Kuptimi i Teksteve Frymëzues, Karakteristikat, Struktura dhe Llojet e tyre

Kuptimi i Teksteve Frymëzues

• Histori (KBBI): Karakterizimi që përshkruan veprime, eksperienca, ose vuajtje të një personi.
• Frymëzim (KBBI): Ilham, diçka që ndikon zemrën për të krijuar.
• Teksti i Historisë Frymëzuese/Frymëzues: Tekst që përmban përvoja ose ngjarje që vërtet kanë ndodhur ose fiktive që janë të afta të frymëzojnë, të zgjojnë dhe të japin një dëshirë a motivim për lexuesin.

Karakteristikat e Teksteve Frymëzuese

1. Zakonisht e ngrihet nga histori të vërteta: Jep një pasqyrë të gjërave pozitive që mund të ndihen nga lexuesi.
2. Ka një temë të caktuar: Mund të zhvillohet nga një temë interesante.
3. Ka një titull tërheqës: Lehtëson identifikimin e përmbajtjes së tekstit për lexuesin.
4. Ka një rrjedhë tërheqëse: Ofron një kuptim nga fillimi deri në fund të historisë.
5. Në mënyrë narrative: Shpjegon radhen e ngjarjeve të një ngjarjeje.
6. Ka figura që tregohen: Bëhet burim frymëzimi ose shembull për lexuesin.

Llojet e Teksteve të Historisë Frymëzuese

Bazuar në Natyrën e Ngjarjes

1. Non-fiksion (e vërtetë): Tregon ngjarje reale, si biografitë, esetë, ose punimet shkencore.
2. Fiksion (jo e vërtetë): Përdor ambientin dhe personazhe të shpikur, si romanet, tregimet e shkurtra, legjendat.

Bazuar në Personazhet e Ngjarjes

• Persona të famshëm: Tregon ngjarjet e personazheve të famshëm.
• Sufi: Tregon ngjarje të personazheve sufi ose të ekspertëve të fesë.
• Kafshë: Shfaqen në historitë me kafshë ose përrallat.

Struktura e Teksteve të Historisë Frymëzuese

1. Abstrakti: Opsional, përmbledhja e përmbajtjes së tekstit.
2. Orientimi: Prezantimi i personazheve dhe ambientit (koha, vendi, atmosfera).
3. Komplikacioni: Paraqitja e problemit që përjeton personazhi.
4. Rezolucioni: Zgjidhja e problemit ose konfliktit.
5. Kodi: Përfundimi, vlerat ose mesazhet morale.

Rregullat E Gjuhësisë në Tekstet e Historisë Frymëzuese

1. Fjalitë me kuptim të kaluar: Përdorin fjalë si ka pasur, ka ndodhur.
2. Konjungsi kronologjikë: Shprehin radhën e kohës (atëherë, më pas).
3. Folje mendore: Tregojnë reagimin ose qëndrimin (besoj, shijoj).
4. Fjalitë indirekte: Mënyra e tregimit të diskutimit të një personazhi.
5. Shkrimtari si personi i parë: Përdorë përemra si unë, mua.
6. Shkrimtari si personi i tretë: Vëzhgues, përdorë përemrat ai, ata.

Shembuj të Teksteve të Historisë Frymëzuese

Shembulli 1: Një Buqetë Lulesh për Nënën

• Abstrakti: Dyqani i luleve i Z. Dimas ishte i zënë.
• Orientimi: Dialog me fëmijën që bleu lule.
• Komplikacioni: Fëmija zbret në varreza.
• Rezolucioni: Z. Dimas niset për në shtëpi që të vizitojë nënën e tij.
• Kodi: Ndërgjegjësimi për shëndetin dhe mundësia për të takuar nënën.

Shembulli 2: Mësimi nga një Pupë

• Abstrakti: Fëmija gjen një pupë.
• Orientimi: Fëmija dëshiron të ndihmojë fluturën.
• Komplikacioni: Flutura del jo e përsosur.
• Rezolucioni: Flutura nuk mund të fluturojë.
• Kodi: Rëndësia e përpjekjes për përkryerje.

• Referenca: Trianto, Agus dkk. (2018). Gjuha e Indonezisë (Edisioni i Rishikimit). Jakarta: Qendra për Kurrikulumin dhe Librin, Balitbang, Kemendikbud.