Intro Gandang araw, kamusta ka? Naway ika'y nasa mabuting kalagayan kasama ng iyong pamilya Intro sa kabila ng mga nangyayari sa ating paligid. Ngayon ay pag-uusapan naman natin ang tungkol sa isang uri na kapta.
Nakapanood ka na ba ng trailer ng isang pelikula? Ano sa tingin mo ang tawag sa pagsulat na ito? Ito ang ating tatalakahin, ang tungkol sa paglalago.
Ngunit ano nga ba ang ibig sabihin ng paglalago? Ito ay ang proseso ng pagpapaykle at pagpapasimple ng mga akda o sulatin. Sa pagsulat nito, dapat makuha mo ang kabuuan ng kaisipan batay sa akdang nilalagom o binubud mo.
Kailangan mo rin itong matutunan dahil kasama ito sa iyong kurikulum sa Senior High School. Ang tanong, paano nakatutulong ang pagsulat nito sa atin, lalong-lalo na sa iyo bilang isang mag-aaral? Maraming paraan kung paano nakatutulong ang paglalagong sa atin. Una, matututuhan nating tumimbang ng mga kaisipan.
Sa pamamagitan nito, nalalaman natin kung ano ang mga mahalaga at hindi mahalagang detalye. Pangalawa, Matututuhan nating magsuri ng binabasa. Natutukoy natin kung ano ang ating bibigyang pansin sa mga nilalaman ng akta.
Pangatlo, matututuhan nating mahubog ang kasanayan sa paghabi ng mga pangungusap. Bakit? Kasi kailangan natin ito upang maging malinaw ang ating sinusulat. Pangapat, napapaonlad nito ang ating bokabularyo.
At higit sa lahat at kapakipakinabang ito sa larangan ng edukasyon, negosyo at profesyon. Ito ang mga punto kung paano nakatutulong ang paglalagom sa atin. Nakuha mo ba?
Ngayon naman, pag-usapan na natin ang tatlong uri ng paglalagom. Una na rito ay ang tinatawag natin na abstract. Ano ba ang ibig sabihin ng abstract? Ito ay naglalaman ng pinakabuod ng aktang akademiko.
Madalas gamitin ito sa pagsulat ng tesis, desertasyon, papel na sentipiko, papel na teknikal, lecture o mga sports. Tinataglay nito ang mga mahalagang elemento o bahagi ng sulating akademiko. Dumako naman tayo sa mga dapat tandaan sa pagsulat ng abstract.
Una na rito ay lahat na mga kaisipang ilalagay rito ay dapat na magkita sa kabuuan ng PFL. Hindi maaaring maglagay ng mga kaisipan o datos na hindi binanggit sa ginawang pag-aaral o sulatin. Ikalawa, huwag maglagay ng statistical figures. Nangangailangan ng detalyadong pagpapaliwanag ang ganito kaya nagiging dahilan ito para humaba.
Ikatlo, huwag maging paligoy-ligoy sa pagsulat. Gumamit lamang ng mga simple, malinaw at direkta mga pangusap. Ikaapat, maging obyetibo sa pagsulat.
Ilahat lamang ang mga pangunahing kaisipan at hindi dapat ipaliwanag ang mga ito. Kalima, gawing maikli at kumprehensibo. Dapat na nauulawa ng babasa ang pangkalahatang nilalaman at nilalayo ng pag-aaral na ginawa.
Ngayon naman, Dumako tayo sa mga akbang! ng pagsulat ng abstract. Paano nga ba sumulat ng abstract? Una, pag-aralang mabuti ang papel na gagawa ng abstract. Basahin mabuti.
Ianalisa at himayin ito. Ikalawa, isulat ang mga paunahing kaisipan. Makikita mo ito sa Introduction, Paugnay na Literatura, Metodolohiya, Resulta at Konkursyon. Ikatlo, buuwin ang mga paunahing kaisipan taglay ng bawat bahagi. Isulat ito ayon sa pagkakasunod-sunod ng mga bahagi ito sa kabuuan ng papel.
Pangapat, iwasang maglagay ng mga ilustrasyon. Maliban na lamang kung sadyang kilakailangan ang mga ito. At ang kalima, basahin muli.
Kailangan mong suriin muli. Baka mamaya, may nakaligtaan kang mahalagang kaisipan na hindi mo naisaka. Pero dapat kasama dito. At ang panghuli, Isulat ang pinal na manuskrito.
Ito ang mahakba sa pagsulat ng abstrak. Naunawaan mo ba? Ang susunod ay ang sinopsis subot. Ano nga bang ibig sabihin ng sinopsis? Ito ay kalimitan ginagamit sa maaktang naratibo, kagaya ng kwento, salaysay, novella, dula, parabola, talumpati at iba pang anyo ng panigat.
Mahalagang may pakilala ang may akda, pagpanggit sa pamagat, at pinanggalingan ang akda sa pagsulat ng sinuksis. Sa pagbuwan ng mahalagang detalyo ng akda, mahalagang matukoy ang sagot sa sumusunod. Sino?
Ano? Kailan? Saan? Bakit? At paano?
Ngayon naman, dumako tayo sa mga dapat tandaan sa pagsulat ng sinuksis. Una, gumamit ng ikatlong panauhan sa pagsulat nito, katulad ng siya. Ikalawa, isulat ito batay sa orihinal na pagkakasulat.
Kung ang damdamin na gahari sa akta ay malungkot, dapat na maramdaman din ito sa buod ng gawain. Ikatlo, ilagay ang gampanin ng mga paunayang tauhan. Kasama na rin dito ang sularanin pa nilang kinakaharap.
Ikkaapat, gumamit ng angkop na paugnay. Sa pamamagitan nito, magiging maayos ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari at hindi magiging makulo sa mga mambabasa. Ikalima, iyaking wasto ang gramatika.
Kasama na dito ang pagbabaybay, mga bantas, at ang gramatika na gagamitin sa pagsugat. Ikaanib, ilagay ang sanggunian. Dito makikita kung saan inango o kinuha ang orihinal na sipi. Sunod naman, paano ba magsulat ng sinoksis? Narito naman ang mga hakbang na maaaring gamitin sa masining at maayos na pagsulat ng buod.
Una, basahin ang buong akta. Unawaing mabuti hanggang makuha mo ang buong kaisipan sa paksa at diwan ito. Ikalawa, hanapin ang mga paunahing kaisipan. Madalas, nakikita natin ito sa kabuuan ng tanda. Ikat ko, magbalangkas at magtala.
Mas maganda na habang nagbabasa, magtala ka ng mga detali para hindi mo makalimutan lalong-lalo na ang mga pangyayari. Pangapat, Isulat sa sariling pangusap. Huwag lagyan ng sariling opinion o kuro-kuro ang sinusulat. Panglima, ihanay ito ayon sa orihinal. Lalong-lalo na yung mga ideya na makikita natin doon sa kabuan ng kwento.
Sa anim, prasahin ulit ang ginawa at irepisa. Kung may makikitang mali, kailangan mong ayusin ulit. Ito ang mga hakbang sa pagsulat ng sinopsis. Dumako naman tayo sa ikatlong halimbawa, ang sinasabi natin na Bionode. Ano bang ibig sabihin ng Bionode?
Ito ay ginagamit sa personal profile ng isang tao. Layunin nito may pakilalang sarili sa mata. Ano naman yung mga dapat nating tandaan sa pagsulat ng file note? Una, sikaping maisulat ito ng maikli. Kung ito ay gagamitin sa resume, kailangang maisulat ito gamit ng 200 na salita lamang.
Kung ito naman ay gagamitin para sa networking site, sikaping maisulat ito sa loob ng 5 hanggang 6 na pangungusap. Magsimula sa pagpanggit ng personal na imporasyon. Maglagay rin ng mga detalye tungkol sa iyong mga interes at mga tagumpay na nakamit.
Ikatlo, isunat gamit ang ikatlong panauhan. Kagaya ng sinasabi natin, upang mas maghulitaw ang obitibo, kailangan gamitin ang ikatlong panauhan, kagaya ng siya. Gawing simple, gumamit na mga payak na salita upang madali itong maunawakan. At ang panglima, basahin muli at muling isulat ang pinal na sipi upang matiyak ang katumpakan at kaayusan ito.
Naunawaan mo ba ang tatlong uri ng paglalagong? Ulitin natin, meron tayong tinatawag na abstract, meron tayong tinatawag na synopsis, at meron din tayong tinatawag na biotope. Hindi, yun ay ang tatuwa limbawa ng mga paglalago.