Overview
Tinalakay sa lektura ang pinagmulan, mga pangkat, pamahalaan, ekonomiya, kultura, relihiyon at mahahalagang ambag ng kabihasnang Mesopotamia sa Kanlurang Asya.
Pinagmulan at Lokasyon ng Mesopotamia
- Ang Mesopotamia ay nangangahulugang “lupain sa pagitan ng dalawang ilog” (Tigris at Euphrates).
- Dito unang umusbong ang mga sinaunang kabihasnan sa Kanlurang Asya.
Mga Pangunahing Pangkat at Imperyo
- Sumerya: Nabuo ang 12 lungsod-estado, may sariling hari, templo (ziggurat), at sistema ng pagsulat na cuneiform.
- Akadyan: Pinamunuan ni Sargon I, unang imperyo, bumagsak dahil sa pagsalakay ng mga Amuray at Horyan.
- Babylonia: Amorites na pinamunuan ni Hammurabi, kilala sa Hammurabi Code (batas ng "mata sa mata, ipin sa ipin").
- Hittite: Gumamit ng bakal, nagmula sa Asia Minor/Turkey.
- Assyria: Matatagpuan sa hilaga, mahusay sa pamamahala (Haring Ashurbanipal), pinalakas ang imperyo.
- Chaldean: Muling pinalakas ang Babylonia, pinuno si Nebuchadnezzar II, itinayo ang Hanging Gardens of Babylon.
- Persia: Pinamunuan ni Cyrus the Great, hinati ang imperyo sa satrapi, may Royal Road, at pinasikat ang Zoroastrianism.
Politika, Ekonomiya at Lipunan
- Sistemang irigasyon ang nagpalago sa agrikultura at populasyon.
- Gumamit ng gulong, araro, oksen at buriko sa pagsasaka at transportasyon.
- Madalas ang tunggalian sa lupa at tubig sa pagitan ng lungsod-estado.
- Satrapi: Lalawigan sa imperyong Persiano na pinamumunuan ng gobernador.
Kultura at Relihiyon
- Politeismo: Pagsamba sa maraming Diyos/Diyosa (anthropomorphic).
- Ziggurat: Templo, sagradong lugar ng mga pari.
- Zoroastrianism: Relihiyong naniniwala sa labanan ng kabutihan at kasamaan, sentral si Ahura Mazda.
Mahahalagang Ambag
- Cuneiform: Sistema ng pagsulat gamit ang stylus at luwad.
- Hammurabi Code: Kauna-unahang nakasulat na batas.
- Hanging Gardens of Babylon: Isa sa Seven Wonders of the Ancient World.
- Paggamit ng bakal at Royal Road.
Key Terms & Definitions
- Mesopotamia — Lupain sa pagitan ng Tigris at Euphrates.
- Cuneiform — Sistema ng pagsulat ng mga Sumeryo gamit ang stylus at luwad.
- Ziggurat — Templo sa Mesopotamia.
- Satrapi — Lalawigan sa imperyo ng Persia.
- Zoroastrianism — Relihiyon na itinatag ni Zoroaster.
- Hammurabi Code — Batas ng Babylonia, “mata sa mata, ipin sa ipin”.
Action Items / Next Steps
- Basahin ang susunod na aralin tungkol sa kabihasnang Egypt.
- Sagutan ang talakayan ukol sa epekto ng irigasyon sa pag-unlad ng Mesopotamia.