馃К

Zrozumienie DNA i gen贸w

Sep 5, 2024

Notatki z wyk艂adu o DNA, genach i genomie

1. Wprowadzenie do tematu

  • Om贸wienie struktury DNA i nukleotyd贸w.
  • Przej艣cie do poj臋膰: gen i genom.

2. Gen

  • Definicja: podstawowa jednostka dziedziczno艣ci.
  • Zawiera informacje o budowie bia艂ka lub RNA.

2.1. Cz臋艣ci genu

  • Egzony: odcinki koduj膮ce bia艂ka.
  • Introny: odcinki niekoduj膮ce.
  • Cz臋艣ci regulatorowe: reguluj膮 odczytywanie informacji genetycznej.

2.2. Informacje zawarte w genie

  • Budowa bia艂ka.
  • Warunki potrzebne do wytwarzania cz膮steczki.
  • Miejsce docelowe cz膮steczki w kom贸rce.
  • Typ kom贸rek, w kt贸rych nast臋puje produkcja (np. insulina w kom贸rkach trzustki).
  • Tempo wytwarzania i czas obecno艣ci cz膮steczki w kom贸rce.

3. Genom

  • Definicja: ca艂kowita informacja genetyczna organizmu.
  • Obejmuje geny i pozagenowy DNA (70% genomu cz艂owieka).
  • Zawiera sekwencje powtarzalne.

3.1. Genom prokariotyczny

  • Sk艂ada si臋 z genoforu (kolisty DNA w cytopla藕mie).
  • Plazmidy: mniejsze, zawieraj膮ce dodatkowe geny (np. odporno艣膰 na antybiotyki).

3.2. Genom eukariotyczny

  • Du偶a ilo艣膰 DNA (miliony do miliard贸w par zasad).
  • Geny zawieraj膮 introny, co zwi臋ksza rozmiar genomu.
  • Genom j膮drowy: wi臋kszo艣膰 DNA w j膮drze kom贸rkowym (46 cz膮steczek DNA w kom贸rkach somatycznych).
  • Genom j膮drowy 2N: ka偶da cz膮steczka wyst臋puje w dw贸ch kopiach.
  • Genom organellowy: DNA w mitochondriach i chloroplastach, 10% bia艂ek i RNA organelli.

4. Struktura DNA w j膮drze kom贸rkowym

  • D艂ugo艣膰 cz膮steczki DNA: oko艂o 2 metry.
  • Proces opakowania DNA:
    • Nawini臋cie na histony tworzy nukleosomy.
    • Nukleosomy tworz膮 solenoid (w艂贸kno 30 nm).
    • Tworzenie p臋tli i dalsze upakowanie do chromosomu.

4.1. Chromatyna

  • Euchromatyna: lu藕no opakowana, dost臋pna dla bia艂ek.
  • Heterochromatyna: 艣ci艣le opakowana, nieaktywna genetycznie.

4.2. Budowa chromosomu

  • Centromer: przew臋偶enie.
  • Odcinki chromosomu: schematydo.
  • Przew臋偶enie wt贸rne: miejsce powstawania j膮derka.
  • Obecno艣膰 satelit贸w.

Full transcript