowa kręgu. Za chwilę zobaczymy, że mogą być różne dziwne odmiany tych kręgów, szczególnie w odcinku szyjnym. No więc zobaczmy, jeśli chodzi o odcinek szyjny, no to co my tu mamy?
Mamy dwa pierwsze kręgi, czyli kręg atlas, dźwigacz i kręg drugi C2, czyli obrotnik. Jeśli chodzi o dźwigacz, to zauważmy, że ten kręg nie ma trzonu. Okazuje się, tego kręgu zrósł się w wyniku ewolucji z zębem obrotnika. Tutaj będziemy mieć staw obrotowy, który będzie stawem jednoosiowym.
My możemy praktycznie obracać głowę w wyniku, w sensie jeśli chodzi o ten staw, bo jest to staw, tylko w jednej płaszczyźnie, w prawo, w lewo. Łuk przedni atlasu, czyli tutaj ta struktura, tworzy tak zwany dołek, w który wchodzi ząb obrotnika. Typowy kręg szyjny zawiera oprócz ogromnego otworu kręgowego również dwa otwory, które są utworzone przez wyrostki poprzeczne kręgu. przez które przechodzi tętnica kręgowa. Charakterystyczną jeszcze cechą kręgów szyjnych jest rozdwojony wyrostek kolczysty, chociaż w ostatnim kręgu szyjnym, w tzw.
kręgu wystającym, jest ten wyrostek kolczysty nierozdwojony. Jeśli chodzi o tętnicę, kręgi piersiowe, to mają one bardzo masywne wyrostki kolczyste. One nakładają się na siebie niczym taka jak domino trochę.
I w ten sposób my mamy wyprostowaną postawę ciała. Nie możemy za bardzo się zginać, zginać kręgosłupa w tym rejonie. Tak, no szyję możemy zginać, prawda?
Mamy tutaj dużą swobodę. Natomiast w odcinku piersiowym już nie tak bardzo. Dodatkowo mamy tutaj bardzo ciekawe powierzchnie, które są nazywane dołkami żebrowymi.
Tutaj wchodzi żebro i idzie do klatki piersiowej, łączy się z mostkiem. No i tutaj kolejne. To będzie jeszcze widać, kiedy będziemy omawiać klatkę piersiową.
Jeśli chodzi o kręg lędźwiowy, tutaj mamy bardzo masywny trzon, który ma charakterystyczny nerkowaty kształt. No i dwa bardzo charakterystyczne odcinki. Jest to odcinek krzyżowy i guziczny. Odcinek krzyżowy jest nazywany kością krzyżową, ponieważ jest to kościozrost.
Te kręgi, które budują część krzyżową, czyli pięć kręgów, zrosły się ze sobą w jedną ogromną. kość. To również ma taki skutek, że lepiej przenosimy obciążenia.
Tutaj mamy tak zwane powierzchnie uchowate, które łączą się stawowo z miednicą. Na dole mamy kość guziczną, która składa się od trzech do czterech kręgów i łączy się z kością krzyżową za pomocą tak zwanych rożków guzicznych. Jeszcze wspomnę o tym, bo to jest taka pamięciówka, ale żeby to wybrzmiało... Odcinek szyjny ma 7 kręgów, odcinek piersiowy 12 i odcinek lędźwiowy 5. No dobrze, no to mamy omówiony prawie cały szkielet osiowy.
Została nam jeszcze klatka piersiowa. Klatka piersiowa stanowi ochronę dla serca i płuc oraz jako przyczep mięśni oddechowych, czyli mięśni międzyżebrowych zewnętrznych oraz wewnętrznych, a także częściowo żebra są przyczepem dla przepony. bierze udział w wentylacji płuc. Zauważmy mostek, kość płaską, która składa się z rękojeści, trzonu i wyrostka mieczykowatego, a także dwunastu par żeber.
Mamy dwie pary żeber wolnych, które nie są połączone z mostkiem, trzy pary żeber rzekomych, które łączą się z mostkiem przez chrząstkę siódmego żebra prawdziwego, czyli one nie mają własnego połączenia. chrzęstnego z mostkiem, tylko łączą się przez siódmą parę oraz siedem par żeber prawdziwych. Bardzo prosta struktura, taka po prostu klatka, prawda?
No i przejdziemy sobie... Teraz do szkieletu kończyn. No i tutaj mamy bardzo, bardzo wiele funkcji.
Szkielet kończyn odpowiada za lokomocję, za komunikację, za ochronę. W skład szkieletu kończyn górnej wchodzi kość ramienna, łokciowa, promieniowa, a także kości nadgarstka, śródręcza oraz paliczki. Natomiast, żeby połączyć kość... górną z szkieletem osiowym potrzebujemy obręczy. Obręcz to jest podpora, jak gdyby dla tej kończyny i w skład obręczy barkowej wchodzi obojczyk oraz łopatka.
No i za co odpowiada kończyna górna? No sami możemy sobie odpowiedzieć, prawda? Narząd chwytny chociażby, tak? Ale wydaje mi się, że bardzo ważna jest komunikacja, tak? Gesty, które robimy rękami.
Lokomocja być może już nie tak bardzo w naszym przypadku, jako istoty dwunożne. Pływanie można uznać za lokomocję. Ale przede wszystkim narząd chwytny, manipulacja, która mogła przyczynić się do rozwoju naszego ogromnie skomplikowanego, bo może nie ogromnego mózgu.
Kończyna dolna natomiast składa się z kości łudowej, kości piszczelowej oraz kości strzałkowej. a także z kości stępu, śródstopia oraz paliczków. No i tutaj oczywiście lokomocja, no i unoszenie ciężaru ciała.
Ona łączy się ze szkieletem osiowym poprzez obręcz miedniczną. No i pamiętamy, że w kości krzyżowej mamy powierzchnie łochowate, które łączą się stawowo właśnie z miednicą. No i tyle, słuchajcie. Można jeszcze powiedzieć, że jeśli zaliczamy do szkieletu kończyn obręcze, to np.
miednica stanowi bardzo dobrą ochronę dla narządów rozrodczych. Myślę, że to bardzo ważne. No i teraz przejdziemy sobie już do samych połączeń kości.
Sam podział połączeń kości jest bardzo prosty, gdyż dzielimy je na ruchome i ścisłe. Ruchome połączenia kości są to stawy ścisłe, to więze zrosty, chrząstko zrosty oraz kościo zrosty, o których teraz sobie powiemy. Tutaj mamy przykład więzozrostów, czyli szwów czaszki. Więzozrosty jako szwy czaszki, jak się za chwilę dowiemy, są obecne u osób młodych.
Te więzozrosty później kostnieją i u dorosłego człowieka te szwy po prostu kostnieją i to jest pełna puszka. Tu mamy szew wieńcowy. sutura coronalis, która łączy kość czołową z dwiema kośćmi ciemieniowymi, a tutaj szef strzałkowy, który łączy dwie kości ciemieniowe. Jakiś student anatomii może mnie poprawić, czy to jest sutura sagitalis, ale to nie jestem pewny.
No dobra, no i teraz przejdziemy sobie do przykładu każdego z... połączeń ścisłych. Jeśli chodzi o więzozrosty, to nie tylko szwyczaczki.
Oczywiście, te szwyczaczki są bardzo charakterystyczne i często się je podaje, ale przede wszystkim więzozrosty włókniste, czyli np. błony międzykostne, czyli kość promieniowa i łokciowa w przedramieniu. One są połączone więzozrostem włóknistym, czyli czym?
No więzadłem. My za chwilkę będziemy sobie mówili o więzadłach w przypadku połączeń stawowych. Tam będziemy mieć więzadła, które będą wzmacniały po prostu staw. Te połączenia ścisłe będą współpracowały z połączeniami ruchomymi. Będziemy spotykali więzadła wewnątrzstawowe, które będą otoczone błoną maziową na przykład.
Takie będą straszne rzeczy się działy. No i jeszcze jeśli chodzi o więzozrosty, czyli połączenia z tkanki łącznej włóknistej, łącznej właściwej. Mamy na przykład wklinowania.
Wklinowania spotykamy w naszym uzębieniu i do wklinowań zaliczamy umocowanie zębów przy pomocy uzębnej w szczękach naszych. Jeśli chodzi o kościozrost, to kościozrost powstaje w wyniku kostnienia połączeń chrzęsnych. Idealnym przykładem jest właśnie kość krzyżowa, która powstała w wyniku skostnienia dysków.
międzykręgowych, prawda? No ale chociażby kościoł zrostem jest, tak jak mówiłem, czaszka dorosłego człowieka. Chrząstko zrost jest to połączenie za pomocą tkanki chrzęstnej i jest to na przykład spojenie łonowe. My często mówimy o chrząstkozrostach przez to, że tkanka chrząstna jest gipka, no to mówimy o tych połączeniach, że są one półruchome, prawda?
No ale chrząstkozrostem jest na przykład też dysk międzykręgowy. No okej. No i teraz przejdziemy sobie już do samych stawów. No i tutaj na chwilkę się zatrzymamy, gdyż stawy mają bardzo ciekawą budowę. Przede wszystkim musimy wiedzieć, że...
staw składa się, znaczy tak naprawdę łączy dwie kości, no i jedna kość to jest, kończy się główką, a druga zaczyna się panewką, tak? Czyli główka wchodzi w panewkę i będzie wykonywać na jej powierzchni pewne pewne ruchy. No i pokryta jest chrząstką szklistą.
Tą chrząstkę trzeba będzie jakoś odżywiać, gdyż Tkanka szczęsna, jak wiemy, nie jest ani unerwiona, ani ukrwiona, w przeciwieństwie do tkanki kostnej. No i za to wszystko będzie odpowiadać torebka stawowa. Słuchajcie, torebka stawowa to jest błona, która jest zbudowana z dwóch warstw. Pierwsza warstwa jest to warstwa włóknista, ta bardziej zewnętrzna.
No i ona jest zbudowana z bardzo wielu włókien kolagenowych. które dodatkowo mają wzmacniać staw. Natomiast wewnętrzna błona, wewnętrzna warstwa jest to warstwa maziowa.
No i jak sami się już domyślacie, ona będzie produkować staw. Błona maziowa torebki stawowej będzie wytwarzała tzw. kaletkę maziową.
I głównie tutaj w obrębie kaletki maziowej będzie wytwarzana maź stawowa. Co wchodzi w skład mazi stawowej, która jest uwalniana do jamy stawowej, czyli tej powierzchni pomiędzy chrząstkami panewki i główki? No przede wszystkim woda, ale ważnym składnikiem, myślę, że najważniejszym mazi stawowej jest kwas hialuronowy. To jest właśnie ta substancja, która odpowiada za to, że maź stawowa ma takie właściwości i konsystencję smaru.
Poza tym odżywia właśnie chrząstkę i zapobiega się ścieraniu kości. Stawy ponadto mogą być proste i złożone. Proste łączą jedno, dwie kości, a złożone wiele kości naraz. No i widzimy tutaj na przykład to więzadło, o którym mówiłem.
Tu jakieś ścięgno, które będą wzmacniać nam staw. No i tutaj mamy jeszcze typy stawów. Ja przyznam szczerze, że nigdy nie lubiłem się uczyć tych rzeczy, ale o tym możecie sobie również poczytać się więcej w internecie. Mamy staw kulisty, czyli taki, który jest wieloosiowy. Możemy na przykład w stawie ramiennym wykonywać ruchy ręką kończyną w wielu osiach.
Tutaj mamy staw elipsoidalny i siodełkowaty. To są stawy, które występują w obrębie kości ręki i one mają... Dwuosiowy zakres ruchów.
Tutaj mamy staw zawiasowy jednoosiowy, który występuje chociażby w stawie łokciowym, no i również staw jednoosiowy obrotowy pomiędzy atlasem oraz obrotnikiem. No i słuchajcie, to chyba tyle. Udało się dotrwać do końca, mam nadzieję. Zapraszam serdecznie na Facebooka oraz Instagrama, gdzie pojawiają się nowe treści, a także zachęcam do współpracy ze mną.
w ramach indeksu w kieszeni, gdzie w ramach kursu e-learningowego współpracujemy ze sobą i staramy się o uzyskanie tytułu laureata olimpiady biologicznej. Zachęcam do współpracy. Wystarczy, że zgłosicie się do indeksu w kieszeni i powiecie, że jesteście ode mnie.
Wtedy zaczniemy współpracę i na pewno odniesiemy sukces. No i tyle. Słuchajcie, życzę Wam... Wszystkiego co najlepsze słyszymy się w następnym odcinku, gdzie poznamy tajniki układu mięśniowego.
Trzymajcie się zdrowo, cześć!