Hej wszystkim, dzisiaj sobie omówimy ptaki. Tutaj jest nasz plan działania, a tutaj obie podstawy programowe. Jeśli byśmy sobie chcieli jakoś zaklasyfikować ptaki, albo je po prostu jakoś mniej więcej opisać, to na pewno możemy powiedzieć o nich, że są kręgowcami, że są też żuchwowcami.
Tak jak gady są równi... Również owodniowcami ptaki są stałocieplne, pierwotnielądowe i są one jajorodne. I tutaj w ramach takiego szybkiego przypomnienia stałocieplność oznacza, że dany organizm ma względnie stałą temperaturę ciała i w znacznym stopniu... jest ona niezależna od temperatury otoczenia i właśnie stało cieplne są i ptaki i ssaki.
Natomiast jajorodność oznacza, że rozwój zarodkowy ma miejsce w jaju. U ptaków jajo opuszcza organizm matki tuż po zapłodnieniu, a wykluwanie się odbywa się poza organizmem matki. U ptaków kończyny przednie zostały przekształcone w skrzydła i w ogóle ptaki są najbardziej zróżnicowaną gromadą spośród kręgowców lądowych i na świecie istnieje około 10 tysięcy gatunków ptaków. Większość z nich jest zdolna do aktywnego lotu, wyjątkiem są np. struś czy kiwi, a tak przy okazji to struś jest największym ptakiem.
Najbliższymi żyjącymi krewnymi ptaków są krokodyle, a w Polsce ochroną objęte są wszystkie gatunki dziko żyjących ptaków, nie można ich zabijać, niszczyć ich gniazd, płoszyć ich. I ścisłą ochroną objęte są np. puszczyk uralski. łabędź niemy czy myszołów zwyczajny.
Teraz przejdę do budowy ptaków i na początku mamy skórę. I skóra ptaków jest cienka, jest ona pokryta piórami i nie ma ona gruczołów, chociaż tutaj mamy wyjątek, czyli gruczoł kuprowy. On się znajduje na nasadzie ogona i on pełni taką funkcję, że wydziela tłustą substancję, która jest potrzebna ptakom do natłuszczania ich piór i przez to te pióra są zabezpieczone przed przemakaniem.
A także tutaj, co jest dość istotne, to to, że tutaj też mamy produkcję Ergostrum, rolu, który jest prowitaminą D i w ten sprytny sposób ptaki sobie uzupełniają niedobory witaminy D poprzez zlizywanie tej wydzieliny z piór. Co do wytworów naskórka, to mamy pióra, mamy łuski. Łuski pokrywają kończyny tylne. Mamy też pazury, które są zakończeniami palców, a także dziób. Pióra ptaków są odpowiednikiem łusek, ugadów i pióra są wytworami rogowymi naskórka.
Zbudowane są z keratyny i zachodzą na siebie dachówkowato. Pełnią one wiele funkcji. Na przykład izolują one od wilgoci, pomagają utrzymać stałą temperaturę, czyli możemy powiedzieć, że pełnią funkcję termoizolacyjną, umożliwiają aktywny lot, mogą też służyć do kamuflażu lub do zdobycia partnera podczas okresu godowego. Teraz przejdę do budowy pióra. I pióro generalnie ma oś, która składa się ze stosiny oraz dudki.
I na obrazku stosina to jest numer 2, a dudka to numer 5. Numerem 1 mamy oznaczoną chorągiewkę, która się składa z promieniowania. promieni i promyków. One są pokazane na drugim czarno-białym obrazku. Dudka jest to część osi, która się znajduje w skórze ptaka, a ponad powierzchnią skóry wystaje stosina.
I od tej stosiny odchodzą na boki promienie, a z tych promieni odchodzą promyki. Promyki zawierają haczyki lub listewki i dzięki nim konstrukcja chorągiewki jest trwała. Pióra podlegają okresowej wymianie i to będziemy nazywać pierzeniem.
Pióra dzielimy na pióra konturowe i puchowe. Idziemy na lotki, pióra pokrywowe oraz sterówki. Lotki w porównaniu do innych piór są duże oraz sztywne.
Występują one głównie na skrzydłach i wraz ze sterówkami tworzą powierzchnie lotne. Sterówki natomiast znajdują się na ogonie. Wyrastają one z pygostylu. Są ułożone wachlarzowato i jak nazwa wskazuje one pełnią funkcję stera. Umożliwiają one wykonywanie różnych manewrów w powietrzu.
Mamy jeszcze pióra pokrywowe i one przykrywają inne pióra. No do... dają opływowy kształt ciału ptaka oraz biorą udział w termoregulacji. I jeszcze zostały nam pióra puchowe, które znajdują się pod piórami konturowymi.
One są przy samej skórze. Mają one cienką oś, długie oraz miękkie promienie. Ich promyki się ze sobą nie łączą i one służą do termoizolacji. Teraz przejdę do szkieletu ptaków. Ich szkielet jest skostniały oraz lekki.
Ptaki nie posiadają zębów, a ich czaszka jest połączona z kręgosłupem za pomocą jednego kłykcia potylicznego, dzięki czemu ptaki mają dużą ruchomość swojej głowy i ta głowa ma aerodynamiczny kształt. Ich kręgosłup składa się z czterech odcinków. I tutaj mamy odcinek szyjny, piersiowy i uwaga, lędźwiowo-krzyżowy oraz ogonowy. Odcinek szyjny jest najdłuższym odcinkiem, jest on ruchomy i dwa pierwsze kręgi to dźwigacz i obrotnik. Odcinek piersiowy posiada...
Za zrośnięte kręgi ten odcinek z żebrami i mostkiem tworzy klocki. ...płatkę piersiową, która może zmieniać swoje kształty dzięki temu, że żebra składają się z dwóch części. I te dwie części to część kręgowa i część mostkowa.
One są ze sobą połączone ruchomo i są pod kątem prostym. W odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgi są ze sobą zrośnięte, co nadaje sztywność temu odcinkowi. I jeszcze mamy odcinek ogonowy, czyli kilka niezrośniętych kręgów i dzięki temu ogon jest ruchomy. Cztery ostatnie kręgi uległy zrośnięciu i powstał pygostyl, czyli podparcie dla sterówek. I tutaj możecie zobaczyć, gdzie jest pygostyl.
Pygostyl ma numer 17 i ptaki mają taką charakterystyczną strukturę mostka, czyli grzebień kostny i do niego przyczepione są mięśnie skrzydeł. Obręcz barkowa u ptaków składa się z dwóch łopatek, obojczyków i kości kruczych. Kości krucze mają numer 4. I kość krucza to parzysta kość łącząca mostek i obręcz barkową.
Kończyna przednia składa się z kości ramiennej, dwóch kości ramiennej. W obrębie kończyny przedniej mamy tylko trzy palce. Obręcz miednicza to kości biodrowe, kulszowe i łonowe i u ptaków miednica jest otwarta. Kości łonowe nie są ze sobą związane.
wzrośnięte, dzięki czemu uzyskują ptaki dużą przestrzeń. Kończyna tylna składa się z kości udowej, kości podudzia, czyli z kości piszczelowej i strzałkowej oraz kości stopy. Trzy palce są skierowane do przodu, a jeden do tyłu.
I co bardzo ważne to to, że ptaki mają kości pneumatyczne, czyli kości wypełnione powietrzem. Tam po prostu się znajdują jamy, które są wypełnione powietrzem i takimi kośćmi są na przykład kości krucze czy mostek i dzięki temu ptaki mają mniejszy ciężar ciała, czyli lżejszy szkielet. To tyle jeśli chodzi o szkielet.
I teraz czas na układ pokarmowy. W jamie gębowej, jak już wiemy, nie mamy zębów. przez co ptaki połykają pokarm w całości.
Mają one umięśniony język i też w jamie gębowej mają ujścia gruczołów ślinowych. Ich gardziel jest krótka. W przełyku mamy uchyłki, czyli wole.
Występują one u niektórych ptaków i te uchyłki służą do magazynowania pokarmu, do rozmiękczania czy do wytwarzania substancji służącej do karmienia piskląt i to się tak pięknie nazywa ptasiem leczką. I następnie mamy żołądek, który składa się z dwóch części, czyli z przed... przedżołądka i żołądka. Przedżołądek jest żołądkiem gruczołowym i tam następuje enzymatyczny rozkład pokarmu, a druga część to żołądek mięśniowy, gdzie następuje mechaniczna obróbka pokarmu.
Ten żołądek cechują rytmiczne skurcze i w nim znajdują się kamienie, czyli gastrolity i one rozcierają pokarm na papkę. Trawienie u ptaków przebiega dość szybko, może przebiegać nawet w kilka minut. I tutaj wspomnę o wyplówkach.
Wyplówki to zlepek niestrawionych części pokarmu. czyli to na przykład będą zęby, kości, twory chitynowe, pancerzyki. I te wyplówki wydalane są ruchami wymiotnymi przez otwór gębowy i wyplówki spotkamy na przykład u sów czy mew. Po żołądku mamy jelito cienkie, jelito grube i na końcu mamy kloakę, czyli końcowy odcinek przewodu pokarmowego.
On zawiera ujścia przewodów moczowych i płciowych. Teraz dwa słowa na temat dziobów. I generalnie jego wygląd, czyli kształt i wielkość zależy od rodzaju pokarmu, który...
którym się żywi dany ptak oraz od sposobów, jakiego pobiera. I teraz sobie powiemy trochę na temat przystosowań do danych sposobów odżywiania się. Jako pierwsze mamy ptaki drapieżne i to są po prostu tacy fajterzy. Czyli oni mają dziób silny, on ma ostre brzegi i jest on zakrzywiony. Dodatkowo ich szpony są ostre, zakrzywione, mają umięśnione nogi i bardzo dobry wzrok.
I ptakiem drapieżnym jest na przykład myszoł zwyczajny. Ptaki, które odcedzają pokarm z wody mają dziób płaski, szeroki. i on ma poprzeczne blaszki w środku, czyli po prostu ten dziób jest trochę jak sito. Dodatkowo te ptaki mają błonę pławną między trzema palcami kończyn tylnych i przykładem takiego ptaka odcedzającego pokarm z wody jest kaczka.
Są też ptaki owadożerne. One mają dziób krótki i szeroki i ptakiem owadożernym jest na przykład zięba zwyczajna. Są też ptaki wodnobłotne, które znajdziemy na otwartych terenach podmokłych.
One mają długi zakrzywiony dziób oraz długie albo osiągnięte. średnio długie nogi i przykładem jest brodziec żółtonogi. Ptaki odżywiające się nasionami mają dziób silny, masywny, ale krótki i ten dziób posiada listewki, a dodatkowo mięśnie szczęk są duże oraz silne i przykładem jest wróbel zwyczajny. I są też ptaki wszystkożerne, które mają dziób prosty, masywny, trochę zakrzywiony i tutaj przykład to gołębie czy kury domowe. I tutaj jeszcze coś, po prostu się nie mogłam powstrzymać, ale uważam, że powinien to wiedzieć każdy, ponieważ niestety jest to dość częste zjawisko.
A mianowicie chodzi o dokarmianie ptaków chlebem. Generalnie ptaków nie wolno karmić chlebem, bułkami, a to chyba widział każdy w swoim życiu, ponieważ ptaki tak naprawdę... Nie powinny jeść tego pokarmu, on im szkodzi, ponieważ zawiera dużo soli i też chleb ma małą wartość odżywczą, czyli on wypełnia żołądek kaczki czy ptaka, on pęcznieje, ptak nie jest głodny i przez to nie szuka pokarmu, którym się żywi normalnie, naturalnie. I takie regularne dokarmianie ptaków może prowadzić do ich niedożywienia. Bo po prostu do tego prawidłowego funkcjonowania ptaki wymagają zróżnicowanej diety.
Jeśli jesteście tym tematem zainteresowani, to sobie możecie wygooglować na przykład anielskie skrzydło i po prostu doczytać na ten temat. No ok, ale czym można dokarmiać te ptaki? A więc zaleca się, żeby im dawać owiec, kukurydzę, pszenicę i warzywa, np. marchew, gotowane ziemniaki czy kapustę, no ale nie ten chleb.
Teraz układ oddechowy i ten układ oddechowy ptaków jest taki udoskonalony. On się trochę pozmieniał, no bo tutaj mamy przystosowania do lotu oraz wykształcenie stałej cieplności w tych osiągnięciach ptaków powiedzmy. Ich układ oddechowy składa się z dróg oddechowych, z rurkowatych płuc oraz z worków powietrza.
Drogę, jaką pokonuje powietrze, to nozdrza, następnie jama nosowa, krtań górna, tchawica, dwa oskrzela główne. I tutaj mamy połączenie końca tchawicy z krtanią dolną, a krtań dolna to jest narząd głosu. No i ogólnie płuca ptaków to w ogóle są właśnie te rurkowate płuca oraz cienkościenne worki powietrzne. Mamy worki przednie oraz tylne i one występują jedynie u ptaków. Najczęściej jest ich dziewięć i one magazynują powietrze.
Nie biorą one udziału w wymianie. wymianie gazowej i dzięki nim powietrze bogate w tlen przepływa dwukrotnie przez płuca podczas wdechu i wydechu, czyli mamy tutaj zjawisko podwójnego oddychania. Czyli innymi słowami, jakbyśmy to chcieli powiedzieć, to mechanizm podwójnego oddychania polega na tym, że wymiana gazowa w płucach zachodzi dwa razy podczas wdechu i wydechu, dzięki właśnie temu, że te worki powietrzne istnieją. I zaletą tego rozwiązania jest utrzymanie wysokiego tempa metabolizmu.
I teraz sobie to rozłożymy. Złożymy naczynniki pierwsze. Czyli jak mamy wdech, to świeże powietrze dostaje się do płuc oraz do tylnych worków.
Widać je tutaj na obrazkach. Równocześnie wejście do worków przednich jest zamknięte. W płucach zachodzi wymiana gazowa, czyli ta wymiana gazowa podczas wdechu.
Zużyte powietrze z płuc gromadzone jest w workach przednich. Następnie mamy wydech i zużyte powietrze z worków przednich dostaje się do oskrzeli, a z nich na zewnątrz organizmu. I powietrze, które...
że zostało zgromadzone podczas wdechu w workach tylnych, trafia do płuc i zachodzi ta druga wymiana gazowa, czyli podczas wydechu i wtedy wejście do worków tylnych jest zamknięte. Powietrze z płuc i worków przednich usuwane jest na zewnątrz i mamy znowu wdech. I na tych obrazkach ten ciemny taki klocek, prostokąt, to oznacza, że ta droga jest zamknięta. I generalnie wentylacja przebiega inaczej w spoczynku, a inaczej podczas lotu, ponieważ w spoczynku...
jest ruchomy, a podczas lotu nie. Podczas lotu wdech następuje poprzez ruchy skrzydłów w górę, a wydech poprzez ruch skrzydłów w dół i w spoczynku za wentylację odpowiadają mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne i wewnętrzne. Teraz układ krwionośny. Serce ptaków składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór i tutaj krew utlenowana nie miesza się z krwią odtlenowaną. I to jest możliwe dzięki temu, że mamy całkowitą przegrodę.
No i u ptaków mamy dwa obiegi, czyli obieg mały, płucny i duży, obwodowy. Na temat układu nerwowego będzie troszkę więcej i u ptaków kresomózgowie oraz móżdżek są bardzo dobrze rozwinięte. Kresomózgowie odpowiada za inteligencję, zapamiętywanie, a móżdżek za koordynację ruchu, utrzymanie równowagi, orientację w przestrzeni podczas lotu i on jest dobrze rozwinięty u gatunków, które w znacznym stopniu są aktywne ruchowo, które się dużo ruszają.
Wzrok ptaków jest bardzo dobrze rozwinięty i tutaj mamy trzy powieki, górną, dolną i migową. I ta migotka porusza się poziomo, ona nawilża oczy. I też u ptaków mamy podwójną akomodację oka, czyli zmianę kształtu soczewki i zmianę kształtu całej gałki ocznej. Ptaki, które prowadzą dzienny tryb życia, mają taką cechę, że w siatkówce u nich dominują czopki, czyli tutaj mówimy o widzeniu barwnym przy dobrym oświetleniu. Natomiast ptaki, które prowadzą nocny tryb życia, mają siatkówkę z dominacją pręcików.
A pręciki to widzenie czarno-białe przy słabym oświetleniu. I u ptaków mogą występować aż trzy plamki żółte w siatkówce oka, czyli trzy miejsca najostrzejszego widzenia. Plamka żółta to skupisko czopków i generalnie te trzy plamki żółte umożliwiają dostrzeganie jednocześnie trzech ostrych punktów, czyli z przodu ciała, po lewej i po prawej stronie. I trzy plamki mają na przykład mewy czy rebitwy.
I jeszcze mamy grzebień w oku. Dobrze go widać na rysunku, mimo że w ogóle rysunek jest po hiszpańsku. I ten grzebień jest silnie unaczynioną strukturą i on odżywia i dostarcza tlen do oka. I dzięki temu, że oczy u ptaków są osadzone po bokach głowy, to ptaki mają duże pole widzenia.
Słuch ptaków jest dość dobrze rozwinięty i umożliwia on lokalizowanie pokarmu, porozumiewanie się, wabienie partnera w okresie godowym, obronę przed niebezpieczeństwem. I ucho ptaków składa się z ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego. Ucho zewnętrzne jest zbudowane z przewodu słuchowego zewnętrznego i ptaki nie mają małżowin usznych. I ucho wewnętrzne jest też narządem równowagi.
Wech ptakom jest potrzebny do szukania pokarmu, ale oprócz tego też ptaki mają magnetoreceptory, które umożliwiają orientację w polu magnetycznym ziemi, co umożliwia wędrówki ptaków na dalekie odległości. I u tych ptaków, które odbywają dalekie wędrówki, znajdują się w ich komórkach nerwowych kryształy magnetytu. Ptaki są urykoteliczne i mają nerki ostateczne za nercza.
I drogę jaką pokonuje mocz to nerki, następnie moczowody, kloaka, w której następuje zagęszczanie moczu i ono następuje poprzez resorpcję wody. I generalnie ptaki usuwają mocz wraz z kałem w postaci kałomoczu. I co ciekawe to pęcherz moczowy występuje jedynie u strusi. I dodatkowo ptaki, które żyją w strefie morskiej usuwają nadmiar soli. I robią to poprzez gruczoły solne, inaczej gruczoły nosowe.
I ostatni układ to układ rozrodczy. Ptaki są rozdzielnopłciowe i jajorodne. Występuje u nich dymorfizm płciowy. U samic mamy tylko lewy jajnik i lewy jajowód. U samców natomiast rozmiary jąder sezonowo zwiększają się i zmniejszają.
I tutaj mamy zapłodnienie wewnętrzne poprzez zetknięcie się otworów kloakalnych. a nieliczne gatunki mają narząd kopulacyjny. Jak już wiemy ptaki są owodniowcami, ich jaja są polilecytalne, czyli bogatożółtkowe, czyli po prostu zawierają duże ilości żółtka.
Tarczarz zarodka leży na powierzchni żółtka i z niej rozwija się zarodek. W jaju ptaka mamy białkowe skrętki, czyli halazy i one utrzymują żółtko we właściwym położeniu. I w jajowodzie powstają białko. osłonki pergaminowe i skorupka wapienna.
Białko składa się w 90% z wody, a w 10% z białek, czyli protein. I białko stanowi źródło wody oraz substancji odżywczych, a także ono amortyzuje wstrząsy. Skorupka wapienna posiada otworki i najwięcej tych otworków znajduje się nad komorą powietrzną i to umożliwia wymianę gazową. Sole mineralne, które wchodzą w skład skorupki, wykorzystywane są przez rozwijające się w jaju pisklę do budowy i zbudowania.
szkieletu. Mamy dwie błony pergaminowe i między nimi na jednym z biegunów tworzy się właśnie ta komora powietrzna. I jeszcze nam został do omówienia podział ptaków ze względu na samodzielność piskląt i tutaj mamy gniazdowniki oraz zagniazdowniki. Gniazdowniki charakteryzują się tym, że pisklęta są nagie, ślepe, głuche. Po prostu bezradne.
I pisklęta gniazdowników wymagają opieki rodziców, czyli karmienia, ogrzewania. I gniazdownikami są na przykład wróble czy bociany. Zagniazdowniki natomiast nie są nagie, ślepe, głuche. One mają gęsty puch, są zdolne do życia poza gniazdem, jak w sumie nazwa wskazuje. I one się samodzielnie poruszają.
Opieka rodziców oczywiście jest, ale ona polega na nauce szukania pożywienia, unikania niebezpieczeństwa. I młode tych zagniazdowników opuszczają gniazdo bardzo szybko i zagniazdownikami są np. kaczki czy gęsi. Wędrówki ptaków są najczęściej spowodowane zmieniającymi się warunkami klimatycznymi, a co się z tym wiąże niedobór pokarmu i niekorzystne warunki do rozrodu. Bodźcem do tych wędrówek jest skracająca się długość dnia.
I tutaj mamy takie dwa ważne pojęcia, czyli lęgowisko i zimowisko. Lęgowisko to miejsca, w których ptaki się rozmnażają. a zimowiska to miejsca, gdzie ptaki nie przystępują do tego rozmnażania się. I mamy ptaki osiadłe oraz wędrowne.
Osiadłe przebywają w miejscach lęgowych przez cały rok i ptakiem osiadłym jest na przykład wróbel, a ptaki wędrowne przemieszczają się między lęgowiskami a zimowiskami i przykładem jest bocian. Ptaki mają wiele różnych przystosowań do lotu i generalnie lot umożliwia im na przykład to, że kończyny przednie są przekształcone w skrzydła. Dodatkowo mamy małą masę ciała.
Czyli mamy kości pneumatyczne, lechki szkielet, brak pęcherza moczowego, brak prawego jajnika i jajowodu, szybkie trawienie pokarmu i brak uzębienia. Dodatkowo ptaki mają wzmocnioną konstrukcję szkieletu, nie mają chrzęstnych elementów, mają liczne zrośnięcia kości, a także kręgów, dzięki czemu ten tułów jest stabilny. Dodatkowo mają aerodynamiczny, czyli opływowy kształt ciała, dzięki czemu pokonują opór powietrza. I to pokonywanie tego oporu dodatkowo ułatwiają im takie cechy jak pióra ułożone dachówkowato oraz kształt dzioba. Ptaki jeszcze mają dużą wydajność.
sprawność organizmu, czyli tutaj już mówiliśmy o podwójnym oddychaniu, o dobrym wzroku, równowadze i czterojamowym sercu. Ptaki mają też silne, duże mięśnie, które poruszają skrzydłami, a także grzebień na mostku, który jest przyczepem tych mięśni. I już na sam koniec znaczenie ptaków, a więc zaczynam jak zawsze w sumie od jedzenia, czyli ptaki są pożywieniem dla człowieka.
Tutaj mowa o drobiu, o jajach i też w drugą stronę zjadają owady, gryzonie, co daje równowagę biologiczną oraz regulowana jest liczebność ich populacji. Ptaki również przyczyniają się do zapylania niektórych kwiatów, tu mowa na przykład o kolibrach, a także przyczyniają się do rozsiewania nasion i tu mam na myśli ptaki, które się odżywiają owocami. A prócz tego z ptaków mamy pierz.
i puch, który jest używany do produkcji poduszek. To tyle jeśli chodzi o temat ptaków. Dziękuję Wam za słuchanie i oglądanie i do usłyszenia w następnym filmiku.