Ang sabi nila, para magkaroon ng isang pagbabago, kailangan ng revolusyon. Para magkaroon ng revolusyon, kailangan ng isang revolusyonaryo. Para maging isang revolusyonaryo, kailangan mong maging isang bayani. Pero si Rizal nga ba ay isang revolusionaryo? Isang nangarap na maging bayani?
Ano nga ba ang relasyon ng isang Rizal sa revolusyon? Nagpunta kami sa Maynila, sa Intramuros, kung saan nakatayo ang monumento ni Rizal. Nagtanong-tanong kami sa mga tao doon kung ano ang ibig sabihin na isang bayani para sa kanila. Nagawa niya ang dabagkaang takampula. sa Pilipinas na ibigay niya yung dapat sa akin.
Para kasi sa akin, yung isang bayani, kailangan yung buong puso mo nasa Pilipinas. Kahit na maraming opportunities sa ibang bansa, pinipili mo pa rin dito sa Pilipinas kasi alam mo... dapat dito ka magsimple. Kaya ang ibuhis yung buhay para sa sariling bansa. Kaya ang i-wish kahit ano.
At hindi, baka hindi selfish. Hindi niya i-wish ito sa sarili. A hero is someone very proud and very good.
Para sa akin, yung bayani, sila yung mga taong naglaanang buhay nila para ibigkas yung bansa mo naman. Iba-iba man ang ibig sabihin na, ng bayani para sa bawat tao, hindi may pagkakaila na si Rizal ay isa sa mga ito. Maraming nasasabi na siya raw ang umana revolusyon.
Pero isa nga bang revolusyonaryo si Rizal o sadyang marami lang mga tao noong unang panahon na tinigala siya at naging inspirasyon siya sa mga ito. Sa totoo lang, hindi naman talaga para sa revolusyon si Rizal. Isa siya sa mga intelektual noong 19th century na para sa asimilasyon. Isa siyang reformist.
Ang mga reformista ay mga taong sumusuporta at hindi naman kaya'y tumutulong na pagyamanin ang pagbabago ng hindi ginagamitan ng revolusyon o ng gera. Naniniwara si Rizal na ang asimilasyon ang solusyon sa mga problema ng Pilipinas. Ang asimilasyon ay magbibigay ng rights para sa mga Pilipino na maging parte o maging isa sa Spain.
Noong siya ay nasa Europe, isa siya sa Circulo Hispano-Filipino, isang organisasyon na para sa reforma. Kaya nga lang, hindi ito nagtagumpay sa mga proyekto nito. Iba-iba kasi ang mga opinion at pananaw.
ng mga miyembro. Nang mambigo sa mga pagsali sa mga organisasyon na tulad ng Hispano, isinulat-idesal ang Noly Metangere at El Fili Pustulismo upang maipalating sa mga Espanyol na maraming problema sa Pilipinas at nangarap na maisulong ang reforma. Hanggang ngayon, nabubuhay pa rin sa Pilipinas ang mga problema nito. Muli, nagtanong-tanong kami kung ano nga ba ang mga problema na mayroon ng Pilipinas ngayon.
Siyempre, corruption. Corruption. Kasi parang doon na nagugat ng lahat.
Kasi kung nagustin, kung ikukumpara naman tayo sa ibang bansa, hindi naman... Hindi lang talaga alam ng mga opisyalis kung paano pangalagaan at pangunuan ang bansa natin. Corruption.
Yun talagang ang corruption sa Pilipinas. Tsaka puro tayo reklamo. Children.
Sinabi niyang kabataan ng pag-asa ng bayan. Siguro how youth acts right now. Especially 14 year olds. So yun, isang malaking problema din kasi nagiging, basta malaking nagiging problema siya in a sense na, kasi di nagiging ganun ka-productive yung kapatangan, mas nauna na yun.
Ano ang mga ganoon mga bagay sa iyo? Tingin ko main talaga gobyerno. Kasi puro corruption dito sa atin e.
Pagkakalang ko, at saka sa nakapag-new, corruption. Tapos parang number one sa akin talaga, maliban na sa corruption, yung traffic, grabe. Hindi ba talaga? Naging inspirasyon ng katipunan at ng revolusyon si Rizal sa mga naisulat niyang nobela.
Naging simbolo pa nga ng revolusyon si Rizal. Naging password pa ang kanyang pangalan sa mga high rank officers at members ng katipunan. At mayroon pa siyang likrato na nakasabit sa meeting hall ng mga katipunero.
Long live the Katipunan! Long live Philippine Independence! At long live Dr. Jose Rizal pa nga ang isinisigaw nila bago sila mag-umbisa ng kanilang mga tipon. Nagtanong-tanong muli kami kung magiging malaya kaya ang Pilipinas kung hindi dahil sa pagkamatay ni Rizal. May chance.
Action cue naman kasi masyado. Pwede, siguro sa pagiging matalino niya at pagiging palaban niya, siguro hindi ganito yung Pilipinas. Kung hindi siya namatay, mas marami pa siyang pinaglaban.
Kasi parang iba yung way niya para mapalayaan, para makamit yung kalayaan compared sa iba. Oo, kasi hindi lang naman siya yung nag-play ng role dun sa... revolusyon.
Marami namang nag-play nung role. Sila Andres Bonifacio, si Juan Luna, si Emilio Aguinaldo, si Apolinario Mabini. Yun, yung mga yun.
Hindi lang si Rizal. Marami rin silang mga inambag dito. Hindi lang isang tao ang kailangan para maasalip ang isang bansa.
Well, para sa akin, ano, sabi natin hindi. Dahil sapagkat hindi lang naman si Rizal ang may tuturing bayani rin eh. Na kayang maglita sa Pilipinas. Para sa akin, oo.
Kasi ano, hindi lang naman si Rizal yung panahon na yun yung tumulong para makalaya yung Pilipinas. Marami din tao na nagbuwis ng buhay para makalaya yung Pilipinas. Yung iba pa nga hindi kilala.
Kahit hindi na matay siya si Rizal, magiging malaya yung Pilipinas. Kasi hindi naman siya yung pinakauna-unahang tao na nag-revolt sa mga Espanyol at trial. Ano pa man ang mangyari, pagbalibalita din man ang mundo, isang bayani pa rin si Rizal. Kahit hindi siya para sa revolusyon, naging inspirasyon pa rin siya nito. Revolutionista man o reformista, si Rizal ay may pagmamahal sa Pilipinas At isa sa mga inspirasyon na naiwan niya sa atin ay ang pagmamahal sa sarili nating bansa Magbago man o hindi, ang hindi marunong lumingon sa kanyang pinanggalingan ay di makakarating sa kanyang patutunguhan Yan si Rizal at ang Revolution