Historische Context China: Van Keizerrijk tot Kapitalisme (1842-2001)

Inleiding

• Focusthema: Chinese geschiedenis van 1842 tot 2001
• Onderwerpen:
  • Politieke en maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme, feminisme
  • Emancipatiebewegingen
  • Modern imperialisme
  • Verzet tegen West-Europees imperialisme
• Perspectief: Sino-centrisch in plaats van Eurocentrisch

Het Chinese Keizerrijk (Tot 1842)

Algemene Kenmerken

• Bestaan: Meer dan 2000 jaar, sinds 221 v.Chr.
• Centrale gezag: Keizers met wisselende dynastieën
• Samenleving: Landbouwstedelijke samenleving bleef stabiel
• Stabiliteit: Lange periodes van eenheid en stabiliteit ondanks interne opstanden

Confucianisme

• Grondlegger: Confucius (500 v.Chr.)
• Principes: Harmonie en orde nastreven, chaos vermijden
• Deugden:
  • Plichtsbetrachting
  • Beleefdheid
  • Eerbied voor ouderen en leiders
  • Hiërarchie: gehoorzaamheid aan meerdere

Keizerlijk Systeem

• Mandaat van de Hemel: Legitimatie om te regeren
• Zoon van de Hemel: Keizer als goddelijk gekozen leider
• Corruptie, armoede, hongersnood en natuurrampen: Bedreigingen voor het mandaat
• Ambtenaren (Mandarijnen):
  • Uitvoerige studie van Confucius vereist
  • Zwaar staatsexamen om efficiënt bestuur te waarborgen

De Qing Dynastie (1644 - 1912)

• Oorsprong: Mansurije (Manchu)
• Integratie: Handhaving van Chinese normen en waarden
• Welvaart: China als welvarendste land ter wereld rond 1800
• Bevolking: Verdrievoudiging, 300 miljoen rond 1800
• Wereldproductie: 30% van de wereldproductie in 1830

Sino-centrisme

• Zelfbeeld: China als centrum van beschaving
• Tribuutstaten: Erkenning van Chinese keizer door buitenlandse koningen

Neergang in de 19e Eeuw

• Achteruitgang: Politieke crisis, hongersnoden en corruptie
• Zieke man van Azië: Verminderde macht en welzijn
• Opiumcrisis:
  • Import uit Brits-Indië
  • Verslaving onder miljoenen Chinezen
  • Corruptie door omkoopbare ambtenaren zonder staatsexamen

Samenvatting

• Chinese keizerrijk was een langdurig stabiel systeem gebaseerd op confucianisme
• Rond 1800 was China het grootste en welvarendste land
• 19e eeuw: verval door politieke en sociale problemen, culminerend in opiumverslaving en corruptie

Conclusie

• Het mandaat van de hemel werd bedreigd door interne en externe factoren
• Keizerlijk gezag verzwakt, leidend tot structurele veranderingen en externe druk
• Begin van een cruciale transitieperiode in de geschiedenis van China