Dzień dobry dziś w cyklu spacer w koło domu Zapraszam do Świerkowa do starego i nowego [Muzyka] świerczków za mną pamiętają czasy sprzed rozpoczęcia budowy wielkiej fabryki chemicznej świerczków malowniczo położony w widłach Dunajca i białej to dziś część Tarnowa ale jego historia sięga znacznie głębiej mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka pierwsze wzmianki o tej osadzie pochodzą z X wieku a dokładniej z roku 1415 w tamtych czasach świerczków był niewielką wsią której losy toczyły się w rytmie natury i lokalnych wydarzeń ówcześni właściciele świerczków z Wierzchosławic a później z tarnowskimi o części które Dunajec odrywał od świerczków stał się własnością słynnego poety Mikołaja Reja z Nagłowic kolejnymi właścicielami świerczków [Muzyka] Herbu Szreniawa pierwszym właścicielem spod Herbu Szreniawa był Józef ujejski konfederata Barski dziadek poety Kornela Ujejskiego po znanym poecie pozostał opis w poemacie podróż przerwana okazałego dębowego dworu otoczonego ogrodem w stylu włoskim Jaki miał się znajdować wo na teren byłego folwarku księcia Romana Sanguszki zabudowań folwarcznych zostały do dzisiejszych czasów dwa obiekty tak zwana rządcówka czyli dom i siedziba Zarządców folwarku oraz budynek dawnego młyna budynek rządów został zbudowany w stylu eklektycznym w roku 1921 w północnej części świerczowa w pobliżu rzeki Biała znajdował się Folwark który stanowił ważną część gospodarczego krajobrazu wsi niestety zabudowania folwarku w większości nie zachowały się do naszych czasów pozostał budynek rządcówka 2024 roku na tym terenie w pobliskim sąsiedztwie znajdowały się dwa folwarki Sanguszków ten w świerczkowiacy oglądany obecnie Folwark był folwarkiem konnym wraz z kuźnią na początku budowy fabryki funkcjonował tu prowizoryczny zakład mechaniczny w którym wykonywano pierwsze elementy konstrukcyjne na potrzeby budowy we wspomnianej Dąbrówce infu zaś hodowano trzodę [Muzyka] lektyny bez wybitniejszych cech stylowych murowany z cegły tynkowany nakryty dachem dwuspadowym naczółkowym kryty dachówką ceramiczną zbudowany na planie prostokąta szeroko frontowy parterowy częściowo podpiwniczony z przybudówkę przy elewacji szczytowej rozplanowanie wnętrza dwutaktowe z korytarzem rozdzielającym trakty Jesteśmy przy drugim ocalałem budynku z dawnego folwarku jest to Młyn pod koniec swojego istnienia był zamieniony jako spichlerz oba obiekty czyli Młyn oraz rządcówka są wpisane do rejestru zabytków i Są własnością grupy azotu do 2010 roku działało tutaj gospodarstwo rolno produkcyjne które wykorzystywało oba budynki do swojej rolniczej działalności Folwark został sprzedany przez księcia Romana sangusz skarbowi państwa 1900 pod budowę państwowej fabryki związków azotowych budynek dawnego młyna w typie zabudowy folwarcznej wnoszonej od początków X wieku bez wyraźniejszy cech stylowych murowany z cegły nieotynkowany wzniesiony na prostokątnym planie jednopiętrowy niepodpiwniczony nakryty dachem dwuspadowym kryty dachówką ceramiczną we wnętrzu pozostałości urządzeń napędowych dawnego młyna z silnikiem elektrycznym pasami transmisyjnym i wałem napędzającym urządzenia Młyńskie a teraz zobaczmy jak zmieniał się ten obszar w przeciągu ostatnich 50 lat Zacznijmy od roku 1974 versus obecnie tu mamy nasze dwa obiekty widać że teren był rolniczo użytkowany teraz popatrzmy na rok 99 wciąż obiekty stoją znacznie więcej niż niż obecnie coś widać że jeszcze obszar jest użytkowany w 2003 roku wciąż widzimy że obiekty stoją Wtedy jeszcze funkcjonowało gospodarstwo produkcyjno rolne duż obiekty jeszcze było a teraz zobaczmy co wydarzyło się pomiędzy 201 proszę w 2015 zaczęły się jakieś roboty wyburzeniowe już nic nie było osią główną wsi była dzisiejsza ulica Azotowa Jak podaje Tom 11 słownika geograficznego Królestwa Polskiego z 1890 roku na stronie 67 ska Dunajca część zachodnia nazywała się Błonie część Wschodnia nad jeziorem wieś przeciął tor kolei arcyksięcia Karola Ludwika między stacjami Tarnów i Bogu Miłowice wraz z obszarem dworskim księcia Eustachego Sanguszki liczą obie części 69 domów i 451 mieszkańców w tym 429 rzymskich katolików 22 wyznania moj Parafia w zbylitowskiej Górze w posadzie większej były dwa folwarki Młyn staw od południa świerczków graniczy z dąbrówk infu na południowym zachodzie i wschodzie koryta rzek koniec cytatu przełomowym momentem w historii świerczków infu decyzja o tym połączeniu zapadła 15 stycznia 1929 roku nazwa Mościce została nadana nowej gminie obwieszczeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25 czerwca 1929 roku na cześć prezydenta Ignacego Mościckiego wybitnego chemika i wizjonera który odegrał kluczową rolę w rozwoju tego regionu pierwszym wójtem gminy Mościce został inżynier Stanisław kubiński sekretarzem Tadeusz twardy to właśnie Ignacy Mościcki w 1927 roku podjął decyzję o budowie w Mościcach państwowej fabryki związków azotowych był to strategiczny projekt który miał uniezależnić Polskę od importu nawozów sztucznych i stał się Impulsem do dynamicznego rozwoju przemysłow 670 hektar gruntu pod budowę fabryki zostało odkupionych przez skarb państwa od księcia Romana Sanguszki za cenę 207000 dolarów amerykańskich budowa fabryki azotów przyciągnęła do mościc Tysiące ludzi którzy znaleźli tu pracę i nowe możliwości wraz z rozwojem przemysłu rosła również liczba mieszkańców a Mościce zaczęły przekształcać się w prężny ośrodek przemysłowy powstanie Gminy Mościce w 1929 roku było naturalną konsekwencją dynamicznego rozwoju przemysłowego związanego z budową fabryki azotów rozwój ten [Muzyka] stymulować jako ośrodka przemysłowego w [Muzyka] 1921 roku na obszarze późniejszych mościc mieszkało 108 osób z czego świerczków liczył 489 mieszkańców w 1931 roku w całych Mościcach potrojona i osiągnięto liczbę 2911 obywateli w krótkim czasie Mościce stały się ważnym punktem na mapie Polski a ich dynamiczny rozwój był symbolem nowoczesności i postępu w 1951 roku Mościce zostały włączone do Tarnowa stając się jedną z jego dzielnic mimo utraty administracyjnej samodzielności Mościce zachowały swój unikalny charakter i tożsamość dziś spacerując po Mościcach warto pamiętać o bogatej i ż historii tego miejsca od małej wioski przez dynamiczny rozwój przemysłowy po wchłonięcie przez Tarnów świerczków i Mościce na zawsze pozostaną ważnym elementem lokalnej historii i Dziedzictwa Mościce to miejsce gdzie przeszłość spotyka się z teraźniejszością a historia splata się z nowoczesnością to miejsce które abie zzum historię Tarnowa i Polski świerczowa a mianowicie ujęcie wody pierwsze profesjonalne ujęcie wody dla Tarnowa powstało właśnie w świerczkowiacy Grun UK na poziomie w w Dunajcu poziom w wcale nie jest głęboko łatwo ująć tą wodę i dalej przetwarzać na wodę pitną warstwy żwiru pełnią funkcję pierwszego ogniwa w łańcuchu przygotowania wody do spożycia czyli UZ stac PP już na zawalu już zdążyliśmy się teleportować pod stację pomp i uzdatniania wody ujęcie wody w świerczowie powstał w 1910 roku a więc na długo przed budową fabryki a nawet przed uzyskaniem niepodle polecam kliknięcie lajka w górę oraz zostawienie komentarza to pozwoli na zwiększenie zasięgu mojego kanału Dziękuję za obecność dzisiaj zapraszam na kolejne filmy do widzenia