Oras na para tunghayan natin ang paksang napili ni Xiao Chua sa tanghaling ito na may kinalaman sa ating kasaysayan. Sa Xiao Time, ako ay Pilipino. Makasaysayang araw po! It's Xiao Time!
Aminin na natin mga tsiong, ang history para sa mas nakararami, ang pinakaboring na subject sa balat ng lupa. Malungkot na nagbaliktanaw ang dakilang Dean Gloria Santos ng Philippine Historical Association. Ang nangyayari raw ngayon na kawalan ng pagmamahal sa bayan ng mga Pilipino ay maituturing nakabiguan kung hindi man krimen ng mga guraw ng kasaysayan. Bakit kaya?
Sa pagtatanong ko sa mga studyante, kanilang sinabi sa akin, kasi raw puro memorization, pinapamemoryo. Moro yan ang mga hindi ma-spelling na pangalan, mga mahirap matanda na mga lugar at petsa. Bakit? Kung alam ba natin na December 30, 1896 na Baril C. Rizal, ay magagamit ba natin ito sa pagpunta sa palengke? Sa balagay ko, mayroon pang isang dahilan kung bakit hindi tayo makarelate gano'n sa history.
Kung titignan ng diksyonaryo ang kahulugan ng history, ito ay chronological record of significant events. Kung ito ay record o dokumento ng nakaraan, sino lamang ba ang sumusulat nito? Ang mga edukado at nakakapagsulat.
Bakit sila naging edukado? Kasi sila ay mayroong pera. Sa mga tweed, kung ang history ay written record, ito ay nakaraan lamang ng mga mayayaman at nasa kapangyarihan.
Ika nga, history is written by the victors. Tama nga naman, kung titignan ng history books natin, marami sa mga ito ay kwento lamang ng mga pinuno at general o listahan lamang ng mga nagawa ng mga presidente. Nasaan ang mga kwento ng mga magsasaka, mga manggagawa, mga mayihirap.
Sabi rin ng mga kababaihan sa history, nasaan ang her story? Isa pang problema ang kakulangan na record. ng ating mga ninuno ukol sa ating sarili na kung pasalita magsalaysay ng mga epiko at kwentong bayan sila.
Kaya darating ang dayuhan at sasabihin sa atin, wala kayo na istorya? Isusulat namin na ninyo na istorya. Wala kayo na kultura?
Bibigyan namin kayo ng kultura. Kaya naman, binasa natin ang mga sinulat nila ukol sa atin na may pananaw na tayo ay mga barbaro at bobo. Pinaniwalaan na rin natin na ibinigay nilang lahat na magandang bagay sa atin, ang ating reliyon, ang ating demokrasya, ang ating edukasyon.
Kaya naman, akala lagi natin, ang dayuhan ay laging mas magaling sa atin at sila ang tanging pagmumulan natin ng ginhawa. Hanggat ang nakaraan ay isinasalaysay, ay hindi kwento ng mga Pilipino, makapilipino at para sa Pilipino, ang bayan ay mananatiling alipin lamang ng sariling kamangmangan. Noong isang linggo, tinalakay natin na walang talab sa puso ng marami at boring ang pag-aaral ng history sapagkat kung ito ay nakasulat na dokumento, Ang nagsusulat lamang nito ay ang mga edukado at mayayaman. Sa Pilipinas, mga dayuhan ang sumulat tungkol sa ating nakaraan.
Kaya naman na mahalaga na magkaroon tayo ng pakahulugan sa pag-aaral ng nakaraan na soswak sa ating sitwasyon. At ang katumba sa salita ng history sa pambansang wika natin ay kasaysayan. Ayon kay Dr. C.U.S.A. Salazar, ang salitang ugat nito na saysay ay dalawa ang kahulugan.
Ang saysay ay isang salaysay o kwento at saisay rin ang katuturan, kabuluhan at kahalagahan. Kaya naman, ang kasaysayan ay mga salaysay na may saisay. Ngunit, kailangan tanungin, kung ito ay may saisay, may saisay para kanino?
Siyempre, para sa sinasalaysayang grupo o salinlahi. In short, para sa tao. Sa ganitong pakahulugan, mga kwentong may kwenta para sa isang bayan, hindi na nalilimita sa mga opisyal na dokumento na makapangyarihan ang kasaysayan. Ang mga pasalitang tradisyon na tulad ng mga epiko, alamat, mito, kwentong bayan, maging ang mga kanta at jokes. Bagamat katang isip ay maaaring baging batis ng kaisipan at paniniwala ng mga tao na hindi nagsisulat ng mga dokumento, lalo na ang mga lolo at lolang ninuno natin.
Halimbawa, sa mito ng mga bisaya na sikalak at sikabay, ang lalaki at babae ay sabay na lumabas sa halaman o sa ibang versyon ay sa kawayan. Kumalat ito at pinagpasapasahan dahil nakarelate ang mga... mga ninuno natin dito tulad ng pag-resend natin sa emo text na natatanggap natin kapag emo din tayo.
Dalawang maaaring pinapakita ng kwento ukong sa aktual na mga ninuno natin. Sabay lumabas ang lalaki at babae kaya pantay ang pagtingin sa kasarihan ng mga ninuno natin noon at tinuturing din natin ang kalikasan bilang ating pinagmulan at kasamang may buhay. Kaya ginagalang natin ito.
Mga te, ang kasaysayan ay mahalaga sapagkat ito ang sumasalamin sa mga kwento at kaisipan natin. Support! Sa pamamagitan nito, makikilala natin ang ating sarili at ang ating bayan.
Tanging kung kilala lamang natin ang bayan, doon lamang natin pwedeng sabihin na tunay nating minamahal ito. Paano mo mamahalin ang isang irog kung hindi mo siya kilala? Tatlong taon na po ang nakalilipas, September 10. 2012, nang unang lumabas sa telebisyon ng bayan, ang segment na Showtime, Ako ay Pilipino. Mula noon, may mga 460 episodes na ang nalilikha.
Masaya po ako sa naging tugon ng ilan sa mga guro, estudyante, at mga ordinaryong mamamayan sa gawain ito. ito, nagagamit raw nila sa eskwela para maintindihan ang mga isyong pangkasaysayan. Para sa maraming tao kasi, kahit sa mga guru mismo ng kasaysayan, kayang patumbahin ang mga bata sa antok ng asignaturang kasaysayan.
Nang kasaysayan ay para lamang sa mga akademiko at mayayaman, na hindi uunahin ng mga may hirap ang pagkakaroon ng interes sa kasaysayan dahil mas uunahin nilang isipin kung saan kukuha ng susunod na ipangkakain. Dahil dito, hindi natututo sa pagkakamali ng nakaraan ang marami sa atin, kaya naman, paulit-ulit nating nararanasan ang mga problemang panlipunan na pumepeste sa bayan, kabilang na ang mga paulit-ulit nating hinahalal na masasamang pinuno. May mga nagtatanong, mahirap ba tayong bansa kaya ang kasaysayan ay hindi natin natututunan? O hindi natin natututunan ang kasaysayan kaya mahirap tayong bansa na hindi umuunlad at umuusan?
Sa matagal na panahon kasi, ang history ng Pilipinas ay sinulat ng mga banyagang mananakop. Sa makatuwid, wala ito sa ating perspektiba. Hindi natin nararamdaman na kwento natin ito.
Kaya naman, ayon kay Seyus Salazar, kailangan natin tingnan ang termino natin para sa hindi. history, kasaysayan, para malaman natin na hindi memorization of facts lamang ang hinahanap natin sa nakarahan. Saysay, na may dalawang kahulugan.
Saysay o mga kwento at saysay o kabuluhan. Sa makatwid, mga salaysay na may saysay o mahalagang kwento para sa isang grupo ng tao. Sa makatwid, sa pagsusulat o pagbabasa ng kasaysayan, kailangan magkwentuhan tayo ukol sa mga bagay na mahalaga sa...
sa atin. May saysay sa atin. Ganyan din, para mas matuto ang karamihan sa mga Pilipino, kailangan gumamit ng kanilang sariling wika.
Ayon nga kay Nelson Mandela, if you talk to a man in a language he understands, that goes to his head. If you talk to him in his language, that goes to his heart. Kung nais nating makipagtalastasan sa mas maraming Pilipino, kailangan hindi lamang tayo mapirmi sa classroom, kundi kailangang abutin natin ang mga plataforma kung saan nararoon ng bayan, kumukuha ng impormasyon o nakikipaguntahan ng kanilang mga opinion.
Kailangan tumungon ng mga istoryador sa social media at magsalaysay sa telebisyon, radio, periodik, sa mga malls at sa mga pulungan ng mga maralitang tagalungsod. Ang tawag sa gawain ito ay popular history, paglalapit ng kasaysayan sa madla, at bahagi ang showtime sa gawain ito ng inyong lingkod. maliit ng ilang akademiko, minsan nagmumukha na nga kaming payaso o stand-up comedian para lamang mahaliwang mga tao, kailangang may gumawa nito ang magsumikap na mailapit sa publiko ang kanilang kasaysayan at kalinangan para kung sakali baka sa... sakali hindi na tayo maging isang bansang hindi kilala ang sarili, matuto na tayo sa pagkakamali ng nakarahan upang lalo tayong makamove on tungo sa pagiging isang maunlad na bansa.
Salamat sa inyong suporta sa Shout Time. Ako po si Shout Shua para sa Telebisyon at Bayan. And that was Shout Time.