Powstanie Listopadowe

Przyczyny

• Inspiracja europejskimi ruchami niepodległościowymi:
  • Zwycięskie powstanie Belgów o niepodległość.
  • Rewolucja lipcowa 1830 we Francji.
• Groźba wykrycia spisku Piotra Wysockiego (sprzysiężenie podchorążych piechoty).
• Przekonanie spiskowców o przyłączeniu się społeczeństwa do powstania, co okazało się błędne (brak wsparcia chłopów).

Noc listopadowa i początki powstania

• 29-30 listopada 1830: Wybuch powstania w Szkole Podchorążych Piechoty z inicjatywy Piotra Wysockiego.
• Atak na Belweder, ucieczka wielkiego księcia Konstantego.
• Zdobycie arsenału, uzbrojenie ludności.
• Brak wsparcia społecznego, bratobójcze walki w Warszawie.

Rozwój wydarzeń

• Wyzwolenie Warszawy 30 listopada, Rosjanie się wycofują.
• Tymczasowy rząd i dyktatura Józefa Chłopickiego.
• Fiasko negocjacji z carem, który żąda kapitulacji.
• Detronizacja cara Mikołaja I przez polski sejm (25 stycznia 1831).

Wojna polsko-rosyjska

• Dowództwo rosyjskie: Iwan Dybicz, później Iwan Paskiewicz.
• Polskie sukcesy: bitwa pod Stoczkiem (14 luty 1831), nierozstrzygnięta bitwa pod Grochowem.
• Plan kontrataku generała Ignacego Prądzyńskiego.
• Bitwa pod Ostrołęką (26 maja 1831) zakończona klęską Polaków.

Koniec powstania

• Samosądy w Warszawie, negocjacje o kapitulacji.
• Zdobycie Warszawy przez Rosjan (6-7 września).
• Ucieczka ostatniego dyktatora Macieja Rybińskiego na Prusy.
• Walki poza Królestwem Polskim (Ukraina, Litwa).

Skutki powstania

• Zsyłki na Syberię, konfiskaty majątków, emigracja.
• Narzucenie kontrybucji na Królestwo Polskie.
• Budowa Cytadeli Warszawskiej, używanie X Pawilonu dla więźniów politycznych.
• Zniesienie Konstytucji Królestwa Polskiego, wprowadzenie Statutu Organicznego.
• Władza nadana Iwanowi Paskiewiczowi, "Noc Paskiewiczowska".
• Wprowadzenie stanu wojennego do końca wojny krymskiej (25 lat).

Warto zapamiętać

• Wiersz: "Kłop nas zdradził, skrzynka przyskrzyniła, kruk oko wydziobał, ryba zatopiła."
  • Kłopicki, Skrzynecki, Krukowiecki, Rybiński.