Budowa i Rodzaje RNA

Budowa RNA

• RNA (kwas rybonukleinowy) jest podobny do DNA, zbudowany z długich, nierozgałęzionych łańcuchów polinukleotydowych.
• Składniki nukleotydów RNA:
  1. Nukleozyd: zawiera jedną z zasad azotowych (adenina, cytozyna, guanina lub uracyl) połączoną z cukrem rybozą wiązaniem N-glikozydowym.
  2. Grupa fosforanowa: połączona z nukleozydem wiązaniem estrowym.
• Różnica między nukleotydami RNA i DNA: RNA zawiera uracyl zamiast tyminy.

Struktura RNA

• Łańcuchy polinukleotydowe powstają w wyniku połączenia wielu nukleotydów przez reakcję dehydratacji.
• Nukleotydy w RNA połączone są wiązaniami 3',5'-fosfodiestrowymi.
• RNA ma strukturę szkieletu cukrowo-fosforanowego na zewnątrz.
• RNA często jest jednoniciowy, ale może przyjmować struktury przestrzenne (np. spinka do włosów) lub być dwuniciowy w pewnych wirusach.

Rodzaje RNA

• RNA dzielimy na:
  1. Kodujący: mRNA (zazwyczaj jednoniciowy, przenosi informację genetyczną, udział w biosyntezie białek).
  2. Niekodujący/Funkcjonalny: zawiera rRNA, tRNA, snRNA, snoRNA, miRNA, siRNA, pełniąc różne role w ekspresji genów:
     • rRNA: składnik rybosomów.
     • tRNA: dostarcza aminokwasy do rybosomu.
     • snRNA: udział w splicingu.
     • snoRNA: udział w chemicznej modyfikacji rRNA.
     • miRNA: regulacja ekspresji genów.
     • siRNA: podobnie jak miRNA, reguluje ekspresję genów.

Proces Transkrypcji i Translacji

• Transkrypcja: proces, w którym sekwencja DNA przepisywana jest na RNA.
• Następnie mRNA odczytywane jest podczas translacji, co prowadzi do biosyntezy białek.

Porównanie RNA i DNA

• Funkcja: RNA odczytuje i przenosi informację genetyczną, uczestniczy w biosyntezie białek, DNA jest nośnikiem informacji genetycznej.
• Liczba nici: RNA jest jednoniciowe, DNA jest dwuniciowe.
• Składniki cukrowe: RNA zawiera rybozę, DNA zawiera deoksyrybozę.
• Zasady azotowe: RNA zawiera adenina, uracyl, cytozyna, guanina; DNA adenina, tymina, cytozyna, guanina.

Słownik pojęć

• Dehydratacja: reakcja chemiczna usuwająca cząsteczkę wody.
• Intron: niekodujący odcinek genu.
• mRNA: RNA informacyjny, przenosi informację genetyczną.
• tRNA: RNA transportujące, dostarcza aminokwasy.
• rRNA: RNA rybosomowy, składnik rybosomów.

Więcej szczegółów na temat struktury RNA i jego funkcji można znaleźć w materiałach źródłowych dotyczących struktury przestrzennej DNA i RNA, rybozymów oraz drobnocząsteczkowych RNA.