College-aantekeningen: De Koude Oorlog

Introductie

• Na-oorlogse tijdperk gekenmerkt door het begin van de Koude Oorlog.
• Ideologische strijd tussen communisme (USSR) en kapitalisme (VS).
• Betrokken proxy-oorlogen, nucleaire wapenwedloop, propaganda, spionage en technologische rivaliteit (ruimtewedloop).

Wortels van Communisme en Kapitalisme

• Industriële Revolutie: Technologische vooruitgang leidde tot economische ongelijkheden.
• Karl Marx: Bekritiseerde kapitalisme, stelde marxisme voor — arbeidersrevolutie leidt tot communisme.
• Bolsjewistische Revolutie (1917): Vestigde het communisme in Rusland, leidend tot de USSR.

Economische en Politieke Context vóór WOII

• Falen van Kapitalisme: Grote Depressie, protectionisme en kolonialisme.
• Hervormingen van Woodrow Wilson mislukten, leidend tot WOII.
• USSR Succes: Economische transformatie onder Lenin en Stalin, maar met ernstige menselijke kosten.

WOII en de Nasmaak

• Sovjetervaring: Verdedigingsoorlog, hoge verliezen en eis voor een tweede front.
• VS Ervaring: Economische opleving, resulterende verschuiving naar grotere internationale aanwezigheid.
• Doelen voor Na-oorlogse Veiligheid:
  • VS: Verenigde Naties, Wereldbank, IMF.
  • USSR: Pro-Sovjetregeringen in Oost-Europa, herstelbetalingen van Duitsland.

Begin van de Koude Oorlog

• Truman-doctrine: Beleid van indamming tegen Sovjet-expansionisme.
• Opkomst van anti-communistisch sentiment in het Westen (bijv. McCarthyisme).
• CIA: Opgericht voor geheime operaties om het communisme tegen te gaan.

Europa en Verder

• Marshallplan: Economische hulp om het communisme in Europa te beteugelen.
• Blokkade van Berlijn en Luchtbrug: Toonde de toewijding van de VS tegen Sovjet-agressie.
• Vorming van NAVO om de USSR te counteren.

Azië en de Koreaanse Oorlog

• China (1949): Communistische overwinning, uitlijning met USSR.
• Koreaanse Oorlog: Eerste instantie van Amerikaanse militaire actie tegen het communisme, eindigde in een impasse.

Midden-Oosten en Afrika

• CIA-interventies: Iran, Guatemala, Congo om linkse bewegingen tegen te gaan.
• Suezcrisis: Markeerde de achteruitgang van Britse en Franse invloed.

Cubacrisis

• Varkensbaai en daaropvolgende plaatsing van raketten in Cuba.
• Oplossing: Dichtst bij nucleaire oorlog, leidde tot oprichting van directe communicatie (hotline) tussen VS en USSR.

Vietnamoorlog

• Amerikaanse betrokkenheid escaleert onder Johnson, uiteindelijk terugtrekking onder Nixon.
• Domino-theorie: Angst voor het communisme dat uitbreidt in Zuidoost-Azië.

Sovjet-Chinese Splitsing

• Mao's beleid week af van Chroesjtsjov, leidend tot spanning.
• Economische hervormingen in China na Mao onder Deng Xiaoping.

Détente en Wapenbeperking

• SALT I en SALT II verdragen: Pogingen om nucleaire wapens te beheersen.
• Gebeurtenissen in het Midden-Oosten en Afghanistan doen spanningen opnieuw oplaaien.

Reagan Era

• Strategische Defensie Initiatief (SDI): Druk op USSR.
• Hervormingen van Gorbatsjov: Glasnost en Perestrojka gericht op het herstellen van de USSR, leidden tot grotere openheid.

Instorting van de Sovjet-Unie

• Oost-Europese Revoluties (1989): Val van communistische regimes.
• Ontbinding van de USSR (1991): Geleid door Boris Jeltsin en nationalistische bewegingen.

Conclusie

• De Koude Oorlog eindigde met het strijken van de Sovjetvlag, waarmee een eind kwam aan een groot geopolitiek tijdperk.