de volgende paragraaf gaat over klimaat en landschap als je deze paragraaf hebt bestudeerd kun je de ruimtelijke spreiding van de klimaten in Brazilië beschrijven en verklaren komt er eigenlijk op neer als je een klimaatkaart ziet van Brazilië dat je moet kunnen uitleggen verklaren hè dus je moet eerst kunnen beschrijven wat je ziet eh maar je moet ook kunnen verklaren Waarom bepaalde klimaten op bepaalde plekken voorkomen je eh je kunt de kenmerkende landschap in Brazilië beschrijven en hun ruimtelijke spreiding verklaren dus een beetje gelinkt aan de bovenste want ja landschappen eh die worden natuurlijk bepaald door klimaten dus daar zal een verband tussen zitten hè dus de samenhang tussen vegetatie Landschap en klimaat in Brazilië moet je kunnen uitleggen Welke klimaten komen vooral voor in Brazilië nou rechts zie je dan een kaartje met een legenda en daar zie je ook weer de letters die je kent van het klimaatsysteem van cuppen als je die vergeten bent dan eh moet je die nog eens eventjes goed nakijken eh de titels staan er wel achter en we gaan eens even kijken Je hebt de tropische en subtropische klimaten en dat is best een heel rijtje hè Dus je hebt af a m a w BS BW Dat zijn de tropische klimaten en de subtropische klimaten zijn de CW en de C cfa klimaten de ligging van klimaatgebieden wordt bepaald door verschillende klimaatfactoren Nou daar komen ze reliëf geografische ligging lucht en zeestromen en de itcz eigenlijk kun je voor klimaatfactoren ook het Engelse woord weird gebruiken want als als je de letters van weird pakt w e i r d dan zou je kunnen zeggen de w staat voor water Nou dat zijn de zeestromen of eventuele aanwezigheid van grote Meren de e staat voor Evenaar dat is de geografische ligging hoe verder van de evenaar af hoe kouder het wordt de i staat voor itcz de r staat voor reliëf en de D staat voor drukgebieden je moet altijd even in de Atlas kijken of er een hog drukgebied is of een lage drukgebied het kaartje wat je hier ziet staat ook in je boek en het is echt belangrijk dat je daar eens goed naar kijkt want er zijn namelijk een aantal dingen die hierin opvallen en eh die zullen ook Z meteen aan bod gaan komen op welke twee manieren speelt reliëf een rol in het het Braziliaanse klimaat eh de bergketen is parallel Dus dat betekent evenwijdig aan de zuidoostkust zorgend voor stuwingsregen in de kustvlakte even goed opletten wat hier staat hè lees je wat hier staat dus je hebt een berg aan de kust En dan heb je stuwingsregen regen ontstaat altijd als lucht moet stijgen en lucht moet soms stijgen omdat het warm is en dan opstijgt in dit geval wordt het over de Berg gestuwd k je dat verhaal nog Loefzijde Lijzijde Loef is droef lii is blij dus aan de kant van de zee valt de regen maar als die over de Berg is dan heb je achter de Berg heb je droogte het noordoostelijke deel even goed nadenken waar is dat ook alweer Oh ja dat is in het Noorden aan de rechterkant hè het noordoostelijke deel van Brazilië ligt hier door juist een groot deel van het jaar in de regenschaduw En er komt zelfs woestijn voor verklaring waarom ligt er een woestijn en Waarom ligt er een woestijn naast het gebergte omdat de neerslag aan de andere kant van de Berg al is gevallen de lucht gaat over de Berg heen daarna moet hij dalen en als die daalt dan gaan zich geen wolken meer vormen dus dan heb je ook geen neerslag en ontstaat er een woestijn stijgingsregen zijn iets heel anders want sing regens worden niet veroorzaakt door een gebergte maar worden veroorzaakt door warmte en waar is nou de meeste warmte Rond de evenaar daar schijnt de zon loodrecht de meeste kracht heeft de zon daar ook En dan krijg je dus stijgingsregen lucht stijgt op lucht wordt eerst Warm gemaakt natuurlijk stijgt op koelt af er vormen zich wolken en gaat regenen Waarom is het zuidelijk deel van Brazilië koeler Nou dat is op zich niet zo'n hele moeilijke vraag want het ligt op een hogere breedte niet een lagere maar een hogere want de evenaar is het getal nul en hoe verder je van de evenaar afgaat Hoe hoger het getal dus het ligt verder van de evenaar af dat is eigenlijk wat hier staat het equatoriale laag drukgebied trekt lucht aan vanaf hogere breedte Nou die zin alleen al wat staat hier nou eigenlijk Het lijkt heel moeilijk maar dat is het niet het equatoriale laag drukgebied betekent namelijk equator is Evenaar Dus met andere woorden het is het laag drukgebied dat ontstaat op de evenaar trekt lucht aan dat is ook logisch want het is een laag drukgebied en een laag drukgebied heeft een zuigende werking hè een hoge drukgebied blaast en een laag drukgebied zuigt Nou hij zuigt die lucht aan dat zie je met de rode pijlen en die pijlen Ja die gaan via de wet van buis belot daardoor Klopt dit plaatje niet helemaal want ze gaan niet regelrecht naar de evenaar Ze hebben een zuidelijk Halfrond met de wind in de rug een afwijking naar links en op het Noordelijk Halfrond met de wind in de rug een afwijking naar rechts dus je krijgt Passaat winden en in dit geval zijn die passaatwinden aan landig en geloof me die zaad winden die waaien niet evenwijdig aan de evenaar dus die grote pijl in het midden hè die ehm die klopt niet helemaal maar wat wel klopt is dat de passaatwinden ervoor zorgen dat de wind vanaf de zee richting het land wordt geblazen en zeelucht is altijd vochtig dan heb je ook nog eens een keer een warme zeestroom langs de kust Nou ga maar eens onder de douche staan en zet h maar eens goed warm en dan zul je merken dat de spiegel begint te beslaan dus als je warm water hebt komt daar gewoon veel waterdamp vanaf dus die warme zeestroom daar komt veel waterdamp vanaf die passaatwind Die neemt die vochtige lucht mee over het land en als gevolg daarvan zie je dus dat er veel vocht meekomt en er dus regen gaat vallen Nou het hele verhaal van de itcz Ja dat zou je dan eigenlijk nog weler eens eventjes moeten te nakijken in het vorige hoofdstuk want het gaat een beetje te ver om dat weer helemaal opnieuw uit te leggen maar het heeft natuurlijk alles te maken met de draaiing van de aarde om de zon de loodrechte zonnestand die staat als het bij ons winter is op de steenbokskeerkring aan de andere kant van de evenaar en in onze zomer staat hij op de krees keerring dan komt hij helemaal naar het noorden toe en die loodrechte zonnestand gaat altijd gepaard met stijgingsregen Met andere woorden waar de itcz is daar regent het zoals Graaf Geo dat heel leuk zegt wil je reizen met pret meid de itcz waarom het regent daar altijd nou die itcz die verschuift hè dus je ziet dat in de zomer dan schuift hij richting het zuiden maar in de of Sorry in de zomer dan schuift hij naar het noorden en in de winter schuift hij naar het zuiden en je moet altijd goed opletten in de toets over wie zijn zomer heb je het want boven de evenaar dan is het Onze zomer maar hun winter dan is het in Brazilië winter als het in Brazilië zomer is is het bij ons winter Dus als je nu naar naar het plaatje kijkt en je ziet dat de itcz eh richting het Noorden gaat dan betekent het dat het in Brazilië winter is want de zon staat het verst bij hun vandaan hè een belangrijke variabele is de itcz op de kaart zie je dat itcz in januari zijn zuidelijkste punt bereikt dus ehm je ziet aan die stippelijn dat is dan de itcz ehm in januari en de blauwe lijn aan de bovenkant dat is de itcz in eh in de zomer bij ons in juni dus de tekst die klopt niet helemaal met het plaatje hier ja het klopt wel een beetje maar je moet even goed opletten het plaatje linksboven klopt hè de wereldbol je ziet dat de loodrechte zonnestand naar boven gaat je ziet ook bij de pijlen daaronder en je ziet ook bij het plaatje rechts on dat de pijlen naar boven wijzen alleen eh de tekst erboven gaat over januari en alle plaatjes gaan over juni Nou hij is weer terug bij de evenaar Dat gebeurt altijd in de herfst en in de lente om vervolgens in onze winter helemaal richting het zuiden te gaan dan is het in Brazilië zomer hun zomer wat opvalt is natuurlijk dat die itcz eh een enorme buiging maakt hij loopt niet rechtdoor en dat is op zich natuurlijk wel apart en dat heeft te maken met het feit dat het land sneller opwarmt dus ehm de itcz heeft boven land veel sneller effect dan boven zee hè dus als de zon naar het zuiden gaat dan warmt het land eigenlijk meteen mee op en dan krijg je die luchtstroom naar boven in de zee duurt dat veel langer dus daarom zie je dat die lijn veel dichter bij de evenaar ligt er is veel meer energie nodig om een om een stijgingsregen te vormen Boven Zee Dus ja dan heb je de zonnekracht nodig van de evenaar eh nou Welke gevolg dat klopt textueel niet helemaal welk gevolg heeft dit op het klimaat in Rio De ganero en sho Paulo Nou die hebben dus een warme en natte Braziliaanse zomer waarom de itcz ligt in de buurt Dat betekent regen het landschap van Brazilië het landschap van Brazilië is onder te vertelen in de volgende regio's en die regio's die moet je helaas kennen het hoogland van Guyana Dat zie je bovenaan het Laagland met het stroomgebied van de Amazone het hoogland van Brazilië de Alto genoemd die zie je aan de rechterkant de vlakke kuststrook zie je ook aan de rechterkant en aan de bovenkant en dan heb je nog het laaggelegen moerasgebied van de pantanal en de pantanal die moet je een beetje in het midden zoeken Het is een laaggelegen gebied en ja als je een laaggelegen gebied bent dan kun je voorstellen dat al het water daar naartoe stroomt Vandaar ook dat het een moerasgebied is nou Hier zie je wat eh wat plaatjes hè en ehm wat kenmerkt het Laagland met het stroomgebied van de Amazone de Amazone die treedt heel vaak buiten haar oevers en dan staan de laagste gebieden onder water je ziet ook weer rechts een kaartje hè met die klimaat gebieden Nou je ziet Rond de evenaar is logisch een tropisch regenwoud inmiddels Weet je ook dat als je verder van de evenaar af gaat dat het dan een Savanne wordt en dat het daarna dan langzamerhand droger begint te worden dus een woestijn klimaat een steppen klimaat en aan de kust nog een strookje tropisch regenwoud klimaat een heel groot deel van Brazilië bestaat dus eigenlijk uit Savanna het tropisch regenwoud wordt in Brazilië ook wel de Selva genoemd kenmerken dicht gelaagd veel vegetatie en een enorme biodiversiteit het hoogland van Brazilië wordt dus de planalto genoemd en die ligt in het centrale en zuidoostelijke deel van Brazilië je vindt daar vlakke plateaus Nou dat zie je op het plaatje wel hè vlak is het ehm en reliëf dankzij het kustgebergte in het oosten wanneer vanuit het Amazone bekken zuidw hoogvlakte bereikt verandert het tropisch regenwoud geleidelijk in een Savanne hè Dat weet je misschien nog wel eh over die luchtstromen maar als je verder van de evenaar afgaat dan krijg je steeds minder neerslag dus het oerwoud verandert eerst in een Savanne in het hoogland van Brazilië zijn de winters warm en droog en hoe heeft de vegetatie zich aangepast aan deze natuurlijke omstandigheden waarin natuurlijke bosbranden een normaal verschijnsel zijn je vindt daar een mix van overwegend bomen en struiken met dikke Basten en leerachtige bladeren dus de vegetatie heeft zich uiteindelijk aangepast en dat noemen we dan de cado dan kijken we nog even naar de kuststrook nou prachtige mooie Ja Bounty stranden dat is eigenlijk een beetje naar de reclame van reclames van die die chocoladereep de Bounty waar ook altijd eh mensen op een mooi wit strand eh lagen te zonn met palmbomen zandduinen en lagunes waar ligt het laaggelegen moerasgebied van de pantanal Nou we hebben het net ook al heel even over gehad en Hier zie je dan ongeveer waar het ligt langs de grens met Paraguay en Bolivia Het is het laagste punt Dus het stroomt vol als een soort badkuip dan stroomt al het water uit omliggende omgeving richting de pantanal Er is ook nog ruimte voor het steppen klimaat in Brazilië daarom zie je ook wel dat het een interessant land is om eh om over te hebben want ja zo'n beetje alles wat je behandeld hebt met aardkunde kun je toepassen op Brazilië en de vegetatie wordt dan de katinga genoemd oftewel het witte woud en dat zijn ook begrippen die je moet kennen en je moet het ook herkennen van een plaatje en groeien doornige struiken en ehm die kunnen heel wat droogte kunnen ze verdragen en eh als het heel lang niet regent slaan ze Wit uit Dan heb je nog de mangroven bossen Nou je ziet daar een plaatje van man grover bossen kunnen ontzettend goed tegen water vaak Dan staan de wortels grotendeels onder water en de bovenkant steekt er dan bovenuit ja dus eh wortels staan in zee ze doen het goed in water met een app en vloed wisseling Nou dit plaatje ken je misschien ook nog wel bij alles geldt dat er sprake is van een wisselwerking tussen geof factoren die elkaar beïnvloeden de geof factoren nou met name natuurlijk klimaat de ondergrond is belangrijk en de invloed van de mens is heel belangrijk en dat heeft allemaal weer effect op bodemwater lucht en uiteindelijk op planten en dieren een ingewikkelde en lange paragraaf Bedankt voor het luisteren En heel veel succes