Kimyasal Denge
Denge Tepkimeleri
- Kimyasal tepkimeler genellikle çift yönlüdür ve %100 gerçekleşmez.
- Bu tür tepkimelere denge tepkimesi denir.
- Örnek: N2(g) + 3H2(g) ⇌ 2NH3(g)
- İleri hız: ki[N2].[H2]^3
- Geri hız: kg[NH3]^2
- Denge anında ileri hız = geri hız
Denge Sabiti (Kc)
- Kc = [ürünler]/[girenler]
- Kc'nin birimi yoktur; ürünlerin birimleri/girenlerin birimleri ile bulunur.
- Homojen denge: Tüm maddeler aynı fazdadır.
- Örnek: 2CO(g) + O2(g) ⇌ 2CO2(g)
Dengenin Kurulma Şartları
- Sıcaklık sabit olmalı.
- Kapalı bir kap olmalı.
- Tepkimeye giren tüm maddeler bulunmalı.
Dengenin Etkileri
- Minimum enerji ve maksimum düzensizlik denge tepkimesidir.
- Tepkimenin dengede olabilmesi için:
- Minimum enerji oluşum yönündedir.
- Maksimum düzensizlik girenler yönündedir.
Hız ve Denge Bağıntıları
- Hız bağıntıları yavaş basamağa göre yazılır, denge bağıntısı net tepkimeye göre yazılır.
- Örnek: SO2(g) + F2(g) ⇌ SO2F(g) + F(g)
Denge Problemleri
- Denge tepkimeleri %100 gerçekleşmez, denge koşulları belirlenir ve çözülür.
- Örnek problemler:
- Denge sabiti ve derişim hesaplamaları.
Le Chatelier İlkesi
- Dengedeki bir sisteme dışardan etki yapıldığında, sistem bu etkiyi azaltacak yönde hareket eder.
- Derişim/Madde ekleme veya çıkarma, hacim-baskı değişiklikleri, sıcaklık değişiklikleri etkiler.
- Katalizör eklenmesi dengeyi etkilemez.
Dengeye Etki Eden Faktörler
- Derişim değişiklikleri: Madde eklenmesi veya çıkarılması dengeyi etkiler.
- Hacim ve basınç değişiklikleri: Gaz fazındaki katsayı farkı dengeyi etkiler.
- Sıcaklık: Endotermik ve ekzotermik tepkimelerde sıcaklık değişiklikleri dengeyi etkiler.
- Yabancı madde: Tepkimeye girmeyen bir madde eklendiğinde denge etkilenmez.
Kısmi Basınç Cinsinden Denge
- Kısmi basınç denge bağıntısı kısmi basınçlar cinsinden yazılabilir.
- Kp ve Kc arasındaki ilişki: Kp = Kc.(R.T)^Δn
- Δn: Ürünlerin gaz fazındaki katsayılar toplamı - girenlerin gaz fazındaki katsayılar toplamı.
Hess Prensibi
- Tepkime ters çevrilirse, Kc = 1/Kc olur.
- Tepkime bir sayı ile çarpılırsa, bu sayı Kc'ye üs olarak yazılır.
- İki tepkime toplanırsa, Kc'leri çarpılır.
Bu özet, kimyasal dengeleri, denge sabitlerini ve bunları etkileyen faktörleri anlamanızı sağlayacak şekilde hazırlanmıştır. Denge problemlerinizi çözerken bu notları referans alabilirsiniz.