Mga Kabihasnan sa Mesoamerika at Andes

Overview

Tinalakay sa aralin ang mga pangunahing kabihasnan ng Mesoamerika at Andes: Olmec, Maya, Aztec, at Inca, kabilang ang kanilang kultura, politika, at kontribusyon.

Mga Kabihasnan ng Mesoamerika

• Nagsimula ang pagtatanim ng mais at iba pang produkto sa Yucatan Peninsula at Veracruz noong 3,500 BCE.
• Nabuo ang mga pamayanang may politikal at panlipunang kaayusan sa pagitan ng 2000 at 900 BCE.

Kabihasnang Olmec

• Ang Olmec ay kilala bilang unang kabihasnan ng Mesoamerika at agrikultural ang kanilang pamumuhay.
• Nagtayo ng mga sistemang irigasyon para mapataba ang lupa at mapaunlad ang agrikultura.
• Ang "Olmec" ay nangangahulugang rubber people dahil sa paggamit ng dagta ng goma.
• Nakaimbento ng kalendaryo at sistema ng pagsulat na kahawig ng hieroglyphics ng Egypt.
• Sumikat sa larangan ng sining, partikular ang mga rebultong ulo mula sa bato.
• Ang mga templo nilang hugis piramide ay naging sentro ng relihiyon.
• Pinahalagahan at sinamba nila ang jaguar bilang simbolo ng lakas.
• Humina at bumagsak din ang kabihasnang Olmec.

Teotihuacan

• Itinatag pagkatapos ng Olmec, kilala sa mga piramide, liwasan, at lansangan.
• Pinakamahalagang diyos nila si Quetzalcoatl, ang Feathered Serpent God.
• Nasira noong 600 CE matapos salakayin at sunugin ng mga tribo mula hilaga.

Kabihasnang Maya

• Umusbong sa Yucatan Peninsula, Timog Mexico, at Guatemala.
• Kilala sa mga lungsod-estado gaya ng Uwasaktun, Tikal, El Mirador, at Kopan.
• Nagtulungan ang mga pinuno at kaparian sa pamamahala at relihiyon.
• Pinuno nila ang tinatawag na Halak Yuinik.
• May maayos na sistemang kalsada at rutang pantubig na nag-uugnay sa lungsod-estado.

Kabihasnang Aztec

• Nasa gitnang Mesoamerika, nagpalawak ng teritoryo at nagtatag ng imperyo.
• Pinagmulan ay mga nomadikong tribo mula sa Aztlan, isang mitolohikal na lugar.
• Naimpluwensyahan ng Olmec ang kanilang pamumuhay at paniniwala.

Kabihasnang Inca

• Tumutukoy sa imperyong namuo sa Andes at pinalawak ng pamilyang Inca.
• Sa pamumuno ni Mang Cocapac, lumawak ang sakop nila sa baybayin ng Pasipiko.
• Nangibabaw sa higit 3,000 kilometro ng lupain.

Key Terms & Definitions

• Olmec — Unang kabihasnan sa Mesoamerika, kilala sa goma at rebultong ulo.
• Teotihuacan — Sinaunang lungsod na kilala sa piramide at diyos na si Quetzalcoatl.
• Maya — Kabihasnan sa Yucatan, kilala sa lungsod-estado at mga pari-pinuno.
• Aztec — Imperyo sa gitnang Mesoamerika, mga mandirigmang nagmula sa Aztlan.
• Inca — Imperyong nabuo sa Andes, pinalawak ng pamilyang Inca.
• Quetzalcoatl — Feathered Serpent God ng Teotihuacan.

Action Items / Next Steps

• Basahin ang karagdagang impormasyon tungkol sa mga lungsod-estado ng Maya at pamahalaang Aztec.
• Gumawa ng timeline ng mga pangunahing kabihasnan batay sa natutunan.